Σχέδιο επί χάρτου για τη Λέσβο

01/07/2012 - 05:56
Εάν ακολουθώντας τη σύγχρονη επιστημονική θεώρηση των πραγμάτων θέλουμε να αναλύσουμε την πεμπτουσία του προτεινόμενου προς ψήφιση σχεδίου «Καλλικράτης», ίσως θα έπρεπε να ξεκινήσουμε από το συμβολισμό του ονόματος, το οποίο ενδόμυχα μας οδηγεί στις έννοιες της αρχιτεκτονικής και την αρμονίας.
Εάν ακολουθώντας τη σύγχρονη επιστημονική θεώρηση των πραγμάτων θέλουμε να αναλύσουμε την πεμπτουσία του προτεινόμενου προς ψήφιση σχεδίου «Καλλικράτης», ίσως θα έπρεπε να ξεκινήσουμε από το συμβολισμό του ονόματος, το οποίο ενδόμυχα μας οδηγεί στις έννοιες της αρχιτεκτονικής και την αρμονίας. Σε ποια κλίμακα, όμως, σχεδιασμού αναφερόμαστε; Μήπως η ονομασία του σχεδίου θα έπρεπε να είναι φερ’ ειπείν «Ιππόδαμος» και αυτό διότι ο Ιππόδαμος είναι ο πατέρας μιας καθολικότερης κλίμακας σχεδιασμού, που λαμβάνει υπόψη πληθώρα παραμέτρων και έτσι έχει να κάνει με κανόνες εφαρμογής πολιτικής;
Το παραπάνω ερώτημα γίνεται αβασάνιστα εάν με ψυχραιμία σκεφτούμε, αναλύσουμε και συνθέσουμε τις αρχές εκείνες οι οποίες είναι απαραίτητες να διέπουν μια διοικητική αναδιάρθρωση, άρα και μια ευρύτερη χωροταξική ανακατανομή αρμοδιοτήτων και πόρων.


Είναι απαραίτητο να αναφερθούμε σε βασικές εννοιολογικές παραμέτρους του σχεδιασμού, ώστε κατόπιν να προχωρήσουμε στην κριτική του σχεδίου «Καλλικράτης».
Ο ρόλος της διοίκησης και του διοικητικού συστήματος, γενικότερα στην εξέλιξη και στην ανάπτυξη των διαδικασιών διαχείρισης, είναι πρωταρχικός και καθοριστικός.
Το ζήτημα κατά την άποψή μας παρουσιάζει δύο διαστάσεις.
Α) Την οργανωτική πλευρά του ζητήματος. Ο σχεδιασμός ως σειρά ενεργειών και διαδικασιών πρέπει να υποστηρίζεται από κατάλληλους υπηρεσιακούς μηχανισμούς και δομές, από το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό και τους οικονομικούς πόρους και από την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή. Αυτό σημαίνει τη συγκρότηση και οργάνωση όλων των βασικών συνιστωσών/λειτουργιών/προϋποθέσεων για το επιθυμητό πρότυπο διαχείρισης πολιτικών, οικονομικών και τεχνικών. Το ζητούμενο, επομένως, είναι ένας διοικητικός εκσυγχρονισμός.
Β) Την εδαφοπολιτική πλευρά του ζητήματος. Αναφερόμαστε στην κατάλληλη επιλογή των επιπέδων σχεδιασμού, του μεγέθους και του αριθμού των εδαφικών/διοικητικών μονάδων ή ενοτήτων σε κάθε επίπεδο, καθώς και των κατάλληλων φορέων εξουσίας που είναι σε τελευταία ανάλυση οι φυσικοί φορείς του σχεδιασμού. Επίσης κρίσιμη είναι η ανάγκη πρόβλεψης των κατάλληλων οργάνων λήψης και υλοποίησης των αποφάσεων, καθώς και της εμπλοκής άλλων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής του κοινού. Εδώ η λέξη-κλειδί είναι ο εξορθολογισμός της εδαφικής πλευράς του διοικητικού συστήματος.
Κάθε βελτίωση στη δομή των διοικητικών ενοτήτων έχει άμεση αντανάκλαση και στην απόδοση της λειτουργίας τους. Θα μπορούσαμε ακόμα να πούμε ότι η βελτίωση των εδαφικών παραμέτρων του διοικητικού συστήματος, που αποτελεί ένα αντικείμενο του χωροταξικού σχεδιασμού, αποτελεί ταυτόχρονα παράγοντα βελτίωσης και της διαχείρισης του σχεδιασμού αυτού.
Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις των χωρικών δεδομένων στον ελληνικό χώρο μεταπολεμικά, θα λέγαμε ότι το μεγαλύτερο έλλειμμα του συστήματος είναι η έλλειψη των οργανωτικών προϋποθέσεων στα επίπεδα που σήμερα καλούνται να σηκώσουν το βάρος του σχεδιασμού και προγραμματισμού. Η προβληματική έγκειται στο γεγονός ότι η μετατροπή της νομαρχίας σε νομαρχιακή αυτοδιοίκηση κατευθύνει τις όποιες προσπάθειες προς το νομαρχιακό επίπεδο, με συνέπεια την ανάσχεση των δυνάμεων ενίσχυσης της περιφέρειας και κυρίως των Συμβουλίων Περιοχής, για την ανάδυση των οποίων έχουν καταβληθεί σημαντικότατες προσπάθειες.
Μετά από μια πρώτη παρατήρηση, το σχέδιο «Καλλικράτης», στις βασικές του αρχές και κατευθύνσεις, παρουσιάζει στοιχεία με τα οποία θα έλεγε κανείς ότι προσπαθεί να καλύψει τις αρχές και τους στόχους που αναπτύχθηκαν παραπάνω.
Εν συντομία, οι βασικοί άξονες που έχουν παρουσιαστεί και έχουν καταστεί ως ο πυλώνας της διοικητικής μεταρρύθμισης, αναφέρονται παρακάτω, η κωδικοποίηση των οποίων πραγματοποιήθηκε νωρίτερα.
- Ο συνδυασμός των αρχών της δημοκρατικότητας και της αποτελεσματικότητας (μεγάλοι ΟΤΑ, αλλά με ισχυρή δημοτική αποκέντρωση).
- Η συντονισμένη εφαρμογή νομικών ρυθμίσεων και αναπτυξιακών μέτρων. Η αναπτυξιακή ενδοδημοτική ισορροπία (κατοχύρωση της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης των δημόσιων επενδύσεων).
- Η εξασφάλιση της ευρύτερης δυνατής πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν οι αρχές αυτές, σε συνδυασμό με τα κριτήρια χωροταξικής αναδιοργάνωσης για τους νέους δήμους, εφαρμόστηκαν ειδικά για τη Λέσβο και εάν τηρήθηκαν ακριβώς οι άξονες προτεραιότητας ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού.
Η απάντηση είναι κατηγορηματικά «όχι». Η πρόταση για τη δημιουργία ενός δήμου στο νησί της Λέσβου από μόνη της δείχνει την κακοδαιμονία της κεντρικής διοίκησης σχετικά με ζητήματα μεγεθών κλίμακας ή, αλλιώς, με ζητήματα οργανωτικού ρόλου της διοίκησης. Η κεντρική διοίκηση δυστυχώς δε γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της Ν. Λέσβου. Ένας υπερσυγκεντρωτικός δήμος από πλευράς αρμοδιοτήτων μπορεί στην αρχή της λειτουργίας του να είναι αποδοτικός με τη λογική των οικονομιών κλίμακας, αλλά είναι μαθηματικά βέβαιο ότι κατόπιν το εν λόγω εγχείρημα θα αποτύχει. Η υφιστάμενη κατάσταση του νησιού όσον αναφορά την παραγωγική δομή των τοπικών κοινωνιών, αλλά και τη γενικότερη ανθρωπογεωγραφία - στοιχεία που δε λαμβάνονται υπόψη - με βεβαιότητα μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο νέος δήμος θα είναι ένα διοικητικό μόρφωμα και όχι μια νέα διοικητική δομή, ακολουθώντας επιταγές, νόρμες και αρχές των εκλογικών περιφερειών.

Να μη χαθεί

Η Λέσβος δεν αποτελεί κλασσική νησιωτική περιοχή με την έννοια των Κυκλάδων, όπως και άλλων νησιών του Αιγαίου, αλλά αντιθέτως τείνει να έχει «ηπειρωτικού» τύπου χαρακτηριστικά, δυναμικός πρωτογενής τομέας και τομέας μεταποίησης, αναπτυγμένος τριτογενής με έμφαση στον τουρισμό κ.λπ.. Διαθέτει, επίσης, έντονη κοινωνική διαστρωμάτωση με διακριτό αστικό, ημιαστικό κα αγροτικό πληθυσμό, όπου είναι κατανεμημένος, ανάλογα με τις περιοχές κατοικίας. Χωροταξικά, φαίνεται να αποτελεί τρεις διαφορετικές εδαφικές ενότητες, οι οποίες και ιστορικά έχουν διαμορφωθεί με συγκεκριμένες και μετρήσιμες (οικονομετρικά στοιχεία) συσχετίσεις και αλληλεξαρτήσεις μεταξύ τους. Είναι προφανές ότι η λογική τού ενός υπερυδροκέφαλου δήμου αποτελεί απόδειξη έλλειψης στοιχειώδους γνώσης για την περιοχή και άρα ανικανότητα εφαρμογής των αρχών σχεδιασμού.
Για τη Λέσβο το σχέδιο «Καλλικράτης» αποτελεί σχέδιο επί χάρτου, κρίνεται αντιπαραγωγικό, αναξιόπιστο και αναποτελεσματικό. Επιπλέον, η μη ύπαρξη κοινωνικής αποδοχής είναι βέβαιο ότι το καθιστά και ανεφάρμοστο. Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού, δυστυχώς εδώ για μια άλλη φορά αποδείχθηκε ότι η πολιτική είναι η τέχνη των βεβιασμένων κινήσεων, των ισοπεδωτικών λύσεων και των ανορθόδοξων αποφάσεων. Οι αποφάσεις για κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες με απρόβλεπτες συνέπειες είναι προϊόν μη εφαρμογής χρηστής διοίκησης και προφανώς τασσόμαστε υπέρ τούτων.
Δε μας επιτρέπεται να χαθεί άλλη μια ευκαιρία θεμελίωσης ενός στέρεου διοικητικού οικοδομήματος, ανταποδοτικού για τον πολίτη και την κοινωνία, μέσω της εφαρμογής σχεδίων από τα οποία εκλείπουν στοιχεία δημοκρατικότητας, συμμετοχικότητας και καθολικού σχεδιασμού.
Θυμίζουμε τη ρήση του Γεωργίου Παπανδρέου του πρεσβύτερου «Εις τας Αθήνας δολοφονούν “οι άγνωστοι”. Εις την Μυτιλήνη το σύστημα ετελειοποιήθη. Τα προσχήματα θεωρούνται περιττά.» Ο νοών νοείτω.

* Ο Δημήτρης Μαλλιαρός είναι πολεοδόμος μηχανικός, μέλος του Δ.Σ. του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «Το Πόλιον».

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey