Στο χωριό που το 1709 καταγράφονται περισσότερες Οθωμανικές οικογένειες από τις Χριστιανικές¹, σίγουρα προϋπέθετε έναν ξεχωριστό τόπο προσευχής, με την εκκλησία των Χριστιανών σε περίοπτη, υψηλή θέση. Δεν θα ήταν πλεονασμός να ισχυριστούμε, ότι το Τζαμί του χωριού, που αφέθηκε να ερειπωθεί, ήταν ένα από τα ωραιότερα του νησιού. Αυτό το «κομψό μπαρόκ κτίσμα»² που τώρα απομένει ο σκελετός του, κτίστηκε επάνω στο παλιό, το 1824-1825 (ΕΕ 1240), «όπως αναφέρει η επιγραφή στην πρόσοψη, σε μαύρο χρώμα σέπιας, πλαισιωμένη από πλούσιες μπαρόκ φυλλωσιές»¹. Από αυτήν μαθαίνουμε ότι αυτό το πλούσια διακοσμημένο και ωραίο τζαμί, ξανακτίστηκε το 1824-25!!! Ένα υπέροχο ,τετράγωνο (10 x 9 μ.) και υψηλό κτήριο, με τετράρριχτη στέγη, με επίπεδες τις πίσω γωνιές από λαξευμένο ντόπιο ιγκνιβρίτη, με ρήσεις του κορανιού σε λευκές μαρμάρινες πλάκες! Έφερε στις πλάγιες πλευρές δύο σειρές από τέσσερα παράθυρα, τα κάτω με κιγκλίδωμα και πέτρινα τόξα, τα επάνω ορθογώνια κλειστά με το γνωστό ξύλινο κιγκλίδωμα! Στην πίσω πλευρά, έφερε δύο παράθυρα, και εσωτερικά το υπέροχο μιχράμπ, διακοσμημένο με χρωματιστά μοτίβα! Στην ΒΑ γωνία, υπήρχε ο παλιός μιναρές από τούβλα, με οκταγωνική βάση και μικρή εσωτερική θύρα. Εκείνο όμως που φαίνεται στις παλιές φωτογραφίες (1960-1972) είναι το υπέροχο προστώο, ο «νάρθηκας», κατασκευασμένος από την ελαφριά τεχνική του ξύλινου «μπαγδατι»! Υπήρχε επέκταση της στέγης, με πρόσοψη από τρία παράθυρα (και δύο στα πλάγια), με τόξα που στηριζόταν σε ξύλινους στύλους. Στα τόξα υπήρχαν επιγραφές από το κοράνι, αλλά και έγχρωμες εικόνες, της πηγής Σαλσαμπίλα, οικιών, τζαμιού και κρηνών. Όλα αυτά εξαφανίστηκαν νωρίς. Στην μπροστινή πλευρά (αυλή) υπήρχε στεγασμένο ,υπέροχο ξύλινο κιόσκι με την κρήνη των καθαρμών στην ανατολική πλευρά! Το ταβάνι του νάρθηκα ήταν διακοσμημένο με ροζέτες και δικτυωτό. Δίπλα, στην δυτική αυλή, υπήρχε μικρό νεκροταφείο. Εκεί κατέγραψα καταχωμένα τα διακοσμημένα, μαρμάρινα θωράκια του εσωτερικού και λίγες επιτύμβιες στήλες μαζί με το πέτρινο κάλυμμα! Η μία είχε χρονολογία 1762 (ΕΕ 1177), ενώ μια άλλη από το αρχείο, του Χατζή Αλί Εφέντη, ήταν του 1875 (ΕΕ1245)! Βρέθηκε και παλαιότερη, του 1717!!¹ Επομένως πρέπει να υποθέσουμε το αρχικό Τζαμί από τον 17ο αιώνα με τις 233 οικ. μουσουλμάνων στο χωριό. Τα υπέροχα θωράκια, από μάρμαρο, έφεραν την κοινή διακόσμηση και άλλων τζαμιών του νησιού (Ιππειους, Δαφίων κ.ά.) με ρόδακες και ορθογώνια διάχωρα που λεηλατήθηκαν εντοιχισμένα σε τοίχους, βρύσες κ.ά.

1 Στοιχεία και από Δ.Ν Καρύδης -Κiel σελ.120 και 124-125

2 H φωτογραφία 1 (διαδίκτυο) είναι μετά το 1912, ίσως και μετά το 1923. Γυναίκες (μία τουλάχιστον χριστιανή),παίρνουν νερό από τη βρύση! Και υπάρχουν στοιχεία εγκατάλειψης!

Το κιόσκι, το προστώο και η βρύση

Το κιόσκι έχει εξαφανιστεί (1972)

Υπέροχα τόξα με επιγραφές και ζωγραφικές παραστάσεις

Υψηλό με οκτώ παράθυρα στις πλάγιες πλευρές

Το υπέροχα διακοσμημένο μιχράμπ

Η επιγραφή του 1824-25,το 1992 και τώρα!

Η στήλη του 1875 (1972)

…και η στήλη του 1762 (1992)