Μαρία Σιδερή: Κρατική Επιτήρηση και Κοινωνική Ταξινόμηση

(Πρόλογος: Στέφανος Γκρίτζαλης, Σωκράτης Κ. Κάτσικας ,Ανδρέας Ι. Τρούμπης),

Εκδόσεις Προπομπός, Αθήνα 2025, σελ 178

Η Μαρία Σιδερή γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μυτιλήνη. Είναι μέλος Ε.Δι.Π. στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με γνωστικό αντικείμενο «Κοινωνικά Δίκτυα και Ταυτότητες στα Ψηφιακά Μέσα Επικοινωνίας». Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, με μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορικό στην Κοινωνική Ανθρωπολογία και ιστορία (Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν σε θέματα κατασκευής της ταυτότητας, ιδιωτικότητας και ελέγχου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως και σε ζητήματα φύλου. Ερευνητικό της έργο έχει δημοσιευθεί σε διεθνή περιοδικά, συνέδρια και συλλογικούς τόμους.

Για το νέο της, πολύ πρωτότυπο και ενδιαφέρον βιβλίο, διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:Θα φανταζόσασταν ότι μια εφαρμογή στο κινητό θα σας επέτρεπε να γνωρίζετε ποιοι, σε κοντινή απόσταση, οφείλουν χρήματα; Θα φανταζόσασταν ότι περνώντας απρόσεκτα μια διάβαση πεζών, μια κάμερα θα σας κατέγραφε και το πρόσωπό σας θα εμφανιζόταν σε μια γιγαντοοθόνη; Μάλλον όχι. Κι όμως αυτά συμβαίνουν σε κάποιες πόλεις της Κίνας...

Shehuixinyongtixi (Social CreditSystem) ονομάζεται η κρατική πολιτική επιτήρησης των Κινέζων πολιτών που τέθηκε σε εφαρμογή το 2014. Αν και η κρατική επιτήρηση συνιστά πρακτική παγκοσμίως, η Κίνα «καινοτομεί» συνδέοντας την επιτήρηση των πολιτών με μια προσπάθεια ρύθμισης της συμπεριφοράς τους. Η κινεζική κυβέρνηση οραματίζεται ένα «κράτος φήμης». Αυτό προϋποθέτει μια κοινωνία φήμης.

Η αξιοπιστία των πολιτών γίνεται ταυτόχρονα στόχος και μέτρο αξιολόγησής τους. Μια νέα κοινωνική ταξινόμηση προκύπτει: αξιόπιστοι και αναξιόπιστοι πολίτες. Ποιοι είναι οι αξιόπιστοι; Όσοι τηρούν τον νόμο, επιδεικνύουν ηθική συμπεριφορά και συμμορφώνονται με τις κοινωνικές νόρμες; Ή μήπως όσοι στοιχίζονται με τη βούληση του κράτους; Τι είναι τελικά το Social Credit System; Ένα όχημα για την ηθική ανάκαμψη της χώρας ή μήπως ένα εργαλείο διακυβέρνησης με στόχο την πολιτική ευταξία;

Οι τίτλοι των τεσσάρων κεφαλαίων είναι οι εξής: Το κοινωνικό πιστωτικό σύστημα της Κίνας,

Επιτήρηση, αξιολόγηση και απόδοση των πολιτών στον σύγχρονο κόσμο, Η κινεζική κοινωνία και η αντίληψη των πολιτών για το κοινωνικό πιστωτικό σύστημα, Ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης στην υπηρεσία της νέας χώρας

- Ελένη Σβορώνου: Διαδραστικές διαδρομές - Αθήνα, σχέδια: Φίλιππος Φωτιάδης,

- Εκδόσεις Καλέντης, Αθήνα 2025, σελ. 80 (για παιδιά από 6 ετών)

Με την πόλη της Αθήνας ξεκινά η νέα ενότητα βιβλίων από τις εκδόσεις Καλέντη με τον τίτλο Διαδραστικές Διαδρομές. Η συμπατριώτισσά μας συγγραφέας Ελένη Σβορώνου μάς ξεναγεί στο παρόν και στο παρελθόν της πρωτεύουσάς μας. Τα σχέδια του Φίλιππου Φωτιάδη συνοδεύουν αυτή τη διαδραστική περιήγηση στα σημαντικά «τοπόσημα» της πόλης, στα μνημεία, στα μουσεία αλλά και στα πάρκα, στους κήπους, στις γειτονιές της Αθήνας, που σε κάθε γωνιά της συνθέτει το παλιό με το σύγχρονο. Με εκκίνηση το Μουσείο της Ακρόπολης, περιηγούμαστε στα αξιοθέατα και στις όμορφες αθηναϊκές γειτονιές, γνωρίζουμε τις διαφορετικές όψεις του κέντρου της πόλης, τα δημοφιλή αλλά και τα λιγότερο γνωστά σημεία της πρωτεύουσας με τη μοναδική ενέργεια και την ανεξάντλητη γοητεία. Ακολουθούμε τους δύο ήρωες του βιβλίου στην περιήγησή τους κάτω από το φως του αττικού ουρανού. Μαζί τους ταξιδεύουμε στην ένδοξη ιστορία της πόλης που υπήρξε το λίκνο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Μία όμορφη, χρηστική έκδοση που μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός για τις αθηναϊκές διαδρομές αλλά και ως εκπαιδευτικό εργαλείο.

Αλέξης Πανσέληνος: Ξεχασμένες λέξεις (μυθιστόρημα), Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2025, σελ. 214

Ένατο μυθιστόρημα για τον πολυδιαβασμένο και πολυβραβευμένο συμπατριώτη μας συγγραφέα Αλέξη Πανσέληνο, το οποίο χαρακτηρίζεται ως «μια ιστορία κατεδάφισης ενός εκπατρισμένου Έλληνα στη σύγχρονη Γερμανία». Για την υπόθεση του διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο: «Ο Νάσος Λύρας, ελληνικής καταγωγής και συνταξιούχος Gastarbeiter «πολυτελείας» στο Μόναχο, ξετυλίγει ένα κουβάρι σκέψεων και αναμνήσεων από την Ελλάδα και από τη Γερμανία που τον οδηγούν να θυμηθεί αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «ξεχασμένες λέξεις». Αυτές έρχονται από το βάθος του χρόνου, πάντα στη μητρική του γλώσσα, αυτήν που ο ίδιος έχει πάψει να χρησιμοποιεί για να μην του θυμίζουν έναν παλιό κρυμμένο εαυτό. Πού θα βγάλει αυτή η άκρη του κουβαριού και πώς θα καταλήξει η ιστορία αυτή να είναι κάτι παραπάνω από ένα κρυφό ημερολόγιο;»

Σ' ένα ακόμη βιβλίο του ο Αλέξης Πανσέληνος «εντάσσει» τη Μυτιλήνη. Να ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα: «Ένα σύντομο καλοκαιρινό ταξίδι στη Λέσβο μού προκάλεσε την ίδια εντύπωση που είχα και στην Αθήνα. Τίποτα δεν ήταν ίδιο, αλλά εκεί οι αλλαγές ήταν συγκριτικά μικρότερες. Η προκυμαία εξακολουθεί να έχει τα ίδια κτίρια, εκτός από δυο τρία πιο καινούργια. Από τα καφενεία της παιδικής μου ηλικίας μόνο το Πανελλήνιο σώζεται, του Βαλάκη δεν υπάρχει πια, ούτε οι λουκουμάδες του βέβαια. Το παλιό ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, ο μεγαλοπρεπής, βικτωριανός Άγιος Θεράπων και το νεοκλασικό δημαρχείο εξακολουθούν να δίνουν στο λιμάνι τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Στη στενή οδό Ερμού, που φιδογυρίζει μέσα στην παλιά πόλη από τον Άγιο Θεράποντα ως την Απάνω Σκάλα, τα εμπορικά διατηρούν το χρώμα και τις μυρωδιές που θυμόμουν. Το επόμενο σημάδι καλής τύχης ήταν όταν πέρασα από την οδό Σκρα. Το σπίτι του θείου Γιώργου, εκείνο το μοντερνιστικό κτίσμα του 1930, ήταν εκεί, απαράλλαχτο, απέναντι στο εντυπωσιακό νεοκλασικό με τους φοίνικές του και το μωσαϊκό από βότσαλα που σε ένα σημείο κοντά στην αυλόπορτα σχηματίζουν την ημερομηνία που χτίστηκε,1887 (...)"