Γράφει ο Καθηγητής Ακίνδυνος Κελεπερτζής

Μελετώντας επί σειρά ετών τη γεωλογία, κοιτασματολογία, γεωχημεία και την υδρογεωχημεία της Λέσβου και της ιδιαίτερης πατρίδας μου του Πολιχνίτου και χρησιμοποιώντας επιστημονικά δεδομένα της περιοχής Μ. Λίμνης Αγιάσου, των πηγών Τσίγκου και των πηγών Πέσσας και Αχλαδερής εισηγούμαι στις Περιφερειακές, στις Δημοτικές Αρχές και στη ΔEΥΑΛ τη λήψη απόφασης για την αξιοποίηση του υπόγειου υδάτινου δυναμικού της περιοχής των παλαιών θέσεων εξόρυξης λευκολίθου για ύδρευση ή άρδευση.

Γεωγραφία- θέση

Οι πηγές Πέσσας απαντούν στην περιοχή Βασιλικών και συγκεκριμένα παραπλεύρως -δυτικά του δρόμου Βασιλικών-Αχλαδερής . Οι πηγές αναβλύζουν δια μέσου υπερβασικών πετρωμάτων το δε νερό υπό μορφή καταρράκτου, ύψους μεγαλύτερο των10 μ, περίπου, χύνεται σε μικρή φυσική λίμνη δια της οποίας βρίσκει εν συνεχεία την πορεία του διά του ρέματος Μάκρης το οποίο διασχίζει τον κάμπο των Βασιλικών και καταλήγει στον κόλπο Καλλονής. Ο κάμπος των Βασιλικών και της Αχλαδερής τροφοδοτείται κατά το μεγαλύτερο τμήμα του από προϊόντα αποσάθρωσης (εδάφη) των ανωτέρω πρασινοπετρωμάτων, όπου κυριαρχεί το ορυκτό ολιβίνης, και ως εκ τούτου το έδαφος είναι εμπλουτισμένο σε μαγνήσιο, σίδηρο, χρώμιο και νικέλιο. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται η διερεύνηση των εδαφών και υπόγειων νερών όσον αφορά τον έλεγχο της καταλληλότητας των καλλιεργειών , κηπευτικών καιτην προστασία του περιβάλλοντος. Στην περιοχή απαντούν παλαιές επιφανειακές εκσκαφές και υπόγειες στοές εξόρυξης λευκολίθου. Η ορυκτολογία, γεωχημεία και η γένεση του λευκολίθου εέχουν μελετηθεί στο παρελθόν από τους Α. Κελεπερτζή και Ε. Χατζηδημητριάδη, Καθηγητές των Παν/μίων Αθηνών και Θεσ/νίκης αντίστοιχα. Ο λευκόλιθος είναι ένα ορυκτό που χρησιμοποιήθηκε ως πυρίμαχο υλικό για κατασκευή μητρών τηλεβόλων και άλλων όπλων, για πυρότουβλα και άλλες χρήσεις.

Γεωλογία-Υδρογεωλογία

Η τοπική γεωλογία περιλαμβάνει υπερβασικά (πρασινοπετρώματα) Ιουρασικής ηλικίας και υπερκείμενα ηφαιστειακά πετρώματα Μειοκαινικής ηλικίας. Στην περιοχή της Αγιάσου εκτός από τα πρασινοπετρώματα απαντούν και ασβεστόλιθοι και ηφαιστειοιζηματογενή πετρώματα. Είναι γνωστό ότι τα υπερβασικά πετρώματα είναι συμπαγή και ως εκ τούτου είναι αδιαπέραστα κατά το μεγαλύτερο τμήμα τους από το νερό της βροχής. Φαίνεται όμως ότι λόγω της τεκτονικής, η δημιουργία διακλάσεων και ρηγμάτων διευκολύνουν τη κυκλοφορία των υπόγειων νερών, τα οποία τροφοδοτούνται από τους γειτονικούς ορεινούς όγκους ασβεστολίθων και ηφαιστειοιζηματογενών πετρωμάτων του Ολύμπου. Τα νερά αυτά κυκλοφορώντας υπογείως δια μέσου των υδροπερατών ασβεστολίθων και εν συνεχεία των ρηξιγενών περιδοτιτών και ηφαιστειακών πετρωμάτων υπό μορφή ποταμού εκφορτίζονται υπό μορφή πηγών στην περιοχή των πηγών Πέσσας και σχηματίζουν ένα καταρράκτη ύψους 15 μέτρων περίπου.

Το μεταλλείο λευκολίθου είχε πολλές στοές, τη κεντρική που έφθανε σε βάθος 50 μέτρων σε οκτώ επίπεδα με οριζόντιες στοές μήκους 200-250 μέτρων. Σε μία από αυτές οι μεταλλορύχοι συνάντησαν υπόγειο ποταμό και την έκλεισαν επιτυχώς χωρίς να υπάρξουν θύματα. Άλλες στοές ανοίχθηκαν στις θέσεις ΦΙΡΕΣ, ΠΑΛΑΙΟΥ ΦΙΡΕ, ΡΑΧΙΔΑΣ, ΤΣΑΜΟΥΡΑ, ΑΞΙΩΤΑΚΗ, ΣΠΑΘΡΙΩΤΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΥ. Εξορυκτικές εργασίες γίνονταν επίσης στις θέσεις Κάτω Μπαχαρώματα, Μπαρτσή, Κρυονέρι και Πηγάδια. Το υπόγειο νερό κυκλοφορώντας εντός των πρασινοπετρωμάτων αντιδρά με τα μαγνησιούχα ορυκτά και εμπλουτίζεται σε μαγνήσιο, είναι φτωχό σε ασβέστιο και έχει pH 8. Για τη συγκέντρωση των απαραίτητων επιστημονικών δεδομένων, την αξιολόγηση και την εν συνεχεία πρόταση για γεωτρήσεις πρέπει να γίνουν τα παρακάτω:

1.Γεωλογική-Υδρογεωλογική μελέτη

2. Γεωφυσική μελέτη

3. Οικονομοτεχνική μελέτη

Η γεωφυσική -γεωλογική -υδρογεωλογική μελέτη θα συμβάλλει στον προσδιορισμό των καναλιών τροφοδοσίας των πηγών, στον εντοπισμό του υπόγειου ποταμού, της ποσότητας του υπόγειου νερού,τη διεύθυνσης κίνησης αυτού καθώς επίσης την πιθανή επικοινωνία των πηγών με τον υπόγειο ποταμό. Τα αποτελέσματα των ανωτέρω ερευνών θα αξιολογηθούν καταλλήλως ώστε να αποφασισθεί η εκτέλεση γεωτρήσεων για τον εντοπισμό του υπόγειου ποταμού στην περιοχή των στοών.