Στο Λαντερέλο, της Ιταλίας, απ’τις αρχές του 20^ου αιώνα, παράγεται ηλεκτρική ενέργεια απ’την εκεί γεωθερμική ενέργεια. Η ηλεκτροπαραγωγική αυτή μονάδα λειτουργεί ένα αιώνα τώρα με σταθερή απόδοση αφού η γεωθερμία, είναι μια καθ’αυτό ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Έχουν δε οι φίλοι Ιταλοί λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και η μονάδα αυτή έχει γίνει τόπος προσέλκυσης τουριστών.

Η χώρα μας, διαθέτει γεωθερμικές εμφανίσεις υψηλής ενθαλπίας(>150^οC ), Μήλο και Νίσυρο, μέσης ενθαλπίας, Χίο, Λέσβο, Μέθανα κ.αλ. και χαμηλής(<70^οC), σε πάρα πολλές περιοχές της.

Αναφορικά προς την υψηλής ενθαλπίας, κατά τις εκτιμήσεις ΙΓΜΕ, ΤΕΕ, έδρας Γεωθερμίας Α.Π.Θ. κ.άλ., διαθέτει γεωθερμικό δυναμικό για ηλεκτροπαραγωγή (Μήλος, Νίσυρος) της τάξεως των 200 MW. Απ’την δεκαετία του’70, είχε αρχίσει η μελέτη και ο προγραμματισμός της αξιοποίησης αυτού του «κοιμωμένου γίγαντα», αλλά ατυχώς ως σήμερα χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα.

Λυπηρό, όταν άλλες χώρες αξιοποιούν την ανανεώσιμη αυτή πηγή, στο μέγιστο. Άξιο αναφοράς, είναι ότι στην Τουρκία το’70 η ηλεκτροπαραγωγή της από γεωθερμία ήταν μηδέν, το 2002 ήταν18 MW και το 2021 ξεπέρασε τα 1.600 MW.

Απ’τη δεκαετία του ’80, ως μέλος της Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας(ΜΕΕ) του ΤΕΕ, ήμουν υπεύθυνος πέραν του Λιγνίτη κ.λπ. και τις στα σπάργανα ακόμη ευρισκόμενες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας(ΑΠΕ). Ως εκ της ειδικότητός μου αλλά και των ενδιαφερόντων μου όλο το βάρος, το είχα ρίξει στην γεωθερμική ενέργεια. Γνώριζα, πως οι κρατικοί φορείς ΔΕΗ και ΙΓΜΕ διενεργούσαν εφηρμοσμένες έρευνες πάνω από δέκα χρόνια με γεωτρήσεις προς εντοπισμό γεωθερμικών πεδίων ρευστών υψηλής ενθαλπίας για ηλεκτροπαραγωγή. Ήξερα ότι τα αποτελέσματα στη Μήλο, ήταν επιτυχή, αφού σε μικρά βάθη εντοπίστηκαν τέτοια ρευστά, θερμοκρασίας 135^οC. Ήξερα επίσης ότι απ’τις γεωτρήσεις, εκτός των θερμών ρευστών, εκλυόταν και υδρόθειο, αέριο οσμής κλούβιων αυγών. Τούτο, σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθός του νησιού και την μεγάλη τουριστική του ανάπτυξη, έκανε τους Μηλιούς να τοποθετηθούν αρνητικά στην αξιοποίηση της γεωθερμίας του νησιού τους. Με δεδομένο ότι υπάρχουν επιστημονικές λύσεις αντιμετώπισης του δυσμενούς αυτού παράγοντα και προκειμένου να δημιουργηθεί η απαιτούμενη κοινωνική συναίνεση, εισηγήθηκα στη ΜΕΕ και η διοίκηση του ΤΕΕ αποδέχθηκε να πραγματοποιήσουμε αποκεντρωμένα, στη Μήλο, ένα σχετικό συνέδριο. Μάλιστα τούτο, το έβαλε υπό την αιγίδα του ο Υπουργός Ενέργειας Βαγ.Κουλουμπής (αείμνηστος π.πρόεδρος του ΤΕΕ), σηματοδοτώντας τη σημασία που προσέδιδε η πολιτική ηγεσία στην ηλεκτροπαραγωγική αξιοποίηση της γεωθερμίας. Το συνέδριο αυτό έγινε το Σεπτέμβρη 1983, όπου παρόντος του Υπουργού προσήλθαν, αρμόδιοι του Υπουργείου, σχετικοί φορείς, Πανεπιστήμια, εξειδικευμένοι επιστήμονες της χώρας, πολιτικοί και πολύς κόσμος. Κατ’αυτό, κατετέθησαν απόψεις, προτάσεις, επιστημονικές λύσεις κ.λπ.. Στην διαδικασία, φαινόταν ότι υπήρξε μεταστροφή των Μηλιών, υπέρ. Ατυχώς, κάποιοι ήταν ενάντιοι, με επικεφαλής τους τον Μηλιό, καθηγητή μου στο Πολυτεχνείο Εμμ.Καμπούρη, που κατοικούσε εκεί. Στην τοποθέτησή του υπήρξε λάβρος κατά της αξιοποίησης της εκεί γεωθερμίας. Έτσι, τελικά η στάση των Μηλιών υπήρξε ερμαφρόδιτη. Παρ’όλα αυτά, η ΔΕΗ προχώρησε και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας ’90 εγκατέστησε πιλοτικά μια μονάδα(της Mitsubishi), 2 MW. Όμως τότε, η εναντίωση των κατοίκων κορυφώθηκε, όταν και δυναμίτισαν μια απ΄τις γεωτρήσεις. Άμεσα, αποφασίσθηκε το σταμάτημα της πιλοτικής μονάδας και τελικά εγκαταλείφθηκε η γεωθερμία στη Μήλο.

Παράλληλα, η ΔΕΗ προσπαθούσε να αξιοποιήσει τη γεωθερμική ενέργεια στην Νίσυρο. Παρά τα θετικά επί του πεδίου αποτελέσματα, τελικά οι κάτοικοι και τούτου του μικρού νησιού εναντιώθηκαν στην όποια εκεί αξιοποίησή αυτής. Έτσι ελλείψει κοινωνικής συναινέσεως -η οποία ατυχώς συνεχίζεται ως σήμερα- εγκαταλείφθηκε απ’τη ΔΕΗ και το εκεί έργο.

Αντίθετα προς την Μήλο και Νίσυρο για το νησί μας, δεν υπάρχει θέμα εναντιώσεως των κατοίκων, αφού το γεωθερμικό πεδίο είναι μακριά από χωριά, σε αγροτική περιοχή, ανάμεσα Στύψη και Άργενο. Μάλιστα ευπρόσδεκτα, αναμένεται για χρόνια η αξιοποίηση του.

Μετά την ολοκλήρωση των ερευνών στη Λέσβο, το 2005 η ΔΕΗ στο επιχειρησιακό της πρόγραμμα συμπεριέλαβε την ηλεκτροπαραγωγή εκεί από γεωθερμική ενέργεια. Σε σχετική δε ημερίδα στην Μυτιλήνη(Δημοτικό Θέατρο), ο τότε Διευθυντής της Διεύθυνσης Εναλλακτικών Μορφών Ενέργειας παρουσίασε το project της αξιοποιήσεως ηλεκτρενεργειακά της γεωθερμίας της Λέσβου με την εγκατάσταση σχετικής μονάδας. Συγκεκριμένα κατά την εισήγηση αυτή, η γεωθερμία θα στήριζε κατά ένα μέρος το νησί, αναφορικά προς την Ισχύ, με την εγκατάσταση μονάδας 8 - 10 MW, εφ’όσον οι προγραμματιζόμενες απ’τη ΔΕΗ δύο βαθιές γεωτρήσεις(2.500 μ.) στην περιοχή βόρεια της Στύψης, έδιδαν να αναμενόμενα αποτελέσματα. Τέλος, για το project αυτό, δινόταν χρονοδιάγραμμα τριών(3) ετών.

Σ’όλες αυτές τις έρευνες στο πεδίο και στα τρία νησιά, ένας αθόρυβος σκαπανέας, αφανής μαχητής έδωσε στην κυριολεξία τον εαυτό του, την ολοκληρωμένη επιστημοσύνη του, την ασταμάτητη εργατικότητά του και τον ατέλειωτο ορθολογισμό του, ώστε όσο εξαρτάτο απ’αυτόν, επί τέλους και η χώρα μας να μπει στην χορεία των ανά την υφήλιο γεωθερμο-ηλεκτροπαραγωγών χωρών, όπως μου έλεγε.

Κι αυτός ήταν ένας Λέσβιος Μηχανικός. Ο συνάδελφος, φίλος, συμμαθητής στο Β!Γυμνάσιο, συμφοιτητής στο Ε.Μ.Πολυτεχνείο και συν-στρατιώτης μου, ο Νίκος Γεωρ.Κουτρούπης απ’την Ανεμότια. Αυτός που απ’το 1981 ως το 2001 που συνταξιοδοτήθηκε, προσέφερε στη ΔΕΗ τα πλέον παραγωγικά χρόνια της καριέρας του ως επιβλέπων Μηχανικός, αποτελώντας τεράστιο κεφάλαιο του σχετικού know how του τομέα των γεωτρήσεων ανεύρεσης γεωθερμικών πεδίων για ηλεκτροπαραγωγή.

Τα χρόνια απ’το 2005 πέρασαν, χωρίς ατυχώς τίποτε σχετικά ουσιαστικό, όταν το 2020 σε ημερίδα που έγινε στην Αθήνα, ο Διευθύνων Σύμβουλος της «ΔΕΗ Ανανεώσιμες» Κ.Μαύρος παρουσίασε εισήγησή για τη γεωθερμία. Στις ερωτήσεις που δέχθηκε, ήταν και η δική μου που αφορούσε στο προαναφερθέν θέμα της μονάδος των 8-10 MW. Απαντώντας, μου είπε ότι τα έργα θα είχαν αρχίσει ως τον Γενάρη του ’21. Από τότε έχουν παρέλθει άλλοι δεκαοκτώ μήνες και ουδεμία σχετική κίνηση υπήρξε στην Λέσβο. Στις 7 Ιουλίου ως «ΠΙΤΤΑΚΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ» πρωτοκολλήσαμε στη «ΔΕΗ Ανανεώσιμες» και στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, έγγραφό μας, υπενθυμίζοντάς στον κ.Μαύρο τα προαναφερθέντα, επίσης, προσθέτοντας ότι στην σημερινή τραγική ενεργειακά ανά την Ευρώπη κατάσταση, αν η μονάδα των 8 MW απ’το 2005 είχε εγκατασταθεί στο νησί, θα βοηθούσε στο να αποφευχθούν δυσμενείς καταστάσεις, ως διακοπές ρεύματος, black outs κ.άλ. και ακόμη στο μέτρο που της αναλογεί θα ανακούφιζε την εθνική μας οικονομία.

Τέλος κλείναμε γράφοντας: «παρακαλούμε πληροφορείστε μας που βρίσκεται το προαναφερθέν θέμα της μονάδος αυτής των 8 MW, ώστε με τη σειρά μας να πληροφορήσουμε σχετικά τους Λέσβιους συμπατριώτες μας».

Ευελπιστώ ότι η απάντηση του κ.Μαύρου θα είναι θετικής κατεύθυνσης αναφορικά με την έναρξη του έργου των 8 MW. Τούτο αναμφισβήτητα, θα αποτελέσει δικαίωση του αδικαίωτου σκαπανέως της γεωθερμίας, Μεταλλειολόγου Μηχανικού, Νίκου Γ.Κουτρούπη.

Ας αποτελέσει η γραφή μου αυτή, επιστημονικό μνημόσυνο στον αλησμόνητο φίλο μου Νίκο, που δυστυχώς πέρυσι τέτοιες μέρες εγκατέλειψε τα εγκόσμια, αφήνοντας πόνο και ατέλειωτη θλίψη στην γυναίκα του Ρηνούλα, στους δυό τους γιούς, στους συγγενείς του αλλά και σ’εμάς τους φίλους του.