Δημήτριος Μ. Μπούμπας

Η Σκαμιά των Σπυρίδωνα Αναγνώστου και Στράτη Μυριβήλη. Ιστορικές, εκπαιδευτικές και λογοτεχνικές αναφορές

Έκδοση Συλλόγου Σκαμιωτών Λέσβου «Παναγιά η Γοργόνα»

Αθήνα 2018, σελ. 165

«Η φωνή του Αναγνώστου δεν έσβησε μέσα στο ηχείο της ψυχής μου. Ολοένα την ακούω νάρχεται από τους τάφους του μικρού θαλασσινού νεκροταφείου του χωριού μας, όπου κοιμάται ο Αναγνώστου. Σιγανή, επίμονη, μεθυστική». Μ’ αυτά τα λόγια στην αρχή του Κόκκινου Βιβλίου ο Μυριβήλης μνημονεύει τον δάσκαλό του Σπυρίδωνα Αναγνώστου. Κι όχι μόνο εκεί, αλλά και σε άλλα σημεία του λογοτεχνικού του έργου ο Μυριβήλης περιγράφει με χαρακτηριστικές λεπτομέρειες στιγμιότυπα από τη διδασκαλία του Σχολάρχη. Έτσι, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μέσα από την πένα του Μυριβήλη αποτυπώνεται η σχέση δασκάλου και μαθητή και αναδεικνύεται ως σχέση ιερή, που σφραγίζει και νοηματοδοτεί την πορεία του μαθητή σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αυτή τη φωνή με την ίδια ένταση, με τον ίδιο τρόπο και με το ίδιο αποτέλεσμα φαίνεται πως αφουγκράστηκε και ο Δημήτρης Μπούμπας, όταν το 1997 πρωτοήρθε στη Σκαμιά ως δάσκαλος. Δέθηκε με τους μαθητές του, αγάπησε το σχολειό του χωριού και τους κατοίκους του. Συγχρόνως, ως φιλέρευνο πνεύμα από την πρώτη στιγμή δεν θέλησε να περιοριστεί στην ευσυνείδητη εκπλήρωση των διδακτικών του καθηκόντων. Βρήκε ένα σχολείο πλούσιο σε ιστορία και παράδοση και επιτέλεσε «έργον εργώδες», που τα αποτελέσματά του μπορεί κανείς να διακρίνει μέχρι σήμερα. Κάπου εκεί λοιπόν χρονικά θα πρέπει να αναζητήσουμε την αρχή και την ιδέα του παρόντος βιβλίου. Ο Δημήτρης Μπούμπας κατέγραψε και μελέτησε το πλούσιο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, έγγραφα, κώδικες κλπ) που εντόπισε, πλησίασε τους κατοίκους και τους φορείς του τόπου. Μ’ αυτόν τον τρόπο συγκέντρωσε το υλικό της έρευνάς του, το διασταύρωσε και το εμπλούτισε με βιβλιογραφικές αναφορές.

Τα παραπάνω είναι από τον πρόλογο του Κώστα Τσάκου στο βιβλίο του γνωστού και συστηματικού ερευνητή της τοπικής μας ιστορίας και γραμματείας Δημήτρη Μπούμπα «Η Σκαμιά των Σπυρίδωνα Αναγνώστου και Στράτη Μυριβήλη. Ιστορικές, εκπαιδευτικές και λογοτεχνικές αναφορές» που εκδόθηκε από τον πάντα ανήσυχο, δραστήριο και παραγωγικό Σύλλογο Σκαμιωτών Λέσβου «Παναγιά η Γοργόνα» με την ευκαιρία της συμπλήρωσης σαράντα χρόνων απ’ την ίδρυση στην Αθήνα (1978) του Συλλόγου και της συμπλήρωσης πενήντα χρόνων από το θάνατο του Στράτη Μυριβήλη (1969).

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη και σε τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο μέρος του έργου παρουσιάζεται η ιστορία της Συκαμινέας και του επινείου της, Σκάλας Συκαμινέας, καθώς και οι συνεχείς μεταρρυθμίσεις της Ελληνορθόδοξης Εκπαίδευσης σε σχέση με το θεωρητικό και το θεσμικό-νομικό της πλαίσιο. Στόχος αυτής της ερευνητικής προσπάθειας είναι να επισημανθεί η συμπόρευσή της με την Ορθόδοξη Εκκλησία και την Αυτοδιοίκηση των Σκαμιωτών, γεγονός που οδήγησε στην ανάδειξή τους σε κύριους παράγοντες της πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής, όπου ντόπιοι συμβίωναν με τους Τούρκους, μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Δύο κεφάλαια του πρώτου μέρους είναι αφιερωμένα στη ζωή και τη δράση δύο άμεσα σχετιζομένων με το χωριό ιστορικών προσώπων, εξεχουσών πνευματικών προσωπικοτήτων της χώρας μας, του Σπυρίδωνα Αναγνώστου και του Στράτη Μυριβήλη. Για αμφότερους επιχειρήθηκε η συγγραφή πληρέστερων βιογραφιών και η ανάδειξη του θεσμικού και πνευματικού τους ρόλου στην πολύπλευρη υποστήριξη του ελληνισμού (διοίκηση, εκπαίδευση, λαογραφία, δημοσιογραφία και λογοτεχνία).

Στο δεύτερο μέρος εντοπίστηκαν και παρουσιάστηκαν περιγραφές και εικόνες απ’ το έργο του Στράτη Μυριβήλη για τη Συκαμινέα του, που με εξαίσιο και έντεχνο τρόπο παραθέτει στα βιβλία του.

Βιβλίο χρήσιμο με πρωτογενές υλικό, προωθεί την έρευνα, φωτίζει γνωστές και άγνωστες πτυχές και τιμά με τον τρόπο του δυο μεγάλες μορφές των Λεσβιακών Γραμμάτων.

Simon Critchey

Τι σκεφτόμαστε όταν σκεφτόμαστε το ποδόσφαιρο

(Μετάφραση: Αντώνης Καλοκύρης)

Εκδόσεις Πατάκη

Αθήνα 2019, σελ. 230

«Τι σκεφτόμαστε όταν σκεφτόμαστε το ποδόσφαιρο;». Τίτλος που αποτελεί όμως δίχως άλλο και ένα ερώτημα για τους φιλάθλους. Απάντηση η καλύτερα απαντήσεις δίνει από τις σελίδες του βιβλίου του ο 59χρονος Άγγλος, γεννημένος στο Λίβερπουλ, Σάιμον Κρίτσλεϋ, φανατικός φίλαθλος των «κόκκινων», εξηγώντας το ποδόσφαιρο, όχι μέσα από τους αριθμούς και την στατιστική, αλλά από πρόσωπα, γεγονότα και κριτική-φιλοσοφική ανάλυση.

Το ποδόσφαιρο έχει να κάνει µε πάρα πολλά πράγματα. Τη μνήμη, την ιστορία, τον τόπο, την κοινωνική τάξη, το φύλο (κυρίως το αρσενικό, αλλά ολοένα και περισσότερο και το θηλυκό), την ταυτότητα, την οικογένεια, την κοινότητα, το έθνος. Κι ενώ είναι υπόθεση συλλογική, σοσιαλιστική σχεδόν στην ουσία της, ανθεί μέσα στην απληστία, στη διαφθορά, στον καπιταλισμό και στην απολυταρχία.

Ο φιλόσοφος Σάιµον Κρίτσλεϋ επιχειρεί να κατανοήσει όλα τα παραπάνω και να συγκροτήσει µια αισθητική, ακόμη και µία ποιητική του ποδοσφαίρου, να καταδείξει τι είναι όμορφο σ’ αυτό το όμορφο παιχνίδι. Και να περιγράψει το πώς, παρακολουθώντας έναν αγώνα ποδοσφαίρου, ανακαλύπτουμε µια πολύ ειδική διάσταση του χρόνου, πώς η μαγεία του αποτρέπει τη λήθη, πώς εμείς οι θεατές συμμετέχουμε στο παιχνίδι.

«Το ποδόσφαιρο µας προσφέρει προνομιακή πρόσβαση σε διαρκώς οξυδερκείς διαπιστώσεις για το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης στον κόσμο», γράφει μεταξύ άλλων ο Simon Critchley.

Stephane Garnier

OFF. Η ζωή αρχίζει όταν κλείνεις το κινητό

(Μετάφραση από τα γαλλικά: Κρίστυ Κουνινιώτη)

Εκδόσεις Λιβάνη

Αθήνα 2019, σελ. 238

Ο Στεφάν Γκαρνιέ γεννήθηκε στη Λιόν της Γαλλίας στις 4 Αυγούστου 1974. Είναι συγγραφέας, κειμενογράφος και στιχουργός. Ζει μεταξύ Λιόν και Παρισιού. Στο παρόν βιβλίο του προτείνει να σηκώσουμε το κεφάλι από τις οθόνες μας, ν’ αρχίσουμε σιγά-σιγά την αποτοξίνωση, εφαρμόζοντας κάποια τεχνάσματα σε καθημερινή βάση, να ξανανακαλύψουμε την ομορφιά της ζωής, της πραγματικής ζωής.

«Δεν πρόκειται πια για μόδα, αλλά για μια νέα πραγματικότητα. Μια νέα εικονική πραγματικότητα, στην οποία πρέπει να χτυπάει ο καθένας κάρτα μέχρι να γίνει πανταχού παρών παράγοντάς της, μέχρι να συνδεθεί μαζί της, όπως με μια ενδοφλέβια που μας κρατά στη ζωή. Κι έτσι το τηλέφωνο γίνεται ο απαραίτητος σύντροφός μας, ένα αντικείμενο από το οποίο δυσκολευόμαστε να απομακρυνθούμε. Η πραγματική αιτία της τοξικότητάς του είναι η αλόγιστη χρήση του. Αν όμως κάνουμε κάποιες μικρές αλλαγές στις συνήθειές μας, αν επανακτήσουμε την ισορροπία μειώνοντας την εξάρτησή μας από το κινητό και το χρησιμοποιούμε σωστά, θα ξαναβρούμε στιγμές, βλέμματα, μικρές χαρές που χθες μας φαίνονταν πολύ προφανή, πολύ φυσικά και σήμερα, πολλές φορές, δε βλέπουμε πια. Έχει γίνει η ενασχόληση με το smartphone μας η αγαπημένη μας συνήθεια; Γιατί το έχουμε στο χέρι μας 24 ώρες την ημέρα; Είμαστε θύματα της τυραννίας του; Στην πραγματικότητα, όπως και εσείς, δεν ξέρω την απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις. Χωρίς να αρνούμαι τη χρησιμότητά του, σας προτείνω να εξισορροπήσετε τη χρήση του για να μειώσετε την εξάρτησή σας και να ξαναζήσετε!», σημειώνει μεταξύ άλλων.

Παναγιώτης Σκορδάς

Λεσβιακό Ημερολόγιο 2019. Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός

Εκδόσεις Μύθος, σελ. 460

Ο Παναγιώτης Σκορδάς είναι από τους ενεργούς πολίτες του πολιτισμού στην Λέσβο. Ό,τι σχεδιάζει ή εκδίδει είναι δουλεμένο με αγάπη για το νησί του. Από το 2008 πέρα από τις εντυπωσιακές παρουσιάσεις του ή συνέδρια γράφει και ο ίδιος. Έχει εκδώσει βιβλία με συνεντεύξεις, κριτικές και Λαογραφικά - εξαιρετική η μελέτη του για το έθιμο του Κλήδονα. Μαζί με αυτές τις σημαντικές καταθέσεις ψυχής, συνεχίζει να εκδίδει εδώ και εννέα χρόνια το Λεσβιακό Ημερολόγιο. Στην σπουδαία αυτή έκδοση συσπειρώνει όλους τους πνευματικούς δημιουργούς που μένουν ή κατάγονται από τη Λέσβο. Έτσι κάθε χρόνο περιμένουμε με αγωνία την έκδοση του Ημερολογίου. Και μας εκπλήσσει γιατί κάθε χρόνο έχει και κάτι διαφορετικό να μας προσφέρει. Ο τόμος του 2019 είναι μια ακόμη θαυμάσια δουλειά ποιότητας και καλαισθησίας.

Μέσα από το φακό του Δημήτρη Ταλιάνη απολαμβάνουμε όμορφα χωριά και τοποθεσίες του νησιού και θυμούμαστε από αυτές τις υπέροχες εικόνες τους στίχους του Οδυσσέα Ελύτη για το Αιγαίο. Μια άλλη ενότητα είναι το αφιέρωμα στον Στράτη Μυριβήλη, έναν από τους καλύτερους συγγραφείς που γέννησε ο τόπος μας. Οι μελέτες πάνω στα έργα του συγγραφέα «Η Ζωή εν Τάφω» και «Βασίλης ο Αρβανίτης» είναι σπουδαίες και αποδεικνύουν την κριτική ματιά της Μαρίας Μανδαμαδιώτου και του Νίκου Σαραντάκου. Στην ενότητα «Αρχαιολογία» μαθαίνουμε πολλά για τη Λέσβο το δεύτερο μισό του τέταρτου αιώνα π.Χ.

Ακολουθεί το αφιέρωμα στον Περιβάλλον. Ας μην ξεχνάμε ότι τα κείμενα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον συμβάλλουν στην γνώση μας για τον τόπο και στη δημιουργία μιας περιβαλλοντικής συνείδησης. Μετά έχουμε κείμενα για την παράδοση, το χορό, τα πανηγύρια και τη φορεσιά. Ωραίοι οι πίνακες του Στρατή Αθηναίου μας θυμίζουν κλασσικούς ζωγράφους. Το κείμενο του Παναγιώτη Σκορδά για την επίσκεψη του εκλιπόντα Δημήτρη Μαρωνίτη στη Λέσβο μάς θυμίζει τον σπουδαίο Πανεπιστημιακό δάσκαλο, που ήταν από τους καλύτερους φιλολόγους που έβγαλε ο τόπος.

Ο τόμος συνοδεύεται και από ένα ωραίο DVD.

Ανέφερα κάποια από τα άρθρα που ξεχώρισα και διάβασα από το πλουσιότατο Λεσβιακό Ημερολόγιο 2019. Είναι σίγουρο ότι θα βρείτε και άλλα. Θα σας πρότεινα να το διαβάσετε μια φορά και έπειτα να το αφήσετε πάνω στο γραφείο σας. Και όταν έχετε καλή διάθεση για ανάγνωση να το ξαναδιαβάσετε. Γιατί για μένα είναι ένα βιβλίο που το έβαλα ήδη στην πιο περίοπτη θέση της βιβλιοθήκης μου. Τα καλά βιβλία και τα σπουδαία εκδοτικά γεγονότα πρέπει να έχουμε το θάρρος να τα λέμε και να τα διαδίδουμε από στόμα σε στόμα για να γίνουνε κτήμα των αναγνωστών και για να μάθουν οι νέες γενιές για την ιστορία και τον πολιτισμό του όμορφού μας νησιού.

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, εκπαιδευτικός, συγγραφέας

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Γιάννης Μανούκας

Στα κεραμιδαριά μας

Αθήνα 2019, σελ. 78

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Μυθιστορηματική βιογραφία

Εκδόσεις Μένανδρος, Αθήνα 2019, σελ. 217

Πίκπα. Κοινότητες αλληλεγγύης. Η ιστορία του ανοιχτού χώρου φιλοξενίας του Πίκπα Μυτιλήνης

Φωτογραφίες: Knut Bry, Κείμενα: Λένα Αλτίνογλου, Marie Gillespie, 2019

Σταύρος Τσακιράκης

Δικαιοσύνη. Η ουσία της πολιτικής

Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2019, σελ. 347

Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου

Στερέωση και αποκατάσταση τμημάτων (περιοχές Α-Γ και Δ) του ΒΑ περίβολου του Κάστρου Μυτιλήνης

(Επιμέλεια έκδοσης: Παύλος Τριανταφυλλίδης)

Μυτιλήνη 2018, σελ. 63

Δημοσθένης Κούρτοβικ

Το νέο αντιλεξικό Νεοελληνικής χρηστομάθειας

Εκδόσεις Εστία

Αθήνα 2019, σελ. 130

Είδωλα: Όλοι συμφωνούν ότι ένας καλός γιατρός, ένας καλός τραγουδιστής, ένας καλός πολιτικός, ένας καλός ηθοποιός, ένας καλός ποδοσφαιριστής δεν είναι και απαραίτητα αυτό που λέμε «καλός χαρακτήρας». Περιέργως, όμως, ο πολύς κόσμος έχει την τάση να φαντάζεται ότι είναι πρότυπα αρετής ίσα-ίσα οι λογοτέχνες - οι κατ’ εξοχήν άνθρωποι που, με το έργο τους, ζητούν συγγνώμη κι εξιλέωση για τις αμαρτίες τους.

Smartphones: Τα κινητά τηλέφωνα γίνονται ολοένα εξυπνότερα. Το άθροισμα της ευφυΐας τους και της ευφυΐας των χρηστών τους μένει βέβαια σταθερό.

Ρατσισμός: Ο ρατσισμός είναι κάτι ακόμη πιο αποτρόπαιο απ’ όσο φαντάζονται οι αντιφασίστες γιατί δεν αντιλαμβάνονται τον αντιρατσιστικό ρατσισμό στις γραμμές τους.

Τα παραπάνω τρία λήμματα είναι από το «Το νέο αντιλεξικό Νεοελληνικής χρηστομάθειας» του συγγραφέα, δοκιμιογράφου και μεταφραστή Δημοσθένη Κούρτοβικ που κυκλοφόρησε πρόσφατα από την «Εστία».

Στον πρόλογο του ο Κούρτοβικ σημειώνει ανάμεσα στα άλλα: Το βιβλίο αυτό είναι αφιερωμένο σε εκείνους που δεν αμφιβάλλουν ποτέ για τις ιδέες τους, ούτε καν για το ότι είναι δικές τους / είναι βέβαιοι ότι η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα / πιστεύουν (για τον εαυτό τους) ότι άλλοτε προοδευτικός = πάντα προοδευτικός / φρονούν ότι η ανοιχτή κοινωνία κινδυνεύει μόνο από όσους θέλουν να την κλείσουν / υπερασπίζονται με πάθος τη διαφορετικότητα, αλλά θέλουν να στομώσουν ό,τι την κάνει διαφορετική / απολαμβάνουν στη λογοτεχνία και την τέχνη ό,τι έχει πιστοποιηθεί ως απολαυστικό / θεωρούν ότι το σεξ είναι ζήτημα δικαιωμάτων και καλών τρόπων / έχουν παντού άκρες, αλλά πουθενά ρίζες. Σε κάποιες από αυτές και άλλες τέτοιες κατηγορίες μπορεί να ανήκει, όπως φοβάται, και ο ίδιος ο συγγραφέας. Αυτός είναι ένας λόγος που τον ώθησε να γράψει το Αντιλεξικό.

Τσαρλς Μπουκόβσκι

Για τη γραφή

(Ανθολόγηση-επιμέλεια: Abel Debritto, Μετάφραση: Γιώργος Λαμπράκος)

Εκδόσεις Πατάκη

Αθήνα 2019, σελ. 270

Στη σειρά «Σύγχρονοι Κλασικοί» των εκδόσεων Πατάκη κυκλοφορεί το παρόν βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι (1920-1994) από τους διασημότερους και τους πλέον επιδραστικούς σύγχρονους Αμερικανούς λογοτέχνες.

Στο βιβλίο δημοσιεύονται μια σειρά από επιστολές που ο Τσαρλς Μπουκόβσκι γράφει από τη νεαρή του ηλικία το 1945 και έως το 1993, έναν χρόνο πριν από τον θάνατό του, και απευθύνει σε εκδότες, επιμελητές, φίλους και συναδέλφους του συγγραφείς. Ασυμβίβαστος απέναντι στους παραλογισμούς της ζωής και της τέχνης, μιλά με ανελέητη ειλικρίνεια για τον μόχθο της γραφής. Ένα βιβλίο αιχμηρό, οδυνηρό, αλλά και συχνά ξεκαρδιστικό· ένας απολαυστικός συνδυασμός του χαρακτηριστικού κυνισμού του Μπουκόβσκι με το συγγραφικό του χάρισμα, που τον ανέδειξε σε σημαντικό συγγραφέα του εικοστού αιώνα, και με το πάθος του, που τον έχει αναγάγει σε σύμβολο αντικομφορμισμού. Πρόκειται για τον Μπουκόβσκι στα καλύτερά του: είναι ευφυής και πνευματώδης, βαθιά συγκινητικός και ανυποχώρητος στις απόψεις του.

Του Βασίλη Κ. Κουμαρέλα

Τα λείψανα ενός από τους πλέον εντυπωσιακούς και ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας νερόμυλους της Λέσβου εντοπίστηκαν από τον υπογράφοντα στην ρεματιά Λαγκάδα Άντισσας, περίπου 2 χλμ. ΝΔ από το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου - Υψηλού. Στο μέτωπο του υδατόπυργου του μύλου είναι εντοιχισμένες τέσσερεις λίθινες πλάκες με εγχάρακτους ή ανάγλυφους σταυρούς, άλλα σύμβολα, τις χρονολογίες ανακαίνισής του - 1859, 1918, 1947 και τα ονόματα δύο μοναχών, Γαβριήλ και Γρηγορίου, τα οποία περιλαμβάνονται στο Μοναχολόγιο και σε άλλα έγγραφα του αρχείου της Μονής¹. Μια πέμπτη πλάκα, με ανάγλυφα σχηματοποιημένα αφαιρετικά πέλματα, πιθανότατα ανάθημα σε αρχαίο ιερό, είναι τοποθετημένη, σε δεύτερη χρήση, στην κορυφή του υδατόπυργου. Συνολικά δεκαεπτά παρόμοιες πλάκες με ανάγλυφα πέλματα είναι μέχρι σήμερα γνωστές από διάφορες περιοχές της αρχαίας πόλης - κράτους της Ερεσού, στην επικράτεια της οποίας ανήκε και η περιοχή της Λαγκάδας. Παρόλο που αναθήματα αυτού του τύπου έχουν βρεθεί σε πολλά μέρη του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου, δεν αναφέρονται παράλληλά τους από τις άλλες πέντε πόλεις - κράτη της Λέσβου. Το σπουδαίο μνημείο καταγράφεται ως Παλιόμυλος και στα τέσσερα γνωστά κτηματολόγια του Μοναστηριού, το αρχαιότερο από τα οποία χρονολογείται στο 1595². Στην ίδια ρεματιά, περί τα 600 μ. ΒΑ του νερόμυλου εντοπίστηκαν λείψανα αρχαίας αγροικίας, που χρονολογούνται πιθανόν στους ρωμαϊκούς και πρώιμους βυζαντινούς χρόνους· τρείς μεγάλοι μονόλιθοι πιεστηρίων ελαιών ή σταφυλιών περιλαμβάνονται μεταξύ των λειψάνων.

Στο αναλυτικό οθωμανικό κατάστιχο της Νήσου Λέσβου του 1548, η Μονή Υψηλού καταγράφεται στην παραγωγή του, άγνωστου σήμερα, χωριού Gorina³· είναι πολύ πιθανό και προτείνεται η ταύτιση του μνημονευόμενου συγκεκριμένου χωριού με τα πλούσια βυζαντινά και οθωμανικά οικιστικά λείψανα στην σημερινή περιοχή Γούρνα⁴, που βρίσκεται στην βόρεια άκρη του κάμπου Σιγρίου και περί τα 5 χλμ. Δ-ΒΔ της Μονής Υψηλού· στα κτηματολόγιά της περιλαμβάνονται πολλοί αγροί και βοσκότοποι της εύφορης αυτής περιοχής, τοπωνύμια των οποίων διατηρούνται αναλλοίωτα μέχρι σήμερα.

ΣΗΜ: Το κείμενο αποτελεί περιληπτική προδημοσίευση δύο εκτενών άρθρων για τον συγκεκριμένο νερόμυλο και για τις λίθινες αναθηματικές πλάκες με ανάγλυφα πέλματα, που θα δημοσιευθούν στα περιοδικά συγγράμματα «Αιολικά» και «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2020. Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός» του Παναγιώτη Σκορδά.

¹ Ιακώβου Γ. Κλεομβρότου, MYTILENA SACRA, τ.1, Αθήνα 1970.

² Ιακ. Κλεομβρότου, ό.π.

³ Κ. Καμπουρίδης, Η Λέσβος τον 16^ο αιώνα, εκδ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2016.

⁴ Ιακ. Κλεομβρότου, ό.π - Μάκης Αξιώτης, Περπατώντας τη Λέσβο, Β΄, 481, Μυτιλήνη 1992 - Ι. Τσίκνας, Σίγρι, Το σίγουρο λιμάνι, Σίγρι 2008, 25.

Αγκάθα Κρίστι (Mary Westmacott)

Η στιγμή του ρόδου

(Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ)

Εκδόσεις Διόπτρα

Αθήνα 2018, σελ. 262

Αγκάθα Κρίστι (Mary Westmacott)

Ο δεύτερος γάμος

(Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ)

Εκδόσεις Διόπτρα

Αθήνα 2018, σελ. 269

Η Αγκάθα Κρίστι, εκτός από τα πασίγνωστα και σημαντικά αστυνομικά μυθιστορήματά της, έγραψε και έξι κοινωνικά με το ψευδώνυμο Mary Westmacott, κυρίως την περίοδο 1930-1956. Όπως σημειώνει ο Πάνος Τουρλής «πρόκειται για σωστά μελετημένα ψυχογραφήματα και ταυτόχρονα για “γλυκόπικρες ιστορίες αγάπης” που ξεκουράζανε τη συγγραφέα από την ένταση και τις απαιτήσεις ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. Δείχνουν με ιδιαίτερο τρόπο μια διαφορετική πλευρά της αγαπημένης συγγραφέως και πόσο σωστά και κατάλληλα ήξερε να παρατηρεί, να μελετά και να σχεδιάζει τις αντιδράσεις της ανθρώπινη φύσης».

Το μυθιστόρημα «Η στιγμή του ρόδου» κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1988 από τις εκδόσεις «Λυχνάρι» με τον τίτλο «Η Ιζαμπέλα που φοβόταν τον θάνατο» και επανεκδόθηκε πρόσφατα σε νέα μετάφραση από την «Διόπτρα». Δυο λόγια για την υπόθεση: Όλοι περίμεναν ότι η Ιζαμπέλα Τσαρτέρις, όμορφη, καλομαθημένη και γόνος αριστοκρατικής οικογενείας, θα παντρευόταν τον εξάδελφό της Ρούπερτ, όταν εκείνος θα επέστρεφε από τον πόλεμο. Και, αναμφίβολα, θα ήταν ο ιδανικός γάμος. Τότε, όμως, εμφανίζεται στη ζωή της ο Τζον Γκάμπριελ, ένας φιλόδοξος και αδίστακτος άντρας, ήρωας πολέμου. Για την Ιζαμπέλα, το τίμημα της αγάπης θα είναι να εγκαταλείψει για πάντα το όνειρό της να αποκτήσει μια ευτυχισμένη οικογένεια, ενώ ο Τζον θα κληθεί να θυσιάσει την καριέρα και τις φιλοδοξίες του. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, η Agatha αγγίζει πιο «σκοτεινά» θέματα, με μια ιστορία που αφορά έναν νεαρό καιροσκόπο που αναρριχάται κοινωνικά όταν σχετίζεται με μια γυναίκα της υψηλής κοινωνίας. Τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του θα έχουν ως αποτέλεσμα δυσάρεστες συνέπειες. Η Στιγμή του Ρόδου υπήρξε αγαπημένο βιβλίο τόσο της ίδιας της συγγραφέως, όσο και της κόρης της Ρόζαλιντ. Ο τίτλος του βιβλίου αναφέρεται στο μνημείο που ανεγέρθηκε προς τιμήν της στη Λέστερ Σκουέρ του Λονδίνου, το 2012.

Για το δεύτερο βιβλίο η συγγραφέας έγραψε: «Η αγάπη μιας μητέρας για το παιδί της δεν συγκρίνεται με τίποτα στον κόσμο. Δεν γνωρίζει νόμους, δεν έχει έλεος. Τολμά τα πάντα και συνθλίβει ανελέητα οτιδήποτε σταθεί στο διάβα της». Η υπόθεση έχει ως εξής: Η Ανν Πρέντις, μια μεσόκοπη χήρα, ερωτεύεται τον Ρίτσαρντ Κόφιλντ και οι ελπίδες της να ξαναβρεί την ευτυχία αναπτερώνονται. Όμως το μοναχοπαίδι της, η Σάρα, δεν μπορεί να δεχτεί το ενδεχόμενο η μητέρα της να ξαναπαντρευτεί και φροντίζει να εξαλείψει κάθε τέτοια πιθανότητα. Η αγάπη μεταξύ μητέρας και κόρης μετατρέπεται σε πικρία και ζήλια που διαβρώνει τη σχέση τους και τις απομακρύνει, με την καθεμιά τους να αναζητά παρηγοριά σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Είναι το πεπρωμένο μητέρας και κόρης να παραμείνουν εχθροί για την υπόλοιπη ζωή τους ή μήπως η αγάπη της μιας για την άλλη θα επικρατήσει στο τέλος;

Ο Γιάννης Αλύτης-Βόμβας μεταφράστηκε στα Ιταλικά

Της Ανθούλας Δανιήλ

Φιλολόγου-κριτικού

Εκεί στην αλλότροπη ζωή του ουρανού ας σταματήσουν οι λυγμοί των αγγέλων αίνιγμα επίμονο θυμοειδές αστραποβόλημα που μίσεψες στους ατέρμονες ασφοδελούς της Αχερουσίας

Γιάννης Αλύτης

1) Ο Γιαννακός Βόμβας με τον γιο του, Βάσο

Με τον τίτλο «FERMENTI» κυκλοφορεί στην Ιταλία λογοτεχνικό περιοδικό το οποίο, μεταξύ άλλων, φιλοξενεί ξένες ενδιαφέρουσες ποιητικές φωνές.

Στο τεύχος των 500 σελίδων περίπου, που έχουμε στα χέρια μας, ανθολογούνται και δύο Έλληνες ποιητές. Ο Γιάννης Δάλλας, του οποίου η παρουσία είναι γνωστή στον φιλολογικό και λογοτεχνικό χώρο και τιμά τα Γράμματά μας, με το σύνολο του έργου του, ο οποίος έχει πολλάκις ανθολογηθεί και έχει πάρει τη θέση του στην ποιητική μας ιστορία.

Ο έτερος Έλληνας ποιητής, για τον οποίο όλοι ελάχιστα ξέρουμε -κι εδώ το περιοδικό αποκαθιστά μια αδικία στην Ιστορία της νεότερης Ποίησής μας- είναι ο ποιητής Γιάννης Αλύτης, κατά κόσμον Ιωάννης Βόμβας, ο οποίος, με τα ποιήματά του κίνησε το ενδιαφέρον του γνωστού Ελληνιστή και μεταφραστή Crescenzio Sangiglio, θηρευτή ταλέντων και αφανών μαργαρίτων.

Ο Γιάννης Αλύτης-Βόμβας γεννήθηκε στη Μυτιλήνη στις 2 Φεβρουαρίου του 1907 και πέθανε στην Αθήνα στις 3 Απριλίου του 1999. Στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης ευτύχησε να έχει σπουδαίους δασκάλους που συνέβαλαν στην καλλιέργεια του Γιάννη (Γιαννακού) Βόμβα. Μετά την αποφοίτησή του διορίστηκε στη Νομαρχία Λέσβου ως υπάλληλος της στατιστικής υπηρεσίας. Στη συνέχεια, μετατάχτηκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (Πρωτοδικείο Μυτιλήνης) απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε το 1965. Η πρώτη του επίσημη εμφάνιση στα Γράμματα έγινε τον Ιανουάριο του 1939 στην εφημερίδα Τρίβολος της Μυτιλήνης, όπου με το ψευδώνυμο «Γιάννης Αλύτης» έδωσε τους πρώτους υπερρεαλιστικούς του στίχους. Τα Ποιήματά του (1937-1977) εκδόθηκαν αρχικά το 1987 από τις εκδόσεις Καστανιώτη και στη συνέχεια, στο σύνολο τους, από τις εκδόσεις Σμίλη το 2007. Ο Αλύτης-Βόμβας συνεργάστηκε με όλες εφημερίδες της Μυτιλήνης καθώς και με το Δελτίο της Λεσβιακής Παροικίας, από τα μαθητικά του χρόνια μέχρι και το τέλος της ζωής του.

Μετά το θάνατό του, με το έργο του ασχολήθηκε εκτενώς το περιοδικό Αιολικά Γράμματα στο τεύχος 250 (Ιούλιος-Αύγουστος 2011), στο αντίστοιχο αφιέρωμα του. Ο Βαγγέλης Καραγιάννης, Μυτιληνιός λόγιος, είχε επισημάνει τα υπερρεαλιστικά στοιχεία της ποίησης του Αλύτη-Βόμβα, όπως προκύπτει από την πρώτη έκδοση στον Καστανιώτη, το Φθινόπωρο του 1987, πολύ πριν μιλήσουν οι Γάλλοι επιφανείς του κινήματος και οι δικοί μας Ελύτης και Εμπειρίκος, καθώς επίσης, και είχε τονίσει εμφατικώς διακριτά εμπειρικικά, αριστοφανικά, «στοιχεία σεξουαλισμού, πριαπισμού» και άλλα «που προκαλούν το αβίαστο γέλιο του αναγνώστη».

Ο διαπρεπής μελετητής και μεταφραστής της ελληνική ποίησης Crescenzio Sangiglio αναζήτησε τα ποιήματα του Γιάννη Αλύτη, αφορμής δοθείσης από ένα κείμενο δημοσιευμένο στο ηλεκτρονικό περιοδικό FREAR, το οποίο διευθύνει ο ποιητής Δημήτρης Αγγελής, και στο οποίο κείμενο γινόταν λόγος για αγνοημένους Λέσβιους ποιητές, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Γιάννης Αλύτης. Το κείμενο είχε γράψει η υποφαινομένη που είχε μελετήσει και τα ποιήματα, καθώς και τα άλλα κείμενα του Γιάννη Αλύτη (εκδ. Σμίλη).

Ο μεταφραστής παρουσιάζει στο ιταλικό λογοτεχνικό κοινό τον Γιάννη Αλύτη με τον τίτλο la riverlazione di un quasi ignoto poeta Greco: il sorgivo surrealismo di Jiannis Alitis-Vomvas, a cura di Crescenzio Sangiglio (con postfazione di Anthula Daniil).

Τα ποιήματα του Γιάννη Αλύτη είχα παρουσιάσει στο ηλεκτρονικό περιοδικό Διάστιχο, την 1-11-2015, ενώ για τον ξεχασμένο ποιητή ανάμεσα σε άλλους Λέσβιους λογοτέχνες έγραψα, όπως είπαμε, στο ηλεκτρονικό FREAR, στις 8 Απριλίου 2017. Η ιστορία είναι λεπτομερώς καταγεγραμμένη και σ’ αυτήν έχουν μερίδιο πολλά πρόσωπα. Αρχίζω από τον γιο του ποιητή Βάσο Βόμβα, που κρατά στα χέρια του πολύτιμο αρχειακό λεσβιακό υλικό και φυσικά όλο το αρχείο του πατέρα του. Ο Κώστας Μίσσιος που είναι ο «διάδοχος» του Βαλέτα, όσον αφορά τα λεσβιακά Γράμματα και την αποθησαύριση κάθε λέξης και κειμένου που αφορά τη Λέσβο, παραχώρησε σημαντικές σελίδες και πληροφορίες. Άλλα πολλά γνωστά και επιφανή ονόματα της Λεσβιακής Άνοιξης, εμπλέκονται με τον ένα ή άλλο τρόπο, που δεν είναι της παρούσης, έχουν ήδη κατατεθεί στο δημοσιευμένο κείμενο στο FREAR. Της παρούσης είναι ο Γιάννης Αλύτης, ο οποίος εκτιμήθηκε από έναν ξένο μελετητή, ενώ είναι σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα και σχεδόν ξεχασμένος και στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Λέσβο, όπου εκτός από ποιητής ήταν και τακτικός συνεργάτης του περιοδικού Τρίβολος του Στρατή Παπανικόλα, και διοργανωτής των ιδιαίτερης σημασίας δρωμένων του Κλήδονα, καθώς και δημιουργός των ποιηματιδίων, γνωστών ως «στιχάκια», γεμάτα σκαμπρόζικο, πικάντικο, διονυσιακό ύφος. Έκδοση σχετική έγινε από τον Δρ. Παναγιώτη Σκορδά, με τίτλο «Αδιάντροπα του Κλήδονα» και παρουσίασή της από το περιοδικό Διάστιχο στις 17 Ιουλίου 2017. Τα «στιχάκια» προέρχονται από δύο αρχεία εκ των οποίων το ένα ανήκει στον Βάσο Βόμβα, φυσικό κληρονόμο του δημιουργού και Κληδονάρχη Γιαννακού-Γιάννη Αλύτη- Βόμβα. Πρόκειται λοιπόν, για πολυτάλαντο και εμπνευσμένο άνθρωπο, που αναβαθμίζει με το έργο του την πνευματική μας παραγωγή.

Ο Crescenzio Sangiglio διέγνωσε την αξία της ποίησης του Αλύτη, ο οποίος τραμπαλίζεται ανάμεσα σε δυο διαφορετικού επιπέδου στοιχεία. Το ένα είναι το όνομα του συντοπίτη του, σχεδόν συνομήλικου ποιητή Οδυσσέα Ελύτη που θαυμάζει και με του οποίου το, επίσης, ψευδώνυμο παίζει, συμπλέει ή παραπλέει ποιητικά, και το άλλο είναι ότι σαν Αλήτης -που καθόλου δεν είναι, αντίθετα, αστός και αριστοκράτης είναι- περιπλανιέται σε όλη την ευρωπαϊκή λογοτεχνία, χωρίς να κάνει ρούπι από τα λεσβιακά χωρικά του ύδατα.

Ο Γιάννης Αλύτης-Βόμβας έγραψε ποίηση υπερρεαλιστική που μπορεί να σταθεί -ως ένα βαθμό- πλάι στον προαναφερθέντα Ελύτη, αλλά και πλάι στον Ανδρέα Εμπειρίκο και στον Νίκο Εγγονόπουλο, για να στηριχτώ μόνο σε δύο πολύ χαρακτηριστικά για το είδος και το ύφος του στίχου τους δημιουργούς.

Ο Crescenzio Sangiglio έγραψε εισαγωγή στα Ιταλικά (μιλάει απταίστως Ελληνικά και ζει στην Ελλάδα), μετέφρασε τα ποιήματα και συμπεριέλαβε και την δική μου μελέτη, την οποία μετάφρασε επίσης, ως επίμετρο, στη δική του δουλειά. Αυτή τη στιγμή έχουμε στα χέρια μας όλα τα ποιήματα του Γιάννη Αλύτη (1937-1977), Εισαγωγή και Επίμετρο στα Ιταλικά.

Ο υιός, Βάσος Βόμβας, κι εγώ, αντιλαμβανόμαστε ότι η τιμή ανήκει στην Ελληνική Ποίηση. Σε μας ανήκει η χαρά που ένας ακόμα σπουδαίος ποιητής προστέθηκε στην 2500 χρόνων ιστορία ελληνικής Ποίησης, και στον μεταφραστή που σαν γνήσιος αδαμαντωρύχος έφερε στο φως τους απαστράπτοντες στίχους του Γιάννη Αλύτη-Βόμβα. Φαίνεται πως ο Θεός της Ποίησης αργεί αλλά δεν λησμονεί. Σε ένα ερωτικό του ποίημα ο Γιάννης Αλύτης γράφει: Και θέλω να σε ζήσω ολάκερη

Δεν πρόλαβε, αλλά έχει και η ζωή τα δικά της μυστήρια και τους δικούς της δρόμους προς το υπερπέραν, όπου ελπίζουμε να ταξιδεύει το ιταλικό «FERMENTI» και να του πηγαίνει τα νέα περί της Ποιήσεως του ευτυχούς - Γιάννη Αλύτη-Βόμβα.

Το εξώφυλλο του ιταλικού περιοδικού «FERMENTI», στο οποίο φιλοξενείται το αφιέρωμα στον Γιάννη Αλύτη-Βόμβα

Κρίστοφερ Κινγκ

Ηπειρώτικο Μοιρολόϊ. Οδοιπορικό στην αρχαιότητα ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης

(Μετάφραση: Αριστείδης Μαλλιαρός)

Εκδόσεις Δώμα, Αθήνα 2018, σελ. 429

Στο οπισθόφυλλο του εξαιρετικού αυτού βιβλίου διαβάζουμε τα παρακάτω ιδιαιτέρως κατατοπιστικά: Συνηθίζουμε ν’ αντιλαμβανόμαστε τη μουσική σαν μια μορφή ψυχαγωγίας - σαν μια πολυτέλεια, τελικά σαν κάτι το περιττό. Και πράγματι η μουσική που συνήθως ακούμε αυτόν το σκοπό έχει: να διασκεδάσει. Ποια ήταν όμως η πρωταρχική λειτουργία της μουσικής; Για ποιο λόγο άρχισαν κάποτε οι άνθρωποι να τραγουδούν και να χορεύουν;

Ο Κρίστοφερ Κινγκ, βραβευμένος μουσικός παραγωγός και μανιώδης συλλέκτης δίσκων γραμμοφώνου, υποστηρίζει ότι η μουσική στην πρωταρχική της μορφή είναι ένα γιατρικό για τις πληγές της ψυχής - κάτι εξίσου απαραίτητο με τον αέρα και την τροφή. Σταδιακά η μουσική έπαψε να έχει αυτή τη λειτουργία. Τα εύθραυστα πολιτισμικά οικοσυστήματα μες στα οποία η μουσική επιτελούσε το ιαματικό της έργο καταστράφηκαν. Μ’ εξαίρεση μια απόμερη γωνιά της Ελλάδας, στις εσχατιές της Ευρώπης - την Ήπειρο. Εδώ, σαν από θαύμα, κρατήθηκε ζωντανός ένας πανάρχαιος τρόπος ζωής που επέτρεψε στη μουσική να διατηρήσει το θεραπευτικό της ρόλο. Ο Κινγκ αναλαμβάνει να μας ξεναγήσει σ’ αυτόν το σκληρό μα μαγικό τόπο, όπου η μουσική γίνεται ένα με την ποίηση, το χορό και τη γιορτή. Ο Κινγκ γράφει για την ιστορία της Ηπείρου και το μεγαλείο του τοπίου, για τα πανηγύρια, τα τσίπουρα και τους Τσιγγάνους οργανοπαίχτες, για τα συλλογικά βιώματα και τις κοινές αναμνήσεις. Μας μιλά για τη μουσική σαν θρήνο, σαν νανούρισμα και σαν παρηγοριά. Μας μιλά γι' ανθρώπους που ξέρουν να πενθήσουν και ξέρουν να γλεντήσουν. Συνδυάζοντας το φιλοσοφικό στοχασμό με την ιστορική περιγραφή, τη μουσικολογική ανάλυση με την ανθρωπολογική ματιά, η παθιασμένη και παιγνιώδης αυτή αφήγηση παίρνει τελικά τη μορφή ενός ερωτικού γράμματος στη μουσική και τους ανθρώπους της Ηπείρου.

Οι τίτλοι των 8 κεφαλαίων του βιβλίου είναι: Ο δρόμος με τα γραμμόφωνα, Η μαύρη γη της Ηπείρου, Αυτή η μουσική δεν αρέσει ούτε στους Έλληνες, Αυτό θα αφήσει σημάδι, Το μοιρολόι του Ζούμπα, Ο σκάρος του Κίτσου, Ο χορός των Σατύρων, Κάποιο είδος εργαλείου. Ο πρόλογος έχει τίτλο «Παράξενοι μαύροι δίσκοι και αδιέξοδα» και ο επίλογος «Περί απολιθωμάτων, θύμηση».

Νέα Παιδεία

Τεύχος 169, Απρίλιος 2019

Ένα ακόμα ενδιαφέρον, πλούσιο και χρήσιμο τεύχος του περιοδικού παιδευτικού προβληματισμού που εκδίδει η Επιστημονική Ένωση «Νέα Παιδεία». Ανάμεσα στα άλλα διαβάζουμε: Αδ. Κοκκαλιάρη - Γ. Μπαγάκης: Η Επαγγελματική Ενσωμάτωση των Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Δημόσιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα μετά το 2013, Ελ. Σιντήλα - Ν. Στελλάκης: Πρακτικές ενίσχυσης του λεξιλογίο στο νηπιαγωγείο, Ελ. Πατσιατζή: Σύγχρονες προσφυγικές ροές και ζητήματα εκπαίδευσης στην ελλαδική πραγματικότητα της «κρίσης». Η εκπαίδευση στη Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων Σχιστού, Μελισσαρόπουλος - Στραβάκου: Οι απόψεις Στελεχών Εκπαίδευσης για τα χαρακτηριστικά του Περιφερειακού Διευθυντή Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης - Μία εμπειρική έρευνα, Μ. Τζιφόπουλος: Γεφυρώνοντας την παιδαγωγική θεωρία με τη διδακτική πράξη: Μια ποιοτική έρευνα στην Πρακτική άσκηση των φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. σε σχολεία της Θράκης, Κ. Μπαλάσκας: Υπάρχει και καλή βία; Γ. Μπασλής: Η επανεμφάνιση του λογιοτατισμού, κ.ά.

Άλλαν Πέρσυ

Σαίξπηρ για ερωτευμένους. 72 μυστικά για να δίνει φως ο έρωτας στη ζωή μας

(Μετάφραση: Αγαθή Δημητρούκα)

Εκδόσεις Πατάκη

Αθήνα 2018, σελ. 190

«Το βιβλίο που έχεις στα χέρια σου μιλάει για τον έρωτα, για την αγάπη του ζευγαριού και, κυρίως, για τη μαγεία που τον περιβάλλει. Με τη μεγαλοφυΐα από το Στράτφορντ-απόν-Έιβον ως οδηγό, θα αρχίσουμε ένα ταξίδι στα μονοπάτια της καρδιάς για να ξεθάψουμε τους θησαυρούς της, αλλά και για να μάθουμε τους θανατερούς γκρεμούς της».

Τα παραπάνω είναι ένα απόσπασμα από τον πρόλογο του Άλλαν Πέρσυ, συγγραφέα πολλών βιβλίων με διεθνή αναγνώριση, στην πρόσφατη έκδοση του για τον Σαίξπηρ.

Απ’ όλους τους μεγάλους συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας, κανένας δεν εμβάθυνε στα μυστήρια του έρωτα και δεν πραγματεύτηκε τα ζητήματα της καρδιάς από μια τόσο φωτεινή οπτική γωνία, όσο ο Σαίξπηρ. Ακόμα και σήμερα τα έργα του και τα ποιήματά του αποτελούν ισχυρό εργαλείο για να κατανοήσουμε τα πολύ βαθιά μυστικά της καρδιάς μας. Από τη σαϊτιά ως την απογοήτευση, από το πρώτο φιλί ως τον ανέφικτο έρωτα, από τον συμβιβασμό ως τη ζήλεια, το βιβλίο αυτό μας δίνει την πεμπτουσία της σαιξπηρικής γνώσης του έρωτα, προκειμένου να φωτίσει την καθημερινότητά μας και να δώσει, επιτέλους, απάντηση σε ερωτήματα όπως: Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που ατυχούν στις αισθηματικές τους σχέσεις; Πώς θεραπεύεται η αρρώστια του έρωτα; Μπορεί ένα ειδύλλιο να κρατήσει για όλη μας τη ζωή; Ποιο είναι το μυστικό της γοητείας; Πώς καταπολεμάται η ζήλεια; Ένα γοητευτικό και απίστευτα εμψυχωτικό βιβλίο γι’ αυτούς που παίρνουν τον έρωτα στα σοβαρά...

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Με μεγάλη συμμετοχή βιβλιόφιλων που γέμισαν ασφυκτικά την αίθουσα εκδηλώσεων του Μουσείου Τεριάντ πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα η εκδήλωση-παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Αρκουδέα «Το χαμένο Νόμπελ. Μια αληθινή ιστορία», παρουσία του ίδιου του συγγραφέα.

Για το βιβλίο και τις πολλές αρετές του μίλησαν η Αναστασία Ζήση, καθηγήτρια Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου και ο Παναγιώτης Σκορδάς, πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Λέσβου. Οι δυο ομιλητές στάθηκαν ιδιαίτερα στην γραφή του συγγραφέα, στα κεφάλαια του βιβλίου, στα Νόμπελ λογοτεχνίας που κέρδισε η χώρα μας, στις υποψηφιότητες που δεν βραβεύτηκαν, ιδιαίτερα στην περίπτωση του Νίκου Καζαντζάκη και στον πόλεμο που δέχτηκε από την ίδια την Ελλάδα με αποτέλεσμα να χαθεί ένα σίγουρο Νόμπελ. Στο τέλος μίλησε ο Κώστας Αρκουδέας, ο οποίος εξήγησε τους λόγους που τον οδήγησαν να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα και στην μεγάλη απήχηση που έχει το έργο του Νίκου Καζαντζάκη παγκοσμίως.

Προλόγισε και παρουσίασε τον συγγραφέα η Τζώρτζια Ρασβίτσου, συγγραφέας, συμβολαιογράφος. Χαιρέτισε ο Δημήτρης Παπαγεωργίου, πρόεδρος του Δ.Σ του Μουσείου-Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη-Τεριάντ. Η εκδήλωση έκλεισε με υπέροχα χορωδιακά τραγούδια από την ΑNIMATO, υπό τη διεύθυνση του Αντώνη Βερβέρη.

Την πολύ πετυχημένη εκδήλωση οργάνωσαν το Μουσείο-Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη-Τεριάντ, το Εργαστήριο Κοινωνικής-Πολιτισμικής και Ψηφιακής Τεκμηρίωσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Λέσβου, οι εκδόσεις Καστανιώτη και το βιβλιοπωλείο Χατζηδανιήλ. Τη γενική επιμέλεια είχε η Αναστασία Ζήση.

Steven Levitsky-Daniel Ziblatt

Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες

(Μετάφραση: Ανδρέας Παππάς)

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Αθήνα 2018, σελ. 422

Οι Steven Levitsky και Daniel Ziblatt είναι πολιτικοί επιστήμονες και καθηγητές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Στο πολύκροτο βιβλίο τους, το οποίο έχει προκαλέσει αίσθηση διεθνώς πυροδοτώντας συζητήσεις και προκαλώντας πολλά δημοσιεύματα τόσο στον διεθνή όσο και στον ελληνικό Τύπο, οι Levitsky και Ziblatt, αντλώντας από δεκαετίες έρευνας και μια ευρεία γκάμα ιστορικών και παγκόσμιων παραδειγμάτων από την Ευρώπη του 1930 έως τη σύγχρονη Ουγγαρία, την Τουρκία, τη Βενεζουέλα, καθώς και τον Αμερικανικό Νότο, επιχειρούν να εξηγήσουν την ασθένεια που πλήττει τη δημοκρατία, αλλά και τι πρέπει να κάνουμε για να αποφύγουμε τον αργό θάνατό της.

«Οι στυγνές δικτατορίες, στρατιωτικές, φασιστικές ή κομμουνιστικές, είναι πλέον λίγες, τουλάχιστον σε μεγάλα τμήματα της ανθρωπότητας. Τα στρατιωτικά πραξικοπήματα και άλλες μορφές βίαιης κατάληψης της εξουσίας γίνονται όλο και πιο σπάνια. Οι δημοκρατίες εξακολουθούν ωστόσο να καταλύονται, να “πεθαίνουν”, με άλλον όμως τρόπο. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν είναι τόσο οι στρατιωτικοί που πρωταγωνιστούν στην κατάλυση της δημοκρατίας όσο οι ίδιοι οι εκλεγμένοι ηγέτες. Αυτή είναι η περίπτωση όχι μόνο της Βενεζουέλας και του Τσάβες αλλά και χωρών όπως η Γεωργία, η Ουγγαρία, η Ρωσία, η Ουκρανία, η Πολωνία, η Τουρκία, το Περού, η Νικαράγουα, οι Φιλιππίνες, η Σρι Λάνκα. Η παρακμή, η “αποψίλωση” της δημοκρατίας αρχίζει στις μέρες μας από την κάλπη», διαβάζουμε στην εισαγωγή.

«Μεταξύ άλλων στο βιβλίο επισημαίνεται ότι μια από τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις επιβίωσης της Δημοκρατίας είναι η θεσμική αυτοσυγκράτηση που (οφείλουν να) δείχνουν οι εκάστοτε κυβερνώντες. Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνο οι τυπικοί κανόνες τους οποίους είναι υποχρεωμένοι να σέβονται, έτσι κι αλλιώς, οι άνθρωποι της εξουσίας αλλά και οι άγραφοι. Πρόκειται για άρρητους ή εθιμικούς κανόνες που έχουν καθιερωθεί μέσα από δεκαετίες ή και αιώνες θεσμικής λειτουργίας μιας Δημοκρατίας, οι οποίοι δεσμεύουν όσο και οι τυπικοί έναν πολιτικό, υπαγορεύοντάς του τι πρέπει να αποφεύγει να λέει ή να κάνει, ασχέτως αν τυπικά αυτό δεν το απαγορεύει κανένας θεσμοθετημένος νόμος. Είναι η πρώτη φορά στις μέρες μας -με την τρανταχτή εξαίρεση του μεσοπολέμου και της ανόδου των ολοκληρωτισμών- που ο βασικός κίνδυνος για τις Δημοκρατίες δεν προέρχεται από κάποια αστοχία των τυπικών κανόνων αλλά από τον τρόπο που οι ίδιοι οι φορείς της εξουσίας αντιλαμβάνονται τα όρια που θέτουν αυτοί οι κανόνες» γράφει ο καθηγητής Δημήτρης Σωτηρόπουλος, υπεύθυνος της σειράς.

Στο κεφάλαιο «Μοιραίες συμμαχίες» ανάμεσα στα άλλα διαβάζουμε: «Δεν είναι πάντα εύκολο να κρατηθούν εκτός εξουσίας οι επιρρεπείς στον αυταρχισμό πολιτικοί. Ας μην ξεχνάμε ότι οι δημοκρατίες δεν θέτουν κόμματα εκτός νόμου, ούτε αποκλείουν όποιον επιθυμεί να είναι υποψήφιος για οποιοδήποτε αξίωμα. Ούτε εμείς, προφανώς, υποστηρίζουμε ότι η προσφυγή σε τέτοιου είδους μέτρα αποτελεί λύση. Την κύρια ευθύνη για την αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων και εκπλήξεων σε μια δημοκρατική χώρα την έχουν τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικοί ηγέτες, υποχρέωση των οποίων είναι, μεταξύ άλλων, να λειτουργούν ως άγρυπνοι φρουροί των δημοκρατικών θεσμών και ελευθεριών».

Σάρα Πίνμπορο
Ο όρκος
(ψυχολογικό θρίλερ, μετάφραση: Χρήστος Καψάλης)
Εκδόσεις Ψυχογιός
Αθήνα 2018, σελ. 433

Η Σάρα Πίνμπορο είναι συγγραφέας και σεναριογράφος. Έχει εκδώσει πάνω από 20 μυθιστορήματα θρίλερ/τρόμου για ενηλίκους και εφήβους, ενώ συνεργάζεται με το BBC και άλλες εταιρείες από τον χώρο της τηλεόρασης. Το μυθιστόρημά της «Πίσω από τα μάτια» απέσπασε θετικότατες κριτικές και μεταφράστηκε σε 19 χώρες. Το νέο της βιβλίο είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ για μια μαμά, την κόρη της και την καλύτερη φίλη της, τα μυστικά που κρύβουν και τους κινδύνους που δεν μπορούν να αποφύγουν.
Δυο λόγια για την υπόθεση: Η Λίζα ζει μια πολύ ήσυχη ζωή, αφοσιωμένη στην ανατροφή της δεκαεξάχρονης κόρης της, Άβα. Επιφυλακτική απέναντι στους άντρες, δε μιλά ποτέ για το παρελθόν της ή για τον απόντα πατέρα της Άβα. Η καλύτερη φίλη της, η Μέριλιν, παρόλο που έχει τα δικά της οικογενειακά προβλήματα, προσπαθεί να την πείσει να ανοιχτεί και να αρχίσει να φλερτάρει. Η Άβα έχει κουραστεί από την υπερποστατευτική μητέρα της. Θέλει να ζήσει σαν μια φυσιολογική έφηβη, να χαλαρώνει με τους κολλητούς της, να πηγαίνει για κολύμπι, να έχει αγόρι. Η μαμά της θα φρίκαρε αν ήξερε ότι η Άβα έχει ήδη κάποιον στην καρδιά της, κάποιον που την κάνει να νιώθει μοναδική. Η Λίζα, πάλι, νιώθει μια περίεργη ανησυχία τον τελευταίο καιρό καθώς μικροπράγματα από το παρελθόν κάνουν την εμφάνισή τους στο παρόν. Γνωρίζει ότι ο μοναδικός τρόπος να προστατέψει τον εαυτό της και την κόρη της είναι να έρθει αντιμέτωπη με τους φόβους της. Αλλά δεν αρκεί να έχει θάρρος. Θα χρειαστεί βοήθεια από το μοναδικό άτομο που μπορεί να εμπιστευτεί τη Μέριλιν. Και για να τα καταφέρουν πρέπει να είναι ειλικρινείς μεταξύ τους. Πραγματικά ειλικρινείς. Η Μέριλιν ορκίστηκε ότι θα κάνει τα πάντα. Πριν από πολύ καιρό και η Λίζα είχε δώσει έναν όρκο. Και δεν τον κράτησε. Αυτή η προδοσία δεν ξεχάστηκε ποτέ ούτε συγχωρέθηκε. Και τώρα η Λίζα θα πρέπει να το πληρώσει.

John Verdon
Ο λευκός ποταμός φλέγεται. Μια υπόθεση του ντετέκτιβ Γκάρνεϊ
(Μετάφραση: Χριστιάννα Σακελλαροπούλου)
Εκδόσεις Διόπτρα
Αθήνα 2018, σελ. 677

Στο Γουάιτ Ρίβερ ξεσπούν αναταραχές όσο πλησιάζει η επέτειος θανάτου ενός μαύρου αυτοκινητιστή, ο οποίος είχε πυροβοληθεί σε μπλόκο της αστυνομίας. Η φυλετικά πολωμένη πόλη θυμίζει μπαρουταποθήκη, αντιμέτωπη με οργισμένες διαδηλώσεις, εμπρηστικές επιθέσεις και λεηλασίες. Μέσα στη γενική αναταραχή, ένας αστυνομικός πέφτει νεκρός από τα πυρά κάποιου ελεύθερου σκοπευτή. Οι τοπικές αρχές προσεγγίζουν τον ντετέκτιβ Ντέιβ Γκάρνεϊ, ζητώντας του να διεξάγει μια ανεξάρτητη έρευνα για τον μοιραίο πυροβολισμό. Η κατάσταση στο Γουάιτ Ρίβερ εκτροχιάζεται ολοκληρωτικά, καθώς σημειώνονται κι άλλοι φόνοι που μοιάζουν με αντίποινα. Όταν ο Γκάρνεϊ αμφισβητεί τα αίτια αυτής της αιματοχυσίας και εστιάζει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε φόνου, η αποστολή του ξαφνικά ανακαλείται. Εκείνος όμως αρνείται να παραιτηθεί από την υπόθεση. Ακολουθεί επικίνδυνα μονοπάτια που απειλούν να ξεσκεπάσουν μια ασύλληπτη πλεκτάνη, αποκαλύπτοντας ότι τίποτε στο Γουάιτ Ρίβερ δεν είναι όπως φαίνεται.
Ο συγγραφέας του παρόντος αστυνομικού μυθιστορήματος John Verdon έχει χαρακτηριστεί από τους «The New York Times» ως ένας αριστοτέχνης του είδους. Από τις εκδόσεις «Διόπτρα» κυκλοφορούν επίσης: Σκέψου έναν Αριθμό, Κράτα τα Μάτια σου Κλειστά, Άσε το Διάβολο Ήσυχο, Ο Πίτερ Παν Πρέπει να Πεθάνει και Η Λίμνη των Λύκων.