Πέντε νέα έργα στον τομέα του πολιτισμού απ’ όλο το βόρειο Αιγαίο ενέταξε την προηγούμενη Παρασκευή στο Περιφερειακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, με αποφάσεις της, η γενική γραμματέας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Σοφία Θεολογίτου. Από αυτά, τα δύο αφορούν στη Λέσβο, όπου με 3,55 εκατ. ευρώ ξεκινά το επόμενο διάστημα η αποκατάσταση μνημείων στο Κάστρο της Μυτιλήνης και η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Κλοπεδής, έργα που αντίστοιχα θα υλοποιηθούν απ’ τη 14η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και την Κ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων.

Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε η Σοφία Θεολογίτου, τόνισε πως αναφορικά με τις δράσεις στον τομέα του πολιτισμού, απ’ το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθούν με 9,6 εκατομμύρια έργα για την «Προστασία και Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (αρχαιολογικοί χώροι - μνημεία)». Στο πλαίσιο αυτό ενδεικτικά θα γίνουν έργα για την προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, όπως και έργα ανάδειξης ή και βελτίωσης υποδομών που συμβάλλουν στην αύξηση του βαθμού επισκεψιμότητας των αρχαιολογικών χώρων (αναστηλώσεις, συντηρήσεις, αποκαταστάσεις, εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης επισκεπτών, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, δράσεις και μέσα προβολής), αλλά και στα βυζαντινά, μεταβυζαντινά και νεώτερης ιστορίας μνημεία (αναστηλώσεις, συντηρήσεις, αποκαταστάσεις). Ομοίως θα γίνουν εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης επισκεπτών, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, δράσεις και μέσα προβολής.
Με 2,75 εκατ. ευρώ θα χρηματοδοτηθούν «Υποδομές Σύγχρονου Πολιτισμού», όπως έργα κατασκευής ή και βελτίωσης κτηριακών υποδομών ή και εξοπλισμού μουσείων (αρχαιολογικών, θεματικών λαογραφικών κ.λπ.) και πολιτιστικών κτηρίων νεώτερου και σύγχρονου πολιτισμού.
Απ’ τον πρώτο τομέα έργων, η κ. Θεολογίτου στο τέλος της συνέντευξης Τύπου ανακοίνωσε ότι εντάσσονται πέντε έργα, ένα στη Λήμνο, ένα στη Σάμο, ένα στη Χίο και δύο στη Λέσβο, και συγκεκριμένα τα έργα «Αποκατάσταση μνημείων Κάστρου Μυτιλήνης», προϋπολογισμού 2.300.000 ευρώ και «Προστασία, Διαμόρφωση και Ανάδειξη Αρχαιολογικού Χώρου του Ιερού της Κλοπεδής Λέσβου», προϋπολογισμού 1.241.240 ευρώ.

Ανάδειξη Κλοπεδής
Σε απόσταση δύο χιλιομέτρων απ’ την Αγία Παρασκευή, στη θέση Κλοπεδή, ανασκάφηκε το σπουδαιότερο αρχαϊκό ιερό της Λέσβου, με διάρκεια ζωής από τους υστερογεωμετρικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους, που αποτελεί συνάμα το μοναδικό δείγμα «αιολικού» ιερού στον ελλαδικό χώρο. Έχει ταυτιστεί με το γνωστό από αρχαίες πηγές ιερό του Ναπαίου Απόλλωνος. Εκεί, όπως σημειώνεται στην πρόταση του έργου, έχουν αποκαλυφθεί δύο ναϊκά κτήρια, το μεγαλύτερο από τα οποία (Ναός Β), διαστάσεων 37,50 επί 16,25 μ., είναι ένας περίπτερος ναός του τέλους του 6ου αι. π.Χ.. Σώζεται το μεγαλύτερο μέρος του θεμελίου και τμήμα του στυλοβάτη με δύο βάσεις κιόνων κατά χώραν. Ο ναός έφερε 46 αρράβδωτους κίονες, με αιολικά κιονόκρανα. Στο βάθος του σηκού αποκαλύφθηκε μία τετράγωνη κατασκευή λεσβιακής τοιχοδομίας, ίσως βάση του λατρευτικού αγάλματος ή κατάλοιπο αρχαιότερου ιερού. Από το δεύτερο ναϊκό κτήριο (Ναός Α), σε απόσταση 8,50 μέτρων νότια του προηγουμένου, είναι ορατή η νότια και ανατολική πλευρά, διαστάσεων 21,70 και 18,40 μ. αντίστοιχα. Πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε στα τέλη του 7ου αι. π.Χ.. Μεταξύ των δύο ναών, σε βαθύτερα στρώματα, αποκαλύφθηκαν λείψανα της Πρώιμης Χαλκοκρατίας και σε ψηλότερο επίπεδο, στα ανατολικά τους, μία άλλη κατασκευή, ίσως βωμός, μαζί με κεραμική των υστερογεωμετρικών χρόνων. Αρχαιολογικά ευρήματα διάσπαρτα στον περιφραγμένο χώρο και έξω από αυτόν φανερώνουν την ύπαρξη τεμένους.
Ο συγκεκριμένος αρχαιολογικός χώρος, περιφραγμένος από το 1963, ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού και περιλαμβάνει παλαιό, λιθόκτιστο, φυλάκιο, καθώς και WC. Κάποια αιολικά κιονόκρανα που βρέθηκαν διάσπαρτα στο χώρο είναι συγκεντρωμένα κάτω από πρόχειρο στέγαστρο.
Οι εργασίες προστασίας και ανάδειξης που εγκρίθηκαν και θα υλοποιηθούν μέσω του ΕΣΠΑ, θα περιλαμβάνουν μια σειρά από εργασίες καθαρισμού και προστασίας του μνημείου, όπως και την κατασκευή νέου φυλακίου, υπόσκαφου, ημιυπαίθριου εκθετηρίου αρχιτεκτονικών μελών, την κατασκευή στεγάστρου, αλλά και την τοποθέτηση συστημάτων ασφαλείας, δικτύων φωτισμού, ομβρίων, ύδρευσης και αποχέτευσης. Στο πλαίσιο του έργου προβλέπονται ακόμη φυτεύσεις, η τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων, καθώς και η έκδοση ενημερωτικού υλικού σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, ό,τι δηλαδή θα προστατεύσει και θα αναδείξει τον αρχαιολογικό χώρο, ο οποίος βρίσκεται σ’ ένα τοπίο εξαίρετου φυσικού κάλλους, που έχει παραμείνει σχεδόν αναλλοίωτο από την εποχή της λειτουργίας του ιερού έως σήμερα. Εξ αιτίας αυτής της διάστασης, υιοθετήθηκαν ήπιες παρεμβάσεις που θα συνδέουν το μνημείο με το φυσικό του περιβάλλον.

Τέσσερα μνημεία στο Κάστρο
Σε συνέχεια των δράσεων που υλοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, όπως και των εργασιών από τη Βυζαντινή Δεξαμενή μέχρι την Ορτά Καπού, προτάθηκε και εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ η αποκατάσταση τεσσάρων μνημείων που βρίσκονται στο Κάστρο Μυτιλήνης, καθώς και η προσβασιμότητα ΑμΕΑ με προμήθεια ειδικού αμαξιδίου.
Το πρώτο μνημείο είναι ο «Τεκές Μεσαίου Κάστρου», ένα θολοσκέπαστο μονόχωρο οικοδόμημα μικρής κλίμακας με αψίδα, που προοριζόταν για τη διαβίωση των μουσουλμάνων «μοναχών» και τις τελετές τους. Λόγω του ότι στην τοιχοποιία του μνημείου υπάρχουν έντονες διαβρώσεις, θα γίνουν εργασίες αποκατάστασης με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εμφανής η ιστορική πορεία του μνημείου χωρίς φαλκιδεύσεις και το μνημείο να γίνει επισκέψιμο.
«Κρύπτες Μεσαίου Κάστρου», είναι το δεύτερο μνημείο που θα αποκατασταθεί στο πλαίσιο του έργου. Οι κρύπτες είναι υπόγειος ενιαίος χώρος κάλυψης 760 τετραγωνικών μέτρων, ο οποίος αποτελείται από τρεις διαδρόμους που χωρίζονται σε μικρότερες αίθουσες. Ο χώρος έχει δύο εισόδους και χρησιμοποιείτο από τον πληθυσμό σε επείγουσες καταστάσεις. Το συγκρότημα των Κρυπτών είναι μια εντυπωσιακή κατασκευή, που με τις κατάλληλες επεμβάσεις μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό (δημιουργία εκθεσιακού χώρου, η μελέτη του οποίου θα πρέπει να ακολουθήσει την αποκατάσταση). Συμπληρωματικό έργο και αναγκαίο για την υλοποίηση της αποκατάστασης των κρυπτών είναι η παρέμβαση «Συμφυές στις Κρύπτες Νότιο τείχος», που ομοίως θα αποκατασταθεί καθώς το νότιο τείχος, το οποίο αποτελεί και το νότιο τοίχο των κρυπτών, παρουσιάζει έντονα προβλήματα διατήρησης με κατάρρευση μεγάλων τμημάτων κι έντονες ρηγματώσεις στην ανωδομή του.
«Οθωμανικό Λουτρό (Χαμάμ) Κάτω Κάστρου». Πρόκειται για το δημόσιο λουτρό του Κάτω Κάστρου που σώζεται στο σύνολό του. Αποτελείται από περισσότερα δωμάτια (ψυχρό, χλιαρό και ζεστούς χώρους), καθώς και από την ορθογωνικής κάτοψης εστία-δεξαμενή. Ανήκει στον τύπο κάτοψης ανεστραμμένου ταυ με δύο γωνιακά διαμερίσματα.
Οικίες Κάτω Κάστρου (Οικία Α και Οικία Β-Γ): Στο χαμηλότερο τμήμα του Φρουρίου Μυτιλήνης, το ονομαζόμενο Κάτω Κάστρο και στο κεντρικό τμήμα του βρίσκονται οι προτεινόμενες προς ανάδειξη οικίες που αποτελούν μέρος των συνολικά 12 διατηρούμενων και που προτείνεται να αποκατασταθούν.
Τέλος, στο πλαίσιο του έργου που εντάχθηκε και επειδή η απόσταση από τις εισόδους του Κάστρου μέχρι τα μνημεία είναι μεγάλη και είναι απαγορευτική λόγω της κλήσεως του εδάφους η κατασκευή ράμπας, για να υπάρξει η δυνατότητα προσβασιμότητας ΑμΕΑ, θα γίνει η προμήθεια ειδικού αμαξιδίου, το οποίο θα διευκολύνει την πρόσβαση σε όποιον αντιμετωπίζει κινητικά προβλήματα. Η αποκατάσταση των μνημείων προβλέπεται να ολοκληρωθεί με πινακίδες πληροφόρησης του κοινού και έντυπο υλικό.