Μανόλης Βλάχος
Μετάφραση στα αγγλικά: Αλεξάνδρα Ντούμα
Επιμέλεια έκδοσης: Νίκος Χατζηγεωργίου
Ελληνικές Ομοιογραφικές Εκδόσεις
Αθήνα 2010, σελ. 301

Ο Νίκος Γιαλούρης γεννήθηκε στη Χίο το 1928. Ασχολήθηκε τόσο με τη ζωγραφική, όσο και με τη συγγραφή διηγημάτων και ποιημάτων, που τα εικονογράφησε ο ίδιος. Ταυτόχρονα ήταν και καθηγητής της αγγλικής γλώσσας. Μετά το θάνατό του, το 2003 ιδρύθηκε στη Χίο το Μουσείο Νίκου Γιαλούρη, όπου φυλάσσονται τα σημαντικότερα έργα του.
Πριν από λίγο καιρό, με τη δαπάνη του ιδρύματος «John S. Fafalios» κυκλοφόρησε ένα εξαιρετικό λεύκωμα, αφιερωμένο στη ζωή και το έργο αυτής της σημαντικής καλλιτεχνικής αιγαιοπελαγίτικης προσωπικότητας. Τη συγγραφική δουλειά ανέλαβε ο γνωστός τεχνοκριτικός και καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης Μανόλης Βλάχος και τον εντοπισμό και την καταγραφή του εικαστικού έργου του Νίκου Γιαλούρη η αρχαιολόγος Αναστασία Μανδαλά. Την επιμέλεια της πανέμορφης έκδοσης είχε ο συμπατριώτης μας Νίκος Κομν. Χατζηγεωργίου. Το λεύκωμα είναι ουσιαστικά η πρώτη συστηματική προσπάθεια να καταγραφεί, να παρουσιαστεί και να αναδειχθεί το έργο του Νίκου Γιαλούρη. Αυτό επισημαίνει στον πρόλογό του και ο Μανόλης Βλάχος: «Πολυσχιδές και πολύτροπο, ευνοϊκά δεκτό από την κριτική, το έργο του Νίκου Γιαλούρη όχι μόνο δεν έχει μελετηθεί, αλλά δεν είναι καν επαρκώς γνωστό, όσο τουλάχιστον του οφείλεται. Αν εξαιρεθούν οι φίλοι και συμπατριώτες του καλλιτέχνη στην Ελλάδα και το εξωτερικό, πρόθυμοι αρωγοί και αποδέκτες του έργου, λίγοι άλλοι φιλότεχνοι το γνωρίζουν. Θετική είναι η ανταπόκριση της κριτικής. Ενθουσιώδη σχόλια Ελλήνων και ξένων που επισκέφθηκαν τις εκδόσεις και το εργαστήριό του, δημοσιεύματα στον ημερήσιο και τον περιοδικό Τύπο, πολυάριθμα και ποικίλα, με κρίσεις ορθές, μαρτυρούν την καλή εντύπωση από τον ίδιο και τη δουλειά του, όμως δεν αρκούν για την ερμηνεία και την αποτίμησή της. Ζωγράφος, σχεδιαστής, χαράκτης και διακοσμητής, ο Γιαλούρης άφησε ογκώδες εικαστικό έργο.
Ογκώδης επίσης είναι η συγγραφή του, αναφερόμενος στη λαογραφία, την τέχνη, την ιστορία και την κοινωνική ζωή της Χίου και των γύρω νησιών. Η ποίησή του, δημοσιευμένη συχνά με την ιδιόχειρη γραφή του, αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο της δημιουργίας του. Ανήκει μεν στη λογοτεχνία, αλλά, λόγω του ιδιώματος στο οποίο έχει γραφεί, έχει και αισθητικό ενδιαφέρον.



Το εικαστικό έργο του Γιαλούρη περιλαμβάνει ελάχιστες ελαιογραφίες, ακρυλικά, υδατογραφίες, λαδοπαστέλ, μεγάλο αριθμό χαρακτικών. Στο ανά χείρας βιβλίο εξετάζονται τα χαρακτικά και τα σχέδια, τα οποία συνιστούν την πολυπληθέστερη ενότητα, παρέχουν ακριβέστερη και ανθεκτικότερη ένδειξη του ύψους του Γιαλούρη, περιλαμβάνουν δε το μεγαλύτερο μέρος της θεματογραφίας του.»
Το βιβλίο-λεύκωμα χωρίζεται στα παρακάτω κεφάλαια: Καταγωγή και γενικοί χαρακτήρες του έργου. Η χαρακτική και τα σχέδια, Τα πλεούμενα, Λιμάνια και ταρσανάδες, Νησιωτική και αστική τοπογραφία, Μετέωρα, Ερινύες και Κύκλωπες, Σταύρωση, Άγγελοι, Τα αγάλματα είμαστε εμείς, Σχέδια για το ποίημα του F.G. Lorca, Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας, Η νεκρή φύση, Βιβλιογραφία, Νίκος Γιαλούρης: Σχεδίασμα Βιογραφικό, Τα έργα, Κατάλογος έργων, Δημοσιεύματα για τον Νίκο Γιαλούρη, Κατάλογος βιβλίων που συνέγραψε και διακόσμησε ο Νίκος Γιαλούρης.
Ανάμεσα στα έργα του Γιαλούρη ξεχωρίζει μια σέπια του 1963, με θέμα το Μόλυβο της Λέσβου.