*Γράφει ο Στρατής Κοκκινέλλης

Το Βόρειο Αιγαίο και ειδικότερα το νησί μας βρίσκεται για χρόνια στο επίκεντρο της μεταναστευτικής κρίσης. Η γεωγραφική του θέση τοποθέτησε στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως είναι προορισμένο να παραμένει καθηλωμένο σε μια ταυτότητα που δεν του αξίζει. Μπορεί να μην έχουμε την ευλογία να συνορεύουμε με την Ιταλία όπως έχουν τα νησιά του Ιονίου, αλλά μπορούμε να αναστρέψουμε την κατάσταση και να προβάλλουμε τα νησιά μας όπως κάνουν εκείνα που βρίσκονται γεωγραφικά λίγο πιο χαμηλά, νότια, εκείνα του Ανατολικού Αιγαίου.

Με αφορμή την πρόσφατη αλλαγή ηγεσίας στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και την τοποθέτηση του Αθ. Πλεύρη στη θέση του Υπουργού έχουν καλλιεργηθεί πολλές ελπίδες για πάταξη της λαθρομετανάστευσης και «σφράγισμα» των συνόρων. Λογικό θα πει κανείς. Είναι, όμως αρμοδιότητα του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου η φύλαξη των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων;

Με αφορμή την αλλαγή σκυτάλης στο κτίριο που στεγάζεται επί της οδού Θηβών στον Αγ. Ιωάννη Ρέντη, είναι ευκαιρία να επανεξετάσουμε συνολικά τι σημαίνει μεταναστευτική πολιτική, ποιοι είναι υπεύθυνοι για τις ροές, αλλά και - κυρίως - πώς η Λέσβος θα απελευθερωθεί από αυτό το βάρος και θα αναδείξει τη μοναδικότητά της.

Τι είναι και τι δεν είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Μετανάστευσης;

Στη δημόσια σφαίρα έχει παγιωθεί λανθασμένα η αντίληψη ότι το Υπουργείο Μετανάστευσης είναι εκείνο που ελέγχει τα εθνικά και ευρωπαϊκά σύνορα. Στην πραγματικότητα, το Υπουργείο δεν έχει καμία επιχειρησιακή ευθύνη για τη φύλαξη των συνόρων, καθώς αυτή η αρμοδιότητα ανήκει στο Λιμενικό Σώμα και το Υπουργείο Ναυτιλίας - όσον αφορά τα θαλάσσια σύνορα -, στην Ελληνική Αστυνομία και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, και στον ευρωπαϊκό οργανισμό Frontex που επιχειρεί επικουρικά.

Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για την ταυτοποίηση, την εξέταση αιτημάτων ασύλου, τη λειτουργία των δομών φιλοξενίας και τη διοικητική διαδικασία επιστροφής όσων δεν δικαιούνται προστασία έως και την ενσωμάτωση αναγνωρισμένων προσφύγων και νόμιμων μεταναστών. Με άλλα λόγια, το Υπουργείο διαχειρίζεται το αποτέλεσμα, όχι την αιτία, και πέραν των παραπάνω προκύπτει ότι εξαρτάται από την πολιτική βούληση κι άλλων Υπουργείων. Δεν δρα και δεν λειτουργεί μόνο του.

Τα νησιά του Β. Αιγαίου και η Μυτιλήνη έχουν πληρώσει δυσανάλογο τίμημα από όλη αυτήν την κατάσταση του μεταναστευτικού με συνέπειες στην προσωπική και κοινωνική ζωή των πολιτών. Ποιος τομέας δεν είχε και έχει επηρεαστεί; Η καθημερινότητα, η αγορά, ο τουρισμός, η εικόνα του νησιού στο εξωτερικό, όλα έχουν αλλοιωθεί από μια κατάσταση που συνεχίζεται εδώ και πάνω από δέκα χρόνια και πρέπει να μπει στοπ. Το μεταναστευτικό βρίσκεται πρώτο θέμα στις συζητήσεις μεταξύ των ντόπιων την τελευταία δεκαετία. Η κατάσταση, όμως, που επικρατεί σήμερα και τα τελευταία τέσσερα χρόνια απέχει κατά πολύ από την πενταετία 2015 - 2020. Η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά. Γι’αυτό είναι απαραίτητο πλέον να γίνει ένα γενναίο βήμα αποσύνδεσης της Λέσβου από τη διαρκή ταύτισή της με το προσφυγικό - μεταναστευτικό. Η δομή φιλοξενίας πρέπει να μεταφερθεί εκτός αστικού ιστού, μακριά από την πόλη και τα χωριά βόρεια αυτής. Η πόλη της Μυτιλήνης και τα βόρεια χωριά αυτής όπως η Μόρια, η Παναγιούδα, ακόμη και η Θερμή, και κάθε περιοχή που συνδέεται στενά με τον τουρισμό, την κατοικία και την τοπική οικονομία πρέπει να ανακτήσουν τη χαμένη τους αίγλη.

Το ζήτημα δεν είναι μόνο χωροταξικό, είναι κυρίως ζήτημα ταυτότητας. Σε προγενέστερη συζήτηση που είχα με παιδικό φίλο που εγκατέλειψε το νησί και την Ελλάδα για χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε πει «Δεν γίνεται ο επισκέπτης, ο τουρίστας βγαίνοντας από την πόλη να έχει ως πρώτη εικόνα το ΚΥΤ ή τους διαμένοντες σε αυτό να έχουν καταστήσει την Εθνική Οδό Μυτιλήνης - Θερμής δρόμο επαρχιακού δικτύου, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τους ίδιους όσο και τους διερχόμενους οδηγούς. Είναι λάθος»!

Για να επανέλθουμε, η Λέσβος δεν μπορεί να είναι για πάντα το «πρώτο ευρωπαϊκό καταφύγιο» ή να ταυτίζεται με «αποθήκη ψυχών». Είναι νησί πολιτισμού, φυσικής ομορφιάς, ιστορίας και μοναδικής γαστρονομίας. Αποτελεί και είναι τρία νησιά σε ένα. Είναι καιρός να ανακτήσουμε την αφήγηση και να επενδύσουμε στην τουριστική ανάδειξη, στη γεωργική εξωστρέφεια, στην καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η Μυτιλήνη πρέπει να γυρίσει σελίδα και να πάψει να είναι αιχμάλωτη ενός προβλήματος που δεν δημιούργησε.

Το νησί μπορεί, εμείς θέλουμε;

*Ο Στρατής Κοκκινέλλης είναι φιλόλογος - δημοσιογράφος