Σωτηρία Μαραγκοζάκη: Άσπρος σκύλος, μαύρος σκύλος, (μυθιστόρημα), Εκδόσεις Ειρήνη, Αθήνα 2024, σελ. 386

Ο Νίκος Βαβούδης γεννήθηκε το 1906 (ή το 1903) στη Ρωσία. Ο πατέρας του καταγόταν από το Μανταμάδο της Λέσβου και η μητέρα του ήταν Ρωσίδα. Στα πρώτα του χρόνια εγκαταστάθηκε στο Μανταμάδο και όταν ενηλικιώθηκε πήγε στον Πειραιά. Δούλευε ως βυρσοδέψης. Στο Πειραιά έγινε στέλεχος του εργατικού κινήματος όπου εκλέχτηκε γραμματέας του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου Πειραιά.Η συμμετοχή του στο εργατικό κίνημα στον Πειραιά τον καθόρισε, όπως και τα όσα έζησε κατόπιν στη Σοβιετική Ένωση. Υπήρξε εκπαιδευτής των εθελοντών στις Διεθνείς Ταξιαρχίες στον Ισπανικό Εμφύλιο (1936- 39) και πολέμησε τον ναζισμό στον Β’ Παγκόσμιο. Οδησσός, Μανταμάδο, Πειραιάς, Αίγινα, Μόσχα, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Σόφια, Αθήνα εκείνης της εποχής αποτελούν σταθμούς της δράσης του.

Το μυθιστόρημα της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη παρακολουθεί τη ζωή και τη δράση του ήρωα, του Νίκου Βαμβούδη από τη στιγμή της γέννησης του στην Οδησσό της Τσαρικής Ρωσίας το 1905, στην απαρχή δηλαδή των κοσμοϊστορικών γεγονότων του 20ου αιώνα με κορυφαίο την Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917, μέχρι το θάνατό του στην Αθήνα, το 1951.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Ήταν ένας Προμηθέας του καιρού του ενάντια σε θεούς και τους δαίμονές του. Για χάρη όσων μπορούσαν να κερδίσουν έναν ολόκληρο κόσμο χάνοντας μόνο τις αλυσίδες τους. Η διά πυρός και σιδήρου ζωή του ξεδιπλώνεται συναρπαστικά από την Οδησσό στη Μυτιλήνη, τον Πειραιά των εργατικών αγώνων, τον Ισπανικό Εμφύλιο, το Ανατολικό Μέτωπο μέχρι τη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Πρόκειται για την εποποιία ενός διεθνιστή επαναστάτη που μόνο με του Ερνέστο Γκεβάρα μπορεί να συγκριθεί. Ο κομπανιέρο Γριέγο, ο «Έλληνας σύντροφος», υπήρξε συνεπής με τις ιδέες του και ασυμβίβαστος μέχρι τέλους. Εμπνευσμένο από αληθινά πρόσωπα και γεγονότα. Από ανθρώπους που πίστευαν βαθιά και αγωνίζονταν συλλογικά για τις ιδέες που άλλαζαν τον κόσμο το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Όταν πύκνωνε ο ιστορικός χρόνος καταδεικνύοντας πως μόνος του κάποιος μπορεί να σώσει τον εαυτό του, μα μόνος του δεν μπορεί να σωθεί. Συνάμα, αναδεικνύονται άγνωστες πτυχές εκείνων των ταραγμένων χρόνων, όπως: ο ερχομός των Μικρασιατών προσφύγων, οι κοινωνικές συγκρούσεις ενάντια στο Κράτος και τη Βία, οι επιδημίες της εποχής, η καταστολή και τα βασανιστήρια σε βάρος των κομμουνιστών, οι σχολές της Τρίτης Διεθνούς, τα «πανεπιστήμια» των φυλακών, οι θεαματικές αποδράσεις. Βελουχιώτης, Έρενμπουργκ, Χέμινγουεϊ, Ιμπαρούρι, Δημητρόφ είναι μερικά μόνο από τα πρόσωπα που εμφανίζονται σε αυτό το παλίμψηστο μιας ζωής με αυταπάρνηση: της μυθιστορηματικής ζωής του Νίκου Βαβούδη».

Η Σωτηρία Μαραγκοζάκη γεννήθηκε το 1964 και μεγάλωσε στα Λουτρά Αλεξανδρούπολης. Σπούδασε διοίκηση και οικονομία. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην ΕΡΑ, σε εφημερίδες, περιοδικά και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΜ-Θ. Βραβεύτηκε για διηγήματά της και τη συμβολή της στην προώθηση της ανάγνωσης σε άτομα με αναπηρία.

Στρατής Πασχάλης: Η κατακόμβη των Αγίων αγνώστων. (Μυθιστόρημα). Κάπα Εκδοτική, σελ. 334

Νέο βιβλίο από τον πολυβραβευμένο συμπατριώτη μας ποιητή, πεζογράφο, μεταφραστή και δοκιμιογράφο Στρατή Πασχάλη. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με τον τίτλο «Η κατακόμβη των Αγίων αγνώστων» και για το οποίο ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου έγραψε στο «Βήμα της Κυριακής»:

«Το μυθιστόρημα του Στρατή Πασχάλη αποτελεί πριν και πάνω απ’ όλα ένα ασταμάτητο παιχνίδι, όντας, όμως, εκ παραλλήλου κι ένα ιδιότυπο στοίχημα με τον χρόνο. Ξεκινώντας από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και από την Οκτωβριανή Επανάσταση, και βαδίζοντας προς τον Μεσοπόλεμο και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Πασχάλης θα φτάσει μέχρι την Κατοχή, τον Εμφύλιο και τον Ψυχρό Πόλεμο. Τόπος της δράσης, ένα φανταστικό νησί της δεκαετίας του 1970 και βασικές φιγούρες η κυρία Δαμβέργη, σκιτσαρισμένη ως πολύπειρη και κάπως παρακμασμένη καθηγήτρια γαλλικών, τρεις έφηβοι (δύο αγόρια κι ένα κορίτσι), μια ηλικιωμένη αριστοκράτισσα κι ένας παλαιοβιβλιοπώλης. Δεν πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα όπου το παρελθόν καλείται να ξεκλειδώσει και να αποκωδικοποιήσει το παρόν (ή και το αντίστροφο) ούτε για γραμμική αφήγηση, παρά το γεγονός πως η διαδοχή των επιπέδων χρονικής αναφοράς παραμένει διακριτή. Οι εποχές επίσης που αγκαλιάζει το βιβλίο δεν προβάλλονται δίκην τοιχογραφίας, αλλά επιμερισμένες σε καθημερινά επεισόδια από τη ζωή στη Ρωσία ή στην Ελλάδα προσώπων που έχουν συνδεθεί με τις αναμνήσεις και με τα βιώματα των κεντρικών ηρώων, των ηρώων της δεκαετίας του 1970. Οι διώξεις των Εβραίων και η εμπειρία του ναζισμού στην Ελλάδα και στην Ευρώπη θα δώσουν το παρών σε αυτές τις αναδρομές, πλην η κεντρική κατεύθυνση του μυθιστορήματος δεν έχει να κάνει ούτε με τη μνήμη ούτε με την πολιτική και με την ιστορία. Παρωδιακός με τη γλώσσα, με την κουλτούρα, με την κοινωνική τάξη, με τις επαγγελματικές συνήθειες και με τη νοοτροπία τόσο των κυρίων όσο και των δευτερευόντων προσώπων, ο Πασχάλης θέλει πιο πολύ να στήσει ένα μεταμοντέρνο πανηγύρι μαζί τους. Βασισμένος σε μια μυξοκαθαρεύουσα που υπονομεύει διαρκώς το κύρος και τη σαβαρότητά της (το κύρος και τη σοβαρότητα του μυθιστορηματικού λόγου γενικώς), ο συγγραφέας προτιμά την αποκαθήλωση ή και τη διαπόμπευση των μυθιστορηματικών συμβάντων αντί για τη δραματουργική τους νομιμοποίηση και δικαίωση».

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Μια αφηγηματική τοιχογραφία που καλύπτει την περίοδο του Πρώτου Πολέμου και της Οκτωβριανής Επανάστασης, του Μεσοπολέμου, της Κατοχής, του Εμφυλίου, του Ψυχρού Πολέμου, όχι σαν ιστορική μυθοπλασία ή βιωματική μαρτυρία, αλλά σαν υπερπραγματικό όνειρο, μέσα από τις εξομολογήσεις, μισοφανταστικές - μισοπραγματικές, μιας ξεπεσμένης κοσμοπολίτισσας καθηγήτριας γαλλικών, της κυρίας Δαμβέργη, στην πόλη ενός ανύπαρκτου νησιού, καθώς αρχίζει η δεκαετία του 1970.

Τρεις έφηβοι, δυο αγόρια κι ένα κορίτσι, κάποιος παλαιοβιβλιοπώλης και μια ηλικιωμένη «βαρονοκοντέσα», σ’ ένα παράξενο τρίγωνο συνενοχής. Όλα κινούνται γύρω από ένα μυστήριο, που τέλος θα λυθεί και θα οδηγήσει τους ήρωές μας σε μια σχεδόν θρησκευτικής τάξεως εμπειρία. Η πορεία τους μέχρι την θαυματουργική λύση, διανθίζεται από παράδοξες ιστορίες και αναπολήσεις, ευφάνταστα κουτσομπολιά κι εξωφρενικά γεγονότα, άλλοτε σαν αυτόματη γραφή, άλλοτε σαν μυστικιστικό παραλήρημα, άλλοτε σαν καθαρευουσιάνικο μελόδραμα, άλλοτε σαν αιρετικό δοκίμιο, άλλοτε σαν παράδοξο συναξάρι, άλλοτε σαν αστυνομική ιστορία.
Το φαντασιακό της ιστορίας, των κοινωνιών, του πολιτισμού, σ’ ένα μυθιστόρημα που θυμίζει πεζό ποίημα εν εκτάσει. Ένα ρετρό “παραμύθι” για μεγάλους».