Μέρος Α΄

Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών

11/10/2021 - 13:23

Είναι γνωστό πως η αξιοκρατία είναι μια από τις βασικότερες αρχές της λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος και πως  αυτή  δίνει τη δυνατότητα στους ικανότερους  να καταλάβουν τα δημόσια αξιώματα και να συντελέσουν έτσι με τις ιδέες και το έργο τους στην πρόοδο μιας χώρας . Την αλήθεια αυτή αναγνωρίζουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας. Παράλληλα, όμως, όλες οι άλλες δυνάμεις κατηγορούν την εκάστοτε κυβέρνηση που ασκεί εξουσία πως δεν εφαρμόζει την αρχή της αξιοκρατίας, αλλά τοποθετεί στις εκάστοτε διευθυντικές και εποπτικές θέσεις τους κομματικούς της φίλους κι ευνοούμενους, κατά το λεγόμενο, «όχι τους άριστους αλλά τους αρεστούς». Από την άλλη πλευρά οι πολίτες, όπου κι αν ανήκουν, φαίνεται πως δεν έχουν πειστεί πως η επιλογή. ακόμη και των απλών υπαλλήλων του δημόσιου τομέα,  γίνεται με αξιοκρατικό τρόπο. Κι αυτό είναι το χειρότερο, γιατί, όπου επικρατεί δυσπιστία και καχυποψία, εκεί δεν λειτουργεί φυσιολογικά η δημοκρατία. Σήμερα είναι διάχυτη η πεποίθηση πως και στον χώρο της εκπαίδευσης η επιλογή των διευθυντικών και εποπτικών στελεχών την τελευταία εικοσαετία γινόταν με τρόπο αδιαφανή κι αναξιοκρατικό και υποστηρίζεται πως αυτός είναι ένας από τους λόγους της κακής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η εκπαίδευση σήμερα.

Συμβαίνει πράγματι αυτό; Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι καταφατική. Δεν υπάρχει τίποτε που να βεβαιώνει πως μέχρι τώρα εφαρμοζόταν  η αρχή της αξιοκρατίας. Αλλά τι σημαίνει αξιοκρατία;  Έγκυρα λεξικά λένε πως ‘αξιοκρατία είναι η  κατάσταση κατά την οποία επικρατούν οι ικανοί, αυτοί που αξίζουν περισσότερο’ (Γ. Μπαμπινιώτης). Πράγματι, η ετυμολογία της λέξης δείχνει πως αξιοκρατία είναι η αρχή εκείνη της δημοκρατίας  που επιβάλλει να ‘κρατούν οι άξιοι’. Ποιος  όμως είναι ο «άξιος»; Τα λεξικά  λένε πως άξιος είναι ‘αυτός που έχει αξία, τα απαραίτητα προσόντα, ο ικανός, ο κατάλληλος’. Ο Περικλής προσδιορίζοντας τις αρχές του γνήσιου αθηναϊκού δημοκρατικού πολιτεύματος, που διαμόρφωσε και υπηρέτησε ο ίδιος,  λέει σχετικά με την αξιοκρατία πως ‘κατά δε την αξίωσιν, ως έκαστος εν τω ευδοκιμεί , ουκ από μέρους το πλείον ες τα κοινά ή απ’ αρετής προτιμάται, ουδ’ αυ κατά πενίαν, έχων δε τι αγαθόν δράσαι την πόλιν, αφανεία κεκώλυται’(Θουκ. ΙΙ. 37) , που σημαίνει πως όσον αφορά την αξιολόγηση των προσώπων ο καθένας εκλέγεται στα δημόσια  αξιώματα με βάση την προσωπική του αξία και όχι την κοινωνική του θέση ή την πολιτική του ιδεολογία και πως η φτώχεια δεν εμποδίζει όσους έχουν ταπεινή καταγωγή, αλλά μπορούν να ωφελήσουν την πόλη,  να καταλάβουν κάποιο αξίωμα .

Η αρχαία ελληνική διανόηση είχε συνειδητοποιήσει τη σημασία της εφαρμογής αυτής της αριστοκρατικού χαρακτήρα αρχής  στο αθηναϊκό δημοκρατικό σύστημα. Ο  Πλάτων στο Μενέξενό του ( 238 c) γράφει πως ο λαός ‘τας αρχάς δίδωσι και το κράτος τοις αεί δόξασιν αρίστοις είναι, και ούτε ασθενεία ούτε πενία ούτε αγνωσία πατέρων απελήλαται ουδείς ουδέ τοις εναντίοις τετίμηται, ώσπερ εν άλλαις πόλεσιν, αλλά εις όρος, ο δόξας σοφός ή αγαθός είναι και κρατεί και άρχει’ , δηλ. ότι ο λαός δίνει τις θέσεις και την εξουσία σ’ αυτούς που κρίνονται πάντα πως είναι άριστοι, και κανείς δεν απομακρύνεται από αυτές  εξαιτίας κάποιας αδυναμίας ή φτώχειας ή ασημότητας των πατέρων του,  ούτε και κανείς τιμάται για τα αντίθετα, αλλά ένας όρος υπάρχει, αυτός που κρίνεται ότι είναι σοφός και ενάρετος  παίρνει την εξουσία και κυβερνά την πόλη.

Και ο Ισοκράτης αποδίδει μεγάλη σημασία για την προκοπή ενός τόπου στη σωστή διοίκηση και πιστεύει πως αυτή δεν εξαρτάται από τη μορφή του πολιτεύματος, αλλά από τον τρόπο που αυτό εφαρμόζεται και τους ανθρώπους που το υπηρετούν. Τονίζει πως σωστή διοίκηση υπάρχει, όταν τους πιο ικανούς από τους πολίτες και ‘τους μέλλοντας άριστα και δικαιότατα των πραγμάτων  επιστατήσειν επί τας αρχάς καθιστάσιν και τας άλλας πράξεις (Παναθηναϊκός 132-3). Κάνοντας μάλιστα μια σύγκριση ανάμεσα στους πολιτικούς της εποχής του και τους προγόνους τους λέει πως οι άρχοντες δεν πρέπει να βγαίνουν με κλήρο, αλλά, όπως παλιά, όταν οι πολίτες τους  ‘βελτίστους και ικανωτάτους εφ’ εκάστου των έργων  προέκρινον (Αρεοπαγιτικός 22) και πως  η πολιτεία τότε ‘εποίει συμβούλους και προστάτας και στρατηγούς τους βελτίστους, φρονιμωτάτους και κάλλιστα βεβιωκότας (Παναθηναϊκός, 143). Όλα αυτά σημαίνουν πως η αξιοκρατική στελέχωση των υπηρεσιών και η τοποθέτηση του κατάλληλου προσώπου στην κατάλληλη θέση είναι υποχρέωση της εξουσίας σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα που ενδιαφέρεται πραγματικά για το καλό του συνόλου. Φαλκίδευση αυτής της αρχής με οποιοδήποτε πρόσχημα οδηγεί σε κρίση τη δημοκρατία και εμποδίζει την ανάπτυξη του ατόμου και της κοινωνίας. 

Αυτά βέβαια δε σημαίνουν πως η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία δεν παραβίαζε μαζί με τις άλλες αρχές της δημοκρατίας και την αρχή της αξιοκρατίας. Ο Θεμιστοκλής, για παράδειγμα,  σε παρατήρηση φίλου του πως θα είναι καλός άρχοντας, αν εξυπηρετεί ίσα και όμοια όλους τους πολίτες απάντησε ‘μηδέποτε εις τούτον εγώ καθίσαιμι τον θρόνον εν ω πλέον ουδέν έξουσιν οι φίλοι παρ’ εμού των αλλοτρίων (Πλούταρχος ,  Αριστείδης, ΙΙ), δηλ. μακάρι να μην καθίσω σ’ αυτό το θρόνο στην περίπτωση που οι φίλοι μου δεν θα απολαμβάνουν κάποια προνόμια σε σχέση με τους άλλους. Όμως, ενώ τότε η συμπεριφορά αυτή ήταν η εξαίρεση και απέρρεε από έναν απαρχαιωμένο και ξεπερασμένο ηθικό κώδικα με αριστοκρατικό χαρακτήρα και πάντως όχι δημοκρατικό, στις τελευταίες κυβερνήσεις του τόπου μας αποτελούσε τον κανόνα. Αυτές ακολουθώντας αυτή την αρχαϊκή ηθική της ανταπόδοσης προωθούσαν ανενδοίαστα και απροκάλυπτα, τουλάχιστον στον χώρο της εκπαίδευσης, τον οποίο για τριανταπέντε χρόνια και από όλες τις θέσεις υπηρέτησα, τους  ‘ημέτερους’, τους κομματικούς φίλους και οπαδούς,  τους συνδικαλιστές, θεωρώντας  πως αυτοί είναι οι ‘άξιοι’  και αδιαφορούσαν  γι’ αυτούς που είχαν αυξημένα προσόντα για την κατάληψη μιας θέσης. Και αυτός είναι ένας βασικός λόγος για την άθλια κατάσταση στην οποία βρίσκεται η νεοελληνική εκπαίδευση.

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey