Κυριάκος Κουκούλας, Τάσος Μακρής

Ο Πολιχνίτος του 20^ου αιώνα. Οικισμός - Λαογραφία - Πολιτισμός - Οικονομία (Β΄ Έκδοση, βελτιωμένη και επαυξημένη)

Μετάφραση στα αγγλικά: Ζέτα Χατζηαντωνίου

Σκίτσα κεφαλαίων: Χρήστος Ζαροδημητράκης

Επιμέλεια έκδοσης: Χρυσούλα Κουκούλα

Εκδόσεις Μύθος

Μυτιλήνη 2018, σελ. 238

«Η Λέσβος ευτύχησε να έχει πολλούς ερευνητές, που διέσωσαν στοιχεία για την ιστορία, τη λαογραφία, τις μετακινήσεις των κατοίκων, τη γλώσσα κ.λπ. Ωστόσο πάντοτε υπάρχει η ανάγκη για την δημοσίευση νέων στοιχείων, που διαφωτίζουν πτυχές από την τοπική ιστορία και τον λαϊκό πολιτισμό. Ιδιαίτερα το οπτικό υλικό είναι πάντοτε ευπρόσδεκτο, αφού συμπληρώνει στοιχεία από άλλες πηγές. Έτσι ένα λεύκωμα με φωτογραφίες που χρονολογούνται από το 1897 και εντεύθεν, φωτίζει την πολιτιστική και κοινωνική πραγματικότητα του Πολιχνίτου κατά τη διάρκεια ενός περίπου αιώνα. Γεγονότα και πρόσωπα, σχολιασμένα επαρκώς με κατατοπιστικά εισαγωγικά κείμενα και σαφείς κειμενολεζάντες, ζωντανεύουν τον ιστορικό χρόνο και φωτίζουν ενδιαφέρουσες πτυχές του στο κεφαλοχώρι της Λέσβου».

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το προλογικό σημείωμα της Αικατερίνης Πολυμέρου - Καμηλάκη, τ. διευθύντριας του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών στην πρώτη έκδοση του λευκώματος των Κυριάκου Κουκούλα και Τάσου Μακρή «Ο Πολιχνίτος του 20^ου αιώνα», το 2010.

Οκτώ χρόνια μετά και μετά την μεγάλη επιτυχία της πρώτης έκδοσης που γρήγορα εξαντλήθηκε οι δυο υπεύθυνοι του τόμου προχώρησαν σε μια δεύτερη βελτιωμένη και επαυξημένη και ιδιαιτέρως επιμελημένη και καλαίσθητη έκδοση.

Το σχολιασμένο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες και τεκμήρια) ταξινομείται σε έντεκα κεφάλαια: Ο οικισμός, Η Σκάλα, Κοινωνική ζωή, Αγροτική ζωή, Επαγγέλματα, Μετανάστευση, Ιστορικά γεγονότα, Προσωπικότητες του Πολιχνίτου , Εκκλησία, Παιδεία, Συνεταιριστικό κίνημα.

«Ο ιλιγγιώδης ρυθμός των ιστορικών αλλαγών της περίεργης εποχής μας δεν ξέρουμε, από χρόνο σε χρόνο, τι θα μας φέρει. Σήμερα οι προφήτες δεν προφητεύουν πια, γιατί δεν προφταίνουν τα παρακολουθήσουν τη ροή των πραγμάτων. Η φωτογραφία κατάφερε να ακινητοποιήσει μερικές ιστορικές στιγμές, πριν τις πάρει και χαθούν μέσα στην πολυπραγμοσύνη του ο σημερινός χρόνος. Αυτές τις στιγμές, που μάζεψε το λεύκωμα, τις αφήνει στους επερχόμενους, που θα έχουν τη «διαστροφή» να ασχοληθούν με το παρελθόν του τόπου τους» γράφει στο εισαγωγικό του κείμενο ο Τάσος Μακρής.

Ο ίδιος δίνει και το πνεύμα μέσα στο οποίο στήθηκε το λεύκωμα «Αποφύγαμε και στην πρώτη έκδοση και στην παρούσα, την επέκτασή μας σε λεπτομερή σχολιασμό των φωτογραφιών. Αφήσαμε την κάθε φωτογραφία να μιλήσει μόνη της, δίνοντας εμείς τόση μόνο πληροφόρηση, όση χρειάζεται ο μελετητής να προσανατολιστεί στον τόπο και στο ιστορικό ντοκουμέντο, που είναι η φωτογραφία. Έτσι το φωτογραφικό μας λεύκωμα, ενώ σίγουρα δεν είναι ιστορία, αποκτά, με το υλικό του, το δικαίωμα να ποζάρει σαν ιστορικό ντοκουμέντο».

Στέλλα Πετρίδου

Ο καιρός (ποίηση, μελωδία)

Εκδόσεις Άλφα Πι

Χίος 2017, σελ. 61

«Η Στέλλα Πετρίδου τύπωσε τα βιβλία «Μίλα μου γι’ αγάπη», «Αποχωρισμός», «Προσφυγιά», και «Θάλασσα κι ουρανός», όλα με ποιότητα σπάνια για πρωτοεμφανιζόμενο δημιουργό, σπάνια για άνθρωπο των γραμμάτων νεαρής ηλικίας και δίχως πολύχρονη θητεία στα γράμματα. Ταυτόχρονα αναπτύσσει δραστηριότητα πνευματική σε διαλέξεις, συγκεντρώσεις και λογοτεχνικές συναντήσεις. Μετέχει σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συνέδρια. Δημοσιεύει και συνεργάζεται σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες. Μελοποιεί τα ποιήματά της σε συνεργασία με ταλαντούχους συνθέτες. Η ποιήτρια παρατηρεί, κρίνει και σχολιάζει τη γύρω της πραγματικότητα. Ο στίχος της, όμως, έχει μια προσωπικότητα, που διαφοροποιείται από άλλους ποιητές, έναν χαρακτήρα δικό της, πρωτότυπο και προσωπικό. Ό, τι λέει μοιάζει απλούστατο ή και κοινότυπο κι όμως κάτι ξεχωρίζει στα λεγόμενά της. Έτσι η Λέσβια αυτή δημιουργός έχει ήδη από την πρώτη της εμφάνιση στα γράμματα το δικό της στίγμα και αυτό ήδη αποδεικνύει την ιδιαιτερότητα της αξίας της».

Τα παραπάνω είναι από τον πρόλογο του Κώστα Βαλέτα στο νέο βιβλίο της Στέλλας Πετρίδου, που έχει τον τίτλο «Ο καιρός» και περιλαμβάνει 41 ποιήματα και 5 μελοποιημένα, τα οποία έχουν ηχογραφηθεί σε CD, το οποίο συνοδεύει την έκδοση. Ως μικρό δείγμα γραφής παραθέτω το τραγούδι με τον τίτλο «Το χάλι»: «Μυρίζω στο ποτήρι μου το χάλι,/ αυτό που με κατάντησε εδώ,/ να ψάχνω στο μεθύσι μου και πάλι,/ διέξοδο να μη σ’ ονειρευτώ./ Κι όλα γυρίζουν κι όλα κενά./ Δεν έχω μνήμη ούτε καρδιά./ Κι όλα γυρίζουν, δεν είσαι εδώ/ Σ’ αυτό το χάλι με προτιμώ,/ να μην πονώ./Αγγίζω στο ποτήρι μου την τρέλα/ σαλεύει το μυαλό μου κι είναι θολό/ καλύτερ’ απ’ το να σου λέω έλα/ κι εσύ να τρέχεις σ’ άλλον ουρανό».

Λιλή Λαμπρέλλη

Αυτός που ξεπουλούσε όνειρα

Εκδόσεις Πατάκη

Αθήνα 2017

Νέο βιβλίο από τη γνωστή συγγραφέα και αφηγήτρια παραμυθιών, συμπατριώτισσά μας, Λιλή Λαμπρέλλη. Στο βιβλίο στεγάζεται ένα ερωτικό παραμύθι που στο κουκούτσι του βρίσκεται μια ιστορία από την προφορική παράδοση των σούφι. Τρία τα πρόσωπα του παραμυθιού: από τη μια, δυο ονειροπόλοι. Ο ένας κουράστηκε και ξεπουλάει τα όνειρά του. Ο άλλος αντέχει και τ’ ακολουθεί. Από την άλλη, μια βασιλοπούλα που περιμένει -χρόνια περιμένει- ν’ ακούσει τη σωστή λέξη. Τι να ‘ναι τα όνειρα; Αξίζουν όλα να τα κρατάμε φυλαχτό; Άραγε αυτά που αξίζουν κι είναι γεμάτα φως μήπως είναι ένας δρόμος, ένας τρόπος ν’ ανταμώσουμε την κυρά της ψυχής μας που περιμένει; Ένα παραμύθι για την ομορφιά της ζωής παρά την ασχήμια στο παζάρι του κόσμου. Πάνω απ’ όλα, μια αφήγηση για τη δύναμη εκείνων που έχουν τη χάρη να ονειρεύονται.

Νίκος Τατασόπουλος: Διαδρομή. 15 συνθέσεις για μπουζούκι

εκδόσεις Γαβριηλίδης

Αθήνα 2017, σελ. 48 (περιέχει CD)

«Ο Νίκος Τατασόπουλος είναι ακόμη πολύ νέος στην ηλικία. Αλλά ταυτόχρονα είναι και ένας πολύ ώριμος μουσικός. Μέσα σε μια αλλοπρόσαλλη εποχή και σε ένα αρνητικό μουσικό περιβάλλον, κατάφερε με το ταλέντο και την επιμέλειά του να πάει κόντρα στο ρεύμα, να ξεπεράσει πολλούς σκοπέλους, να διανύσει μια μεγάλη διαδρομή προς την ωριμότητα και να μπει σε μια πορεία αληθινής δημιουργικότητας, όπως αποδεικνύει αυτός ο ωραιότατος, πρώτος του, και ολωσδιόλου προσωπικός, δίσκος».

Μ’ αυτά τα λόγια, ανάμεσα στα άλλα ο Γιώργος Κοντογιάννης, προλογίζει το πρώτο CD, του δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Νίκου Τατασόπουλου, γιου του μεγάλου σολίστα και συνθέτη Γιάννη Τατασόπουλου. Ο τίτλος του κειμένου του Γιώργου Κοντογιάννη είναι «Η περίπτωση του Νίκου Τατασόπουλου», ενώ στην έκδοση περιέχεται και το κείμενο του Γιώργου Μπλάνα «Μια σονάτα για τον Νίκο Τατασόπουλο».

ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ

τεύχος 1872/Μάρτιος 2017 (Αφιέρωμα: Κωστής Παπαγιώργης)

σελ. 288

«Η σημαίνουσα θέση που επιφυλάσσεται για τον Παπαγιώργη στα ελληνικά, αν όχι στα ευρωπαϊκά γράμματα, θεμελιώνεται ομόφωνα σε δύο μείζονες και ιδιαζόντας προσωπικές συμβουλές: την αναμόρφωση ενός ολόκληρου είδους -του δοκιμίου- ως ισχυρής λογοτεχνικής, και όχι απλώς στοχαστικής μορφής και την συγκρότηση ενός καινοφανούς πεζογραφικού ύφους, το οποίο συναιρεί, ορισμένες φορές ακόμα και μέσα στην ίδια φράση, απολύτως χωρισμένους μέχρι τότε πνευματικούς κόσμους».

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το κείμενο του Δημήτρη Καράμπελα στο αφιέρωμα που πραγματοποίησε το εξαιρετικό περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ στον σπουδαίο Κωστή Παπαγιώργη, που έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο του 2014. Το αφιέρωμα επιμελήθηκαν ο Δημήτρης Σωτηρόπουλος και η Ράνια Σταθοπούλου και γράφουν οι: Δημήτρης Καράμπελας: «Ο Κωστής Παπαγιώργης και οι αντινομίες του πνευματικού», Νικόλας Σεβαστάκης: « Ο στοχασμός ως βιωμένη εμπειρία: Σκέψεις για τον Κωστή Παπαγιώργη», Γιώργος Τζιρτζιλάκης: «Η ηθική της αποτυχίας. Ο Κωστής Παπαγιώργης και η γενεαλογία του ελλείμματος στην ελληνική κουλτούρα», Κωστής Παπαγιώργης: Αποσπάσματα από τα Ανέκδοτα Ημερολόγια (1974-), Δημήτρης Σωτηρόπουλος: «Ο άνθρωπος είναι από στραβό ξύλο. Η ιστορική ανθρωπολογία του Κωστή Παπαγιώργη», Φώτης Βασιλείου: «Βιογραφία, Αυτοβιογραφία, Αυτονοσοβιογραφία», Λίζυ Τσιριμώκου: Αμφιδέξιος λόγος, Δημ. Τομαράς: «Το ανάποδο ερωτηματικό», Γιάννης Αστέρης: «Κύμη», Γιάννης Πρελρέντζος: «Ματιές στο έργο του Κωστή Παπαγιώργη: Ένας πνευματοκράτης διαταξικός ηθοστοχαστής;», Ευγένιος Αρανίτσης: Για τον Κωστή Παπαγιώργη», Κωστής Παπαγιώργης: Βιογραφικά στοιχεία και εργογραφία.

Στο παρόν τεύχος βρίσκουμε και μια πολυσέλιδη εργασία της Στέλλας Χελιδώνη για το βιβλίο του Στράτη Μυριβήλη: Η ζωή εν τάφω, Α΄ έκδοση, Μυτιλήνη 1924 και Β΄ έκδοση, Αθήνα 1930.

Βασιλική Φραντζή

Ο Τιμολής και άλλα διηγήματα

Εκδόσεις Παρρησία

Αθήνα 2017, σελ. 95

Η Βασιλική Φραντζή γεννήθηκε στην Άντισσα, όπου τέλειωσε το δημοτικό και τις τρεις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. Αποφοίτησε στη συνέχεια από το Θηλέων Μυτιλήνης. Μετά το γάμο της με τον φιλόλογο Απ. Φραντζή, ζει μόνιμα στα Πάμφιλα. Ασχολήθηκε με τα κοινά, ως ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Γυναικών Παμφίλων και πρόεδρος για μια εικοσαετία. Ποιήματα και άρθρα της φιλοξενήθηκαν στον τοπικό τύπο και σε πολλά περιοδικά. Έχει βραβευτεί σε πολλούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς ποίησης και πεζογραφίας.

Στην παρούσα συλλογή φιλοξενούνται τρία διηγήματα: «Ο Τιμολής της Αναστασώς», το οποίο βραβεύτηκε από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, «Ο μεγάλος καημός» και «Ξέρει από πάθια το βουνό».

Να ένα απόσπασμα από το πρώτο διήγημα: «Ήταν καυτό τ’ απομεσήμερο σαν το σκαρί του Τιμολή γλιστρούσε απαλά στην αρυτίδωτη θάλασσα. Στο πηδάλιο ο ίδιος έδινε τη ρότα κι η καρίνα του έσκιζε τα γαλανά νερά που πάφλαζαν υπόκωφα. Το αυγουστιάτικο λιοπύρι ανάδινε την πύρα του από την απέναντι στεριά. Σήκωσε τ’ ακρομάνικά του και ξεκούμπωσε τ’ άσπρο του πουκάμισο.Ο αγέρας δρόσισε τα δασιά του στήθια κι ανάπνεψε βαθιά. Με το βλέμμα του να πλανιέται πάνω στην ογρή απεραντοσύνη και με ρομαντική διάθεση, θα ‘λεγε κανείς, άφηνε το βορινό λιμάνι της Μυτιλήνης. Παραπλέοντας πάντα τη Λέσβο, έκοβε δρόμο και τραβούσε όλο βορειότερα. Μέσα στην ονειρώδη τη σιγή, οι εκρήξεις της μηχανής μονάχα ακούγονταν και οι κρωξιές των γλάρων που ακολουθούσαν με τα πετάγματά τους. Γαλήνη βασίλευε παντού και σιγαλιά. Η ψυχή του στη δροσιστική αύρα αναδυόταν σαν τ’ αχνά νησιά του Αρχιπελάγους. Βραχονήσια και ψαρότοποι μένανε πίσω του και πιστά τον ακολουθούσε μια αρμάδα από δελφίνια. Σαν να ‘χε η θάλασσα γιορτή, όλα ήταν άτρεμα, φωτεινά, δροσερά και ήρεμα».

Τα διηγήματα προλογίζει η Ελένη Κοτίνη-Τσιάλτα η οποία ανάμεσα στα άλλα γράφει: «Η συγγραφέας μάς δίνει ένα υλικό τόσο πλούσιο εκφραστικά, τόσο γεμάτο από λεπτές - λεπτότατες πινελιές, που σχεδόν σου κόβει την ανάσα. Γίνεται πληθωρικός ο λόγος και δεν προλαβαίνεις να γευτείς, να αφομοιώσεις τη μια λέξη και αναδύεται η επόμενη: γλαφυρή και χειμαρρώδης. Όπως το κύμα, που χτυπάει σφόδρα και, πριν αποσυρθεί, έρχεται το επόμενο. Μονάχα που εδώ δε σε καταποντίζει, παρά σε ανεβάζει σε ανεπάντεχα επίπεδα αναγνωστικής απόλαυσης».

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Απόστολος Καρανικόλας: «Παραδοσιακά τραγούδια από τον Μανταμάδο της Λέσβου», Έκδοση συλλόγου Γυναικών Μανταμάδου, Μυτιλήνη 2018, σελ. 173.

Παναγιώτης Η. Χαχάλης: «Νυχτερινοί αντίλαλοι» (ποιήματα), Μυτιλήνη 2018, σελ 72.

ΑΙΟΛΙΔΑ, τεύχος 66/Ιανουάριος - Μάρτιος 2018, σελ. 64.

ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, τεύχος 289/Γενάρης-Φλεβάρης 2018.

Βάγια Παπαποστόλου

Πολυαγαπημένη μου Άννα

Εκδόσεις Κέδρος

Αθήνα 2017, σελ. 17

Το καλοκαίρι πριν από την τρίτη λυκείου η Μυρσίνη φεύγει με τους γονείς της από την Αθήνα για να εγκατασταθεί σε ένα μικρό χωριό των Ιωαννίνων. Πίσω της αφήνει τις συνήθειές της, τους φίλους της και την πολυαγαπημένη της Άννα. Οι δυο τους για χρόνια μοιράζονταν το ίδιο θρανίο, τους προβληματισμούς, τις προσδοκίες και τα όνειρά τους.

Τα δύο κορίτσια αποφασίζουν να κάνουν ένα πείραμα. Μέχρι να ξαναβρεθούν, θα σταματήσουν να χρησιμοποιούν το τηλέφωνο και τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας. Φάκελοι, επιστολόχαρτα και γραμματόσημα μπαίνουν για πρώτη φορά στη ζωή τους. Θα μπορέσουν να φτάσουν το πείραμα ως το τέλος; Θα καταφέρουν να επικοινωνούν αποκλειστικά και μόνο με τον κλασικό τρόπο χωρίς να μπουν στον πειρασμό της εύκολης και άμεσης επαφής μέσω chat, sms και κοινωνικών δικτύων;

Ένα επιστολικό μυθιστόρημα που στο επίκεντρό του έχει τη δύναμη της φιλίας, ενώ παράλληλα καταπιάνεται με την καθημερινότητα των εφήβων, τις αγωνίες, τους φόβους αλλά και τη γοητεία των συχνών αλλαγών και των επαναπροσδιορισμών της οπτικής τους για τη ζωή.

Andre Maurois

Ανοιχτή επιστολή σε έναν νέο για την πορεία του στη ζωή

Μετάφραση: Ελένη Καρρά, επιμέλεια: Μαρία Σπυριδοπούλου

Εκδόσεις Ροές

Αθήνα 2017, σελ. 190

Σε τούτο τον σύντομο αλλά περιεκτικό «οδηγό ζωής», ο Γάλλος συγγραφέας και ακαδημαϊκός Αντρέ Μωρουά δίνει συμβουλές σ’ έναν νέο για τη στάση που πρέπει να έχει απέναντι σε σημαντικά ζητήματα όπως η ανθρώπινη ευτυχία, η ψυχαγωγία, το χρήμα, ο γάμος, ο πολιτισμός της αφθονίας, ο άπονος, η πολλαπλότητα του εαυτού και η αντιφατική ανθρώπινη συμπεριφορά...
Ο Μωρουά συνθέτει μια αληθινή ηθική ζωής και μεταγγίζει επίκαιρα, διαχρονικά μηνύματα, αρχής γενομένης από τέσσερις βασικούς κανόνες: Δεν πρέπει να ζεις μόνο για τον εαυτό σου, πρέπει να πράττεις, πρέπει να πιστεύεις στη δύναμη της θέλησης, πρέπει να είσαι αξιόπιστος και να μην απογοητεύεις ποτέ τους άλλους.

Να μερικοί από τους τίτλους των κεφαλαίων: Οι κίνδυνοι της εποχής μας, Ο στόχος, Η εκπαίδευσή σας, Η ψυχαγωγία, Ο πολιτισμός της αφθονίας, Οι γυναίκες, Ο γάμος, Το χρήμα, Η συγγραφή, Η αληθινή ζωή, κ.ά..

Της Ευαγγελίας Καπετάνου*

Ο φίλος Παναγιώτης Σκορδάς μάς ξάφνιασε, ευχάριστα κι εφέτος με το «Λεσβιακό Ημερολόγιο» του 2018. Ζούσαμε σε μια ατμόσφαιρα αντι-εορταστική, μη έχοντας καλά - καλά συνειδητοποιήσει την αλλαγή του χρόνου, και ανέλπιστα παραλαμβάνουμε το «Ημερολόγιο». Η Λέσβος, αγάπη μας σταθερή και διαχρονική, ορμάει μέσα από τις σελίδες και μας κατακυριεύει. Δεν μπορείτε να διαβάσετε το «Λεσβιακό Ημερολόγιο» στο κρεβάτι σας, λίγο πριν κοιμηθείτε. Η έκδοση, με τις 512 σελίδες της, σας ζητάει να καθίσετε στο γραφείο ή στο τραπέζι σας για να μελετήσετε αυτό το Ημερολόγιο των Γραμμάτων, των Τεχνών και του Πολιτισμού.

Μου αρέσει πολύ που στις σελίδες του «Ημερολογίου» συνυπάρχουν αρμονικά η πνευματική παραγωγή και οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του νησιού.

Επειδή «Ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος», αλλά και χωρίς άρτον δεν μπορεί να επιβιώσει κανείς, μπράβο σου Παναγιώτη που το τόλμησες και συστράτευσες τις πνευματικές και τις παραγωγικές δυνάμεις του νησιού για την έκδοση του «Ημερολογίου»!

Οι λεσβιακές εκδόσεις «Μύθος», που ανέλαβαν την έκδοση, δούλεψαν υποδειγματικά και ετοίμασαν έναν τόμο εξαιρετικά ποιοτικό, που χαίρεσαι να τον αγγίζεις, να τον ξεφυλλίζεις και να απολαμβάνεις την αισθητική αρτιότητα των φωτογραφιών του.

Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστώ ότι παρατηρώντας τα έργα των Λέσβιων δημιουργών, που δημοσιεύονται στο «Ημερολόγιο», νιώθεις σαν να παρακολουθείς μια καλοστημένη έκθεση έργων ζωγραφικής στη Δημοτική Πινακοθήκη Μυτιλήνης, εκεί στο αρχοντικό του Χαλίμ Μπέη, στην Eπάνω Σκάλα. Λείπει μόνο η θέα της μυτιληνιάς θάλασσας από τα παράθυρα του αρχοντικού…

Και τώρα θα σας το… ομολογήσω. Τα πρώτα κείμενα του «Ημερολογίου» που διάβασα, ήταν αυτά των συγγραφέων που γνωρίζουμε, προσωπικά, και που είναι φίλοι μας καρδιακοί, όπως…

Ο Παναγιώτης Σκορδάς, που προλογίζει:

«Όλοι μαζί, συγγραφείς, συνεργάτες κι εκδότες θεωρούμε το “Λεσβιακό Ημερολόγιο”, αυτές τις μέρες της πολύμορφης και βασανιστικής κρίσης, ένα ανάχωμα, ένα καταφύγιο ψυχής και πνεύματος, μια λυτρωτική δίοδο προς το φως των γραμμάτων, των τεχνών, του Λεσβιακού Πολιτισμού».

Ο Ξενοφών Μαυραγάνης, που διαβεβαιώνει:

(…)

«Δυο στίχοι ήταν όλο κι όλο, που χρόνια ολόκληρα/ήθελες να μου πεις:/

“Σου είπα τόσα λόγια, ερωτικά λόγια, παρηγοριάς/,

όμως ποτέ δεν είπες ότι μ’ αγαπάς”/κι ας μην τους είχες γράψει εσύ».

Οι Μάκης Αξιώτης και Στρατής Αξιώτης, που μας γεμίζουν ελπίδα για το μέλλον με τον Επίλογό τους στις «Κινστέρνες - Cisternae της Λέσβου»:

«…Χιλιάδες φωτογραφίες, δημοσιεύσεις και βιβλιογραφικές αναφορές, συνθέτουν τις συνιστώσες της κάθε συγγραφικής προσέγγισης. Το ένα βήμα πατάει επάνω σε χιλιάδες προγενέστερα. Και πιστεύουμε πως τα επόμενα θα είναι αμέτρητα. Η περιέργεια για τα έργα των ανθρώπων και η ακλόνητη θέληση της προστασίας τους και της προβολής τους, θα αποτελεί πάντα την πυξίδα της πρακτικής μας».

Η Βασιλική Κουρβανιού, συνάδελφος, συναγωνίστρια και φίλη από τον καιρό των Ενιαίων Πολυκλαδικών Λυκείων [εκείνων των ωραίων Σχολείων που δυστυχώς τα κλείσανε κι ας ήτανε τα μόνα τα οποία θ’ άφηνε ανοικτά …ακόμα και ο Μίλτος Κουντουράς (!)], λατρεύει τη γενέτειρά της, την Αγιάσο, μελετά όλα τα δημοσιεύματα που αναφέρονται σ’ αυτήν, και μας παρουσιάζει το:

«“Χωρίον Αυγερινός άλλο όνομα Αγιάσο”: Ονοματολογία και οικονομία κατά τον 16^ο αιώνα».

Ο Αναστάσιος Αγγ. Στέφος, και για εμάς, τους φίλους του, ο Τάκης μας.

Ο Τάκης Στέφος, ο μόνος μη Λέσβιος από τους φίλους μας συγγραφείς του «Ημερολογίου», εκτός από εξαιρετικός φιλόλογος με λαμπρές σπουδές και πολλές δημοσιευμένες εργασίες, είναι ένας χαρισματικός άνθρωπος. Με συγκίνησε ιδιαίτερα το δημοσιευμένο στο «Ημερολόγιο», κείμενό του με θέμα: «Λόγγος, Ποιμενικά κατά Δάφνιν και Χλόην».

Σ’ αυτό το κείμενο ο Στέφος αναλύει το μυθιστόρημα, που διαδραματίζεται στη Λέσβο, και παρακολουθεί το ταξίδι του στον χρόνο, καθώς και την επιρροή που άσκησε στη μετέπειτα μυθιστοριογραφία και σε άλλες μορφές τέχνης. Είναι ένα κείμενο που αιωρείται με χάρη ανάμεσα στην επιστημοσύνη και τη γοητεία που προκαλεί η τρυφερή ιστορία δύο εφήβων, που ανακαλύπτουν τον έρωτα.

Εύχομαι το «Λεσβιακό Ημερολόγιο» να λειτουργεί, κάθε χρόνο, σαν μια ανθοδέσμη από αφορμές, αφορμές για αναπόληση, στοχασμό και δημιουργικό σχεδιασμό του λεσβιακού μέλλοντος.

* Η Ευαγγελία Καπετάνου είναι Χημικός - Επίτιμη Διευθύντρια του 3^ου Λυκείου Νέας Φιλαδέλφειας «Μίλτος Κουντουράς».

Άλκη Ζέη

Πόσο θα ζήσεις ακόμα γιαγιά;

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Αθήνα 2017, σελ. 319

Σου έφερα την εφημερίδα. Ανοίγω τα μάτια. Με πήρε, φαίνεται, ο ύπνος κάτω από τη γλυσίνα. Από πάνω μου στέκει ένα ψηλό πανέμορφο παλικάρι. Έχει ένα μικρό μούσι και πράσινα μάτια. Μοιάζει σαν να βγήκε από μυθιστόρημα του Σταντάλ. Είναι ο εγγονός μου ο Αντουάν. Πότε μεγάλωσε τόσο;

- Απόψε έχει πανσέληνο, λέει.

Κοιτάζω την εφημερίδα. Δευτέρα 7 Αυγούστου 2017. Τρομάζω. Πώς έφτασα ως εδώ. Είχα υποσχεθεί στα παιδιά δεκατρία χρόνια. Αν και μου φαινότανε πάρα πολλά... τότε. Ποιος μου χάρισε γενναιόδωρα άλλα τέσσερα κι ίσως απομένουν και κάποια ρέστα ακόμα;

Κοιτάζω γύρω. Στην άλλη άκρη, κάτω από τη γλυσίνα που ξαναζωντάνεψε όλα αυτά τα χρόνια, στην αυλή του σπιτιού μας στις Μηλιές στο Πήλιο, ένα όμορφο κορίτσι με ξανθά σγουρά μαλλιά και πράσινα μάτια γράφει στον υπολογιστή. Τα λεπτά δάχτυλά της πετάνε σαν φτερά πεταλούδας. Πού εγώ - χτυπώ αργά-αργά κάθε γράμμα και πολλές φορές το διπλανό απ’ αυτό που πρέπει. Είναι η εγγονή μου, η Άννα.

Τώρα πια τα εγγόνια μου είναι μεγάλα. Δεν ρωτάνε «πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;». Μόνο κάνουν σχέδια τι θα κάνουμε του χρόνου στην πανσέληνο. Αν μου φαινότανε πολλά τα δεκατρία χρόνια, ο ένας χρόνος μοιάζει ακόμα πιο μακρινός. Δεν λέω τίποτα, τους αγκαλιάζω και τους δυο και χαίρομαι τη στιγμή. Αποδώ και μπρος οι στιγμές μετράνε».

Το παραπάνω σημείωμα είναι  από το οπισθόφυλλο του νέου βιβλίου της πολυαγαπημένης Άλκης Ζέη. Όπως γράφει η επιμελήτρια Ελένη Μπούρα, το βιβλίο αυτό δεν είναι καινούργιο ούτε όμως και παλιό. Είναι μια συλλογή από αυτοβιογραφικές αφηγήσεις και διηγήματα μυθοπλασίες που μπορούσαν αυτά που περιγράφονται να είχαν συμβεί και πραγματικά, όπως λέει η συγγραφέας. Το καινούργιο σ’ αυτό το βιβλίο είναι ότι στις περισσότερες ιστορίες προστέθηκε και η σημερινή αφήγηση της Άλκης Ζέη, η ματιά της που σχολιάζει και φωτίζει ύστερα από χρόνια. Διαφοροποιείται μες στο κείμενο με πλαγιογραφή. Συγκεντρώθηκαν, λοιπόν, τρία βιβλία: «Η δωδεκάτη γιαγιά και άλλα…»,  «Αρβυλάκια και γόβες», «Σπανιόλικα παπούτσια και  άλλες ιστορίες».

Νόελ Μπάξερ

Το χνάρι που δεν έσβησε (μυθιστόρημα)

Εκδόσεις Διόπτρα

Αθήνα 2017, σελ. 649

Ένα πληθωρικό πολυπρόσωπο μυθιστόρημα, γραμμένο µε ψυχή και µε την ιδιαίτερη χαρακτηριστική γραφή της Νοέλ Μπάξερ που, για µία ακόμη φορά, µπλέκοντας έξοχα τη μυθιστορία µε την ελληνική ιστορία, ανιχνεύει τις μύχιες πτυχές της ανθρώπινης φύσης.

Η συγγραφέας  γεννήθηκε στην Αθήνα από Ελληνίδα μητέρα και Βρετανό πατέρα. Τα παιδικά της χρόνια τα έζησε στην Καβάλα. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία. Από τότε ζει κι εργάζεται στην Αθήνα. Γράφει διηγήματα και μυθιστορήματα.

Δημήτρης Φύσσας

Τραγούδια της φυλακής

Εκδόσεις Gutenberg

Αθήνα 2017, σελ. 316

Ένα βιβλίο με 400 περίπου ελληνικά τραγούδια σχετικά με τη φυλακή, το κάτεργο και την εξορία, καθώς και λίγα ποιήματα, που δεν έχουν μελοποιηθεί ακόμα ή δεν έχουν δισκογραφηθεί, με το ίδιο θέμα. Τραγούδια, ρεμπέτικα, λαϊκά, δημοτικά μπαλάντες, αλλά και ροκ και χιπ χοπ, που έντυσαν με μουσική, σημαντικοί συνθέτες του ελληνικού τραγουδιού, όπως ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Μούτσης, ο Σπανός, ο Πλέσσας, ο Καλδάρας, ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης, ο Παπαϊωάννου, ο Δερβενιώτης αλλά και νεότεροι, όπως ο Νικολόπουλος, ο Πορτοκάλογλου, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου. Το παλιότερο χρονολογείται από τον 11ο αιώνα και το έγραψε ο Βυζαντινός Μιχαήλ Γλυκύς.

Τα τραγούδια είχε συλλέξει αρχικά η Λαοκρατία Σερβίδου, και στη συνέχεια ο Δρ. Ροβήρος Μαράνος Καραντουμιτράκε, λογοτεχνικοί ήρωες του συγγραφέα. Ο Δημήτρης Φύσσας ολοκλήρωσε τη συλλογή, τα σταχυολόγησε, συμπλήρωσε τα σχόλια και έγραψε το επίμετρο. Στο τέλος θα βρείτε πληροφορίες με στοιχεία για το συνθέτη, το στιχουργό, και τον πρώτο ερμηνευτή, γενική βιβλιογραφία και ιντερνετική βιβλιογραφία.

Ένας σχεδόν πλήρης οδηγός των τραγουδιών που αναφέρονται στη φυλακή κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά. Γιατί υπάρχουν και τα δεσμά της ψυχής….

Η καθηγήτρια Άννα Λυδάκη σε παρουσίαση του βιβλίου ανάμεσα στα άλλα γράφει: «Ο Φύσσας ως συγγραφέας βρίσκει ένα ωραίο τρόπο να παρουσιάσει τη συλλογή του συνδέοντάς την με μυθοπλασία: Μας αφηγείται πως τα τραγούδια βρέθηκαν σε ένα ντοσιέ της Λαοκρατίας Σερβίδου, της αντικαθεστωτικής και αντικομμουνίστριας ηρωίδας προηγούμενου έργου. Οι περιπέτειες της καταγραφής των τραγουδιών και της πορείας τους μέχρι να φθάσουν στα χέρια του συγγραφέα, αποτελούν μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία που εξάπτει τη φαντασία του αναγνώστη.

Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα σχόλια στις σελίδες 203-291 και πραγματικά εντυπωσιάζει το πάθος του ερευνητή να μην αφήσει τίποτα ασχολίαστο, βοηθώντας τον αναγνώστη να κατανοήσει την ιστορία των τραγουδιών και μέσα από τους στίχους τους να δει έναν ολόκληρο κόσμο, εκείνο των κρατουμένων.

Για τη φυλακή γενικά έχουν γίνει πολλές σημαντικές εργασίες από ερευνητές. Όμως, στη συλλογή του Δημήτρη Φύσσα “ακούγεται” η δική τους φωνή μέσα από τα αδέσποτα μουρμουρίσματα ή η φωνή δημιουργών που μπόρεσαν να εκφέρουν λόγο για τους φυλακισμένους με μια σπάνια εν-συναίσθηση. Και ένας ολόκληρος κόσμος αναδύεται μέσα από τους στίχους που μας καλούν να στοχαστούμε πάνω σ’ μια ιδιαίτερη ομάδα ανθρώπων».

Σαπφώ, ποιήματα σε πέντε γλώσσες

Φιλολογική επιμέλεια: Γιώργος Δαμιανός

Εκδόσεις 24γράμματα

Αθήνα 2017, σελ. 90

Δεκαπέντε ποιήματα της Σαπφούς σε πέντε γλώσσες, περιλαμβάνει ο παρών τόμος. Τα ποιήματα που έχει ανθολογήσει ο Γιώργος Δαμιανός  είναι τα παρακάτω: Εις Αφροδίτην,  Φαίνεταί μοι κήνος, Κύπρι και Νηρήιδες άβλαβην, Το ωραιότερο πράγμα, Αστερες μεν αμφί κάλαν  σελάνναν, Ηράμα μεν εγώ σέθεν  Άτθι, Έρος δ’ ετίναξε μοι, Τις δ’ αγροϊωτις θέλγει νόον, Κατθάνοισα δε κείσηι, Συ δε στεφάνοις, ω Δίκα, Τέθνάκην δ’ αδόλως θέλω, Οίον το γλυκύμαλον, Έσπερε πάντα φέρων, Όλβιε γάμβρε, Έρος ο λυσιμέλης δόνει.

Οι μεταφράσεις είναι στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα γερμανικά, στα ιταλικά από πολύ γνωστούς μεταφραστές όπως οι: Ugo Foscolo, A. Bonnard, Lord Byron, E. Peterich, J.M. Stowasser, H.T. Wharton, Salvatore Quasimodo, κ.ά..

Στις πρώτες σελίδες βρίσκουμε μια μικρή  εισαγωγή χωρισμένη στα παρακάτω κεφάλαια: Ελάχιστα βιογραφικά, Οι θίασοι, Το έργο, Η αξία του έργου.

Αντώνης Γιανακός

Τέσσερις βολικοί θάνατοι (μυθιστόρημα)

Εκδόσεις Κέδρος

Αθήνα 2017, σελ. 216

Ο Αντώνης Γιανακός,  με καταγωγή από τη Μυτιλήνη, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. και του Μεταπτυχιακού Τμήματος Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, μία συλλογή διηγημάτων, ενώ έχει γράψει και θεατρικά έργα. Το παρόν βιβλίο είναι το πρώτο του μυθιστόρημα. Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει μερικές από τις κρισιμότερες στιγμές που γνώρισε ο τόπος.

Δυο λόγια για την υπόθεση: Αθήνα 1936. Οι ηγέτες της συντηρητικής παράταξης πεθαίνουν από αιφνίδιο θάνατο ο ένας μετά τον άλλο. Κονδύλης, Δεμερτζής, Τσαλδάρης. Ο Τύπος μιλάει για συγκοπή. Είναι όμως έτσι; Ένας νεαρός γιατρός της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας, ο Αντώνης Τζανετής, υποψιάζεται σκευωρία.

Την ίδια περίοδο ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποβιώνει στο Παρίσι. Το πολιτικό κλίμα στη χώρα είναι πολωμένο, καθώς διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, απεργίες, τα γεγονότα του Μαΐου στη Θεσσαλονίκη και οι δολοπλοκίες του Παλατιού ανοίγουν τον δρόμο για τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Στην Ευρώπη τον τόνο δίνουν οι Ολυμπιακοί αγώνες του Βερολίνου, ο Ισπανικός Εμφύλιος και οι δίκες της Μόσχας.

Παράλληλα με τις διεθνείς εξελίξεις που θα οδηγήσουν στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, ο Αντώνης Τζανετής και η αγαπημένη του Μαρία Βουνοπούλου γίνονται σύντροφοι στη ζωή και στους αγώνες και βιώνουν τον έρωτά τους, που αναπόφευκτα σημαδεύεται από την τεταμένη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα.

Π.Σ

Μανόλης Μαυρολέων

«…φάρμακο γιάνε την πληγή!». Το φάρμακο στο λαϊκό παραμύθι. Το παραμύθι σαν φάρμακο

Εισαγωγή: Στέλιος Πελασγός, εικονογράφηση: Γιάννης Γιγουρτάκης Εκδόσεις Κέδρος

Αθήνα 2017, σελ. 210

«Τα φάρμακα βρίσκονται μέσα στα παραμύθια, όπως και τα παραμύθια μέσα στα φάρμακα, από την αρχή του κόσμου τούτου! Κρυφός πόθος: να διαβάσετε με ευχαρίστηση και ενδιαφέρον τις ιστορίες του βιβλίου και να “θεραπεύσουν” ή έστω να “ανακουφίσουν” λίγο κι εσάς…», γράφει ο Μανόλης Μαυρολέων, φαρμακοποιός, συγγραφέας, ιστορητής, αφηγητής και παραμυθάς.

Το παραμύθι στο φάρμακο ή το φάρμακο στο παραμύθι; Πόσα είναι άραγε τα παραμύθια στα οποία υπάρχουν ή και «πρωταγωνιστούν» φάρμακα; Αλλά και πόσα παραμύθια «θεραπεύουν» αυτούς που τα ακούν; Στην πρώτη ερώτηση η απάντηση που θα μπορούσαμε να δώσουμε είναι: πάρα πολλά! Στη δεύτερη, όσο και αν ακουστεί υπερβολικό, η απάντηση είναι: όλα! Κάθε παραμύθι λειτουργεί ΚΑΙ θεραπευτικά, όπως άλλωστε «θεραπεία ψυχής και σώματος» αποτελεί κάθε μορφή τέχνης, ενώ υπάρχει και μια κατηγορία παραμυθιών που η αφήγησή τους και μόνο λειτουργεί θεραπευτικά χωρίς μέσα στην ιστορία τους να αναφέρονται φάρμακα!

Δεκαπέντε λαϊκά παραμύθια και δύο από το διαδίκτυο μάς αφηγούνται ιστορίες με φάρμακα και συνταγές, διασκευασμένα, μεταπλασμένα, μεταγραμμένα, αλλά πάντα με σεβασμό στον αρχικό τους μύθο και στην παράδοση από την οποία προέρχονται, έτσι ώστε να γίνουν όσο το δυνατόν πιο «φρέσκα» και πρωτότυπα, για να μπορούν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον μικρών και μεγάλων, και κυρίως για να μπορούν να «επιστρέψουν» με σύγχρονο τρόπο εκεί όπου ανήκουν: στον προφορικό λόγο, στην αφήγησή τους, διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο.

Να μερικοί ενδεικτικοί τίτλοι: Το Τζούνι και το Ματζούνι, Υγεία και καλή καρδιά, Ο βασιλιάς με το δέντρο στην καρδιά, Οι τρεις φίλοι, Η μοίρα του τεμπέλη, Οι σαράντα δράκοι, Πόσο ζυγίζει ένα ποτήρι νερό;, Ο δίκαιος κουμπάρος κι ο γιατρός, Όταν ο χρόνος δεν επαρκεί.

Γιάννης Ξανθούλης

Η εποχή των καφέδων (μυθιστόρημα)

Εκδόσεις Διόπτρα

Αθήνα 2017, σελ. 247

«Η εποχή των καφέδων» πρωτοκυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1992, έχοντας στο εξώφυλλο, έργο του Τσέχου φωτογράφου Josef Koudelka. Αργότερα αντικαταστάθηκε από φωτογραφία του Κώστα Ορδόλη. Τώρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα». Ο συγγραφέας θεωρεί το μυθιστόρημα ως το πλέον αυτοβιογραφικό του. Εικόνες καλοκαιρινές άλλοτε θλιβερές και άλλοτε αστείες και αναμνήσεις με φόντο την ελληνική μικροαστική πραγματικότητα, εξυφαίνουν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα σε αυτό το κλασικό έργο του αγαπημένου συγγραφέα.

Ξενοφών Ε. Μαυραγάνης

Ο Ξενοφών Ε. Μαυραγάνης (Πλωμάρι, 1940), δικηγόρος και δημοσιογράφος για πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη, πάντα ανήσυχος και δραστήριος, μετά τη συνταξιοδότησή του επιστρέφει ορμητικά στη γενέτειρά του και αναλαμβάνει ένα ιστορικό, αλλά αδρανές για πολλά χρόνια, πολιτιστικό σωματείο, τη Λέσχη Πλωμαρίου «Βενιαμίν ο Λέσβιος», το οποίο μετατρέπει μαζί με τους συνεργάτες του σ’ ένα από τα πιο ζωντανά και παραγωγικά σωματεία της Λέσβου.

Η πολυδιάστατη δράση του στα πολιτιστικά πράγματα του νησιού συνοδεύτηκε και με μια αξιοσημείωτη συγγραφική παραγωγή: τέσσερις συλλογές με διηγήματα από το 2009 έως το 2014 και ένα αφήγημα το 2016.

Στη λογοτεχνία του Μαυραγάνη εύκολα ανιχνεύει κανείς μερικά βασικά γνωρίσματα: εφηβικά και νεανικά βιώματα που μετατρέπονται σε μικρές ιστορίες, μνήμες από τη γενέθλια γη που μεταπλάθονται με μοναδικό τρόπο, έμφαση στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, ήθη, έθιμα και τις πολιτισμικές αλλαγές, γλώσσα ρέουσα, μετρημένη χρήση ντοπιολαλιάς, αφηγηματική άνεση, λόγος λιτός, αφαιρετικός, μεστός, πειστική ψυχογράφηση ηρώων, υποδόρια ειρωνεία και ανακουφιστικό χιούμορ.

Στο πρόσφατο βιβλίο του καταφεύγει πάλι στο βίωμα και στη μνήμη αλλά το κέντρο δράσης αυτή τη φορά δεν είναι η Λέσβος και το Πλωμάρι αλλά η Θεσσαλονίκη. Ο χρονικός άξονας εκτείνεται από το 1966, χρονιά που ο ήρωας του αφηγήματος, ο Λέσβανδρος, παρουσιάζεται στον στρατό έως το 1973 και τα γεγονότα στην Πολυτεχνική Σχολή της Θεσσαλονίκης.

Ο αφηγητής παρακολουθεί τη ζωή του Λέσβανδρου και τη συμμετοχή του στα μεγάλα γεγονότα των χρόνων αυτών που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία της χώρας μας. Ο Λέσβανδρος αρχικά στρατιώτης και μετέπειτα δημοσιογράφος, ζει από κοντά και από μέσα πρόσωπα, πράγματα, προσκήνια, παρασκήνια, φακελώματα, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις, εκδηλώσεις, δημοψηφίσματα, δίκες, κινηματογράφους, ταβέρνες, γήπεδα, κ.ά., τα καταγράφει και τα σχολιάζει δημοσιογραφικά.

Ο Μαυραγάνης με τη γνωστή του αφηγηματική ευχέρεια αλλά και με μια αξιοπρόσεκτη περιγραφική δεινότητα, δίνει με τρόπο «μυθιστορηματικά ρεπορταζιακό» την κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης, τα χρόνια της Δικτατορίας και τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν. Φυσικά δεν είναι ένας ουδέτερος και αποστασιοποιημένος παρατηρητής αλλά έχει και θέση και άποψη, που την καταθέτει με τις πρώτες γραμμές του αφηγήματος: «Εξουθενωμένος και κάθιδρος, με πλήρη στολή κι ένα παραφουσκωμένο γυλιό στην πλάτη, μετά από ένα εικοσιτετράωρο ταξίδι Πάτρα-Λαμία με υποχρεωτική στάση στο Κέντρο Διερχομένων της Αθήνας απέναντι από τον σταθμό Λαρίσης, σούρουπο Ιουλίου του 1966, σταμάτησε στην πύλη του στρατοπέδου, χαιρέτησε τον Αλφαμίτη και παρέδωσε το φύλλο πορείας του. Τον έκοψε από πάνω μέχρι κάτω ο φύλακας της τιμής και της τάξης των υπηρετούντων την πατρίδα και μουρμουρίζοντας απαξιωτικά “οπλίτης άνευ ειδικότητας” έβαλε μια φωνή προς το εσωτερικό του στρατοπέδου…».

Γίνεται δε πολύ πιο αιχμηρός όταν σχολιάζει δικαστικές αποφάσεις, που είχαν να κάνουν με την τιμωρία αυτών που «έβαλαν τη χώρα στο γύψο» και κυρίως για τη δικαίωση των αντιχουντικών αγωνιστών.

Τερπνό ανάγνωσμα και πολλαπλώς χρήσιμο το αφήγημα του Ξενοφώντα Μαυραγάνη, ο οποίος το αφιερώνει «στη μνήμη του Θωμά Βασιλειάδη και του Μιχάλη Σπυριδάκη και σ’ όσους πάλεψαν με πίστη, χωρίς να εξαργυρώσουν», δείχνοντας μας ήδη απ’ την αφιέρωση, την ανάγκη που τον ώθησε να γράψει και να δημοσιεύσει μισό σχεδόν αιώνα μετά, όσα κράτησε στη μνήμη και την ψυχή του απ’ τις «Εφτά και κάτι νύχτες».

Άλις Μίλερ

Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας

Μετάφραση: Ευηνέλλα Αλεξοπούλου - Νίκος Λαζαρίδης

Εκδόσεις Ροές, σελ. 214

Η Άλις Μίλερ (1923-2010) σπούδασε στη Βασιλεία (Ελβετία) Φιλοσοφία, Ψυχολογία και Κοινωνιολογία. Μετά τη διδακτορική διατριβή της, εκπαιδεύτηκε στη Ζυρίχη ως ψυχαναλύτρια και, για 20 χρόνια, άσκησε αυτό το επάγγελμα ενώ παράλληλα δίδασκε. Το 1980 αποφάσισε να σταματήσει την ψυχαναλυτική και διδακτική πρακτική και να ασχοληθεί με τη συγγραφή βιβλίων. Δημοσίευσε συνολικά 13 βιβλία (μεταφρασμένα μέχρι σήμερα σε 30 γλώσσες), με τα οποία γνωστοποίησε στο ευρύ κοινό τα αποτελέσματα των ερευνών της όσον αφορά τις αιτίες και τις συνέπειες των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας. Η Άλις Μίλερ ασχολήθηκε συστηματικά με τους κρυφούς χειρισμούς των γονέων κατά τη διάρκεια της ανατροφής των παιδιών τους, με τις διάφορες στρατηγικές προφύλαξης ενάντια στα τραύματα της παιδικής ηλικίας, με τις συνέπειες της απώθησης αυτών των τραυμάτων σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο και, τέλος, με τις σύγχρονες δυνατότητες ανάλυσης των συνεπειών των παιδικών τραυμάτων. Γι’ αυτές τις έρευνές της, η συγγραφέας κέρδισε τη διεθνή αναγνώριση.

Στον πρόλογο του παρόντος βιβλίου που έχει υπότιτλο «Το δράμα του προικισμένου παιδιού» διαβάζουμε: «Πολλοί άνθρωποι αναγκάστηκαν, όταν ήταν παιδιά, να μάθουν να κρύβουν πολύ επιδέξια τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους προκειμένου να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των γονέων τους και να κερδίσουν την «αγάπη» τους.

Ως ενήλικες μπορεί να κυνηγούν την επιτυχία, έχουν όμως ταυτόχρονα μια υποβόσκουσα αίσθηση ότι δεν αξίζουν τίποτα. Χωρίς ποτέ να τους έχει επιτραπεί να εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα, και έχοντας χάσει την επαφή με τον αληθινό τους εαυτό, εκδραματίζουν τα καταπιεσμένα συναισθήματα τους με επεισόδια κατάθλιψης ή καταναγκαστικής συμπεριφοράς, ή ακόμα και με ιδέες μεγαλείου. Στη συνέχεια, με τη σειρά τους, μεταφέρουν αυτή την κληρονομιά της καταπίεσης στα δικά τους παιδιά. Αυτό το σπαρακτικό και οξυδερκές βιβλίο είναι ένα πρώτο βήμα για την ανακάλυψη των αναγκών μας και της δικής μας αλήθειας στην προσπάθειά μας να ξεφύγουμε από αυτό το φαύλο κύκλο».

Ντάνιελ Κλάιν

Κάθε φορά που βρίσκω το νόημα της ζωής το αλλάζουν. Η σοφία των μεγάλων φιλοσόφων για τη ζωή

(Μετάφραση: Πέτρος Γεωργίου)

Εκδόσεις Πατάκη

Αθήνα 2017, σελ. 286

Το βιβλίο αποτελεί µια συλλογή φιλοσοφικών διαμαντιών, που ο Ντάνιελ Κλάιν ξεκίνησε να συλλέγει ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια, γεμίζοντας ένα σημειωματάριο υπό τον γενικό τίτλο «Λακωνικά». Κάθε λακωνικό απόσπασμα, από τον Επίκουρο έως τον Έμερσον, από τη Βίβλο έως τον Σάμουελ Μπέκετ, συνοδεύεται από τα απαράμιλλα γοητευτικά κι εύστοχα σχόλια του Ντάνιελ Κλάιν. Στις σελίδες που ακολουθούν, ο αγαπημένος πνευματώδης φιλόσοφος καταπιάνεται µε τα μέγιστα ερωτήματα της ζωής, µας κάνει να κρυφογελάμε και µας διαφωτίζει.

Ο Ντάνιελ Κλάιν είναι συγγραφέας σειράς μυθιστορημάτων με πρωταγωνιστή τον Έλβις καθώς και άλλων εξαιρετικά επιτυχημένων βιβλίων, όπως τα «Ταξίδια με τον Επίκουρο». Έχει σπουδάσει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ζει στη Μασαχουσέτη.