Η νησιωτική Ελλάδα επιβαρύνεται υπερμέτρως, ανισοβαρώς και αδικαιολογήτως στο κόστος μεταφοράς ανθρώπων, οχημάτων και εν τέλει προϊόντων από/προς την ηπειρωτική Ελλάδα. Ας δικαιολογήσουμε το συμπέρασμα αυτό, γνωστό σε όλους, κάνοντας χρήση συγκεκριμένων και ελεγμένων στοιχείων.
Εξετάζουμε το κόστος μεταφοράς με συμβατικό πλοίο ενός οχήματος μήκους έως 4,25 μ., όπως είναι η μεγάλη πλειοψηφία των αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσεως των Ελλήνων, από τον Πειραιά προς τέσσερις χαρακτηριστικούς νησιωτικούς λιμένες σε διάφορα σημεία των θαλασσών μας. Σε παρένθεση αναγράφεται και η απόσταση των λιμένων σε ναυτικά μίλια (ν.μ.):
(α) Πειραιάς - Ηράκλειο: 78 ευρώ (178 ν.μ.)
(β) Πειραιάς - Μυτιλήνη: 100,50 ευρώ (200 ν.μ. μέσω Χίου, 180 ν.μ. απ’ ευθείας)
(γ) Πειραιάς - Πάρος: 80 ευρώ (93 ν.μ.)
(δ) Πειραιάς - Ρόδος: 100 ευρώ (280 ν.μ. μέσω Πάτμου, 245 ν.μ απ’ ευθείας)
Στο κόστος αυτό περιλαμβάνεται Φ.Π.Α. εξ 23% και κρατήσεις υπέρ τρίτων (Λιμενικά Ταμεία, ΝΑΤ, επίναυλος, χρήση λιμένα) εκ 15,6%.
Ας δούμε τώρα το κόστος μεταφοράς του ίδιου οχήματος από Πάτρα προς διάφορους λιμένες της Ιταλίας και τις αντίστοιχες αποστάσεις:
(ε) Πάτρα - Μπάρι: 54 ευρώ (295 ν.μ.)
(στ) Πάτρα - Ανκόνα: 36 ευρώ (505 ν.μ.)
(ζ) Πάτρα - Βενετία: 36 ευρώ (621 ν.μ.)

Στα κόστη προς Ιταλία περιλαμβάνεται ίδιο ποσοστό Φ.Π.Α., αλλά δεν υπάρχουν οι λοιπές κρατήσεις.
Διαπιστώνουμε ότι για μεταφορά στα συγκεκριμένα ελληνικά νησιά το κόστος ανά όχημα είναι 0,41 έως 0,86 ευρώ ανά ν.μ. αποστάσεως, ενώ για την Ιταλία το κόστος μειώνεται σε 0,06 έως 0,18 ευρώ ανά ν.μ., ήτοι πέντε έως επτά φορές φθηνότερα. Λέγεται εσχάτως ότι η Πολιτεία σχεδιάζει να μειώσει τις κρατήσεις στα εισιτήρια εσωτερικού. Ακόμη όμως και αν τις μηδενίσει, που δεν πρόκειται να συμβεί, το κόστος για τις νήσους μας θα γίνει 0,34 έως 0,73 ευρώ ανά ν.μ., ήτοι τέσσερις έως έξι φορές μεγαλύτερο από όσο για την Ιταλία. Ακόμη λέγεται ότι η Πολιτεία σκέφτεται να μειώσει το Φ.Π.Α. στα εισιτήρια. Μάλλον όμως δε θα συμβεί, διότι στη χώρα μας συνηθίζεται μόνο να αυξάνεται!
Πού οφείλεται η τεράστια αυτή επιβάρυνση για τα νησιά μας, η οποία εν τέλει συνιστά αντιαναπτυξιακό παράγοντα, δεδομένου ότι παρόμοια συμβαίνουν και στα φορτηγά αυτοκίνητα αλλά και στα εισιτήρια για τους επιβάτες, τα οποία προσφάτως αυξήθηκαν περαιτέρω; Θα μπορούσε να λεχθεί ότι η μεγαλύτερη μεταφορική ικανότητα των πλοίων προς Ιταλία μειώνει το κόστος μεταφοράς. Υπάρχει αλήθεια σε αυτό, όμως δεν είναι επαρκής εξήγηση, δεδομένου ότι και τα πλοία προς Ηράκλειο είναι αναλόγων διαστάσεων. Το επιχείρημα ότι κατά τη χειμερινή περίοδο η κίνηση προς τα νησιά μας είναι έως και πολύ περιορισμένη ενέχει και αυτό αλήθεια, όμως αναιρείται από τη διαπίστωση ότι οι αυξημένες τιμές ισχύουν και κατά τη θερινή περίοδο με τη μεγάλη ζήτηση. Άλλωστε, και προς Ιταλία δεν είναι μειωμένη η κίνηση κατά το χειμώνα για αυτοκίνητα ΙΧΕ; Γνωρίζουμε ότι στις τιμές για Ιταλία οι εταιρείες λαμβάνουν σοβαρώς υπόψη το κόστος της ανταγωνιστικής οδική μεταφοράς.

Ο κυριότερος, κατά την άποψή μας, λόγος των αυξημένων τιμών στο εσωτερικό είναι η έλλειψη ανταγωνισμού μεταξύ των ναυτιλιακών εταιρειών στην Ελλάδα και η εφαρμογή εναρμονισμένων τιμών. Στις γραμμές προς Ιταλία υπάρχει ο φόβος των ιταλικών ή άλλων εταιρειών, οι οποίες καραδοκούν για την πίτα. Το ίδιο εξάλλου συμβαίνει και με τις αεροπορικές εταιρείες στην Ελλάδα στα εσωτερικά δρομολόγιά τους: δε δικαιολογείται τα εισιτήρια τους αλλέ - ρετούρ για π.χ. τη Μυτιλήνη να στοιχίζουν από 200 έως 260 ευρώ, όταν για υπερτετραπλασίων αποστάσεων διαδρομές προς Ευρώπη στοιχίζουν ολίγο περισσότερο ή ακόμα και το ίδιο.
Εν κατακλείδι: Οι νησιώτες είναι όμηροι της απομονώσεώς τους από την ηπειρωτική Ελλάδα. Κυριολεκτικώς «πληρώνουν» για τη νησιωτικότητά τους! Αρκετή ελάφρυνσή τους θα μπορούσε να επέλθει με την κατάργηση των κρατήσεων και τη μείωση του Φ.Π.Α. στα εισιτήριά τους, όπως συζητά τώρα το αρμόδιο υπουργείο. Όμως η πραγματική ελάφρυνσή τους θα επιτευχθεί εάν οι ακτοπλοϊκές εταιρείες εξορθολογίσουν τις τιμές εισιτηρίων τους εσωτερικού και τις προσαρμόσουν στα εφαρμοζόμενα στις μεταφορές τους προς Ιταλία. Η ύπαρξη και η επικερδής λειτουργία των εταιρειών είναι απαραίτητες σε μια ελεύθερη οικονομία, όμως θα πρέπει να ζήσουν και οι νησιώτες!

* Ο καθηγητής Κ. Ι. Μουτζούρης είναι τέως πρύτανης ΕΜΠ.