Ιγνάτιος Ουγγροβλαχίας (γ’)

Λέγαμε στην προηγούμενη επιφυλλίδα για τον Ιγνάτιο Ουγγροβλαχίας, ότι δηλαδή ο Ιγνάτιος ύστερα από μακρές περιπλανήσεις θα εγκατασταθεί στην Πίζα, η οποία -καθώς και όλο το δουκάτο της Τοσκάνης- ήταν ένας χώρος όπου μπορούσαν να καταφύγουν άτομα με φιλελεύθερες ιδέες. Άλλωστε η πόλη βρισκόταν κοντά στο Λιβόρνο, μεγάλο κέντρο εμπορίου και μεταφορών και με σημαντική ελληνική κοινότητα, με ναό και ανάγκες σε ιερωμένους. Ο Ιγνάτιος εγκαταστάθηκε σε ιδιόκτητο σπίτι, στο οποίο θα βρεθούν μαζί του ο αδελφός του αρχιμανδρίτης Χριστόφορος, ο γραμματικός του, Δημ. Μόστρας με τη μεγάλη βιβλιοθήκη του. Στην Πίζα ο Ιγνάτιος, τουλάχιστον κατά τα πρώτα χρόνια της διαμονής του θα εξακολουθήσει να ενδιαφέρεται για την πρόοδο της Φιλομούσου Εταιρείας της Βιέννης. Όμως ο καιρός προς την Ελληνική Επανάσταση πλησίαζε γοργά και αυτό δεν είταν δυνατόν να μην επηρεάσει τον δραστήριο ιερωμένο. Από την αλληλογραφία του γνωρίζουμε ότι είχε γνώση για τη Φιλική Εταιρεία, η οποία άρχισε να του κινεί το ενδιαφέρον από τη στιγμή που έμαθε ότι αρχηγός της ανέλαβε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Την άνοιξη όμως του 1819 είχε φθάσει στην Πίζα και ο εκ των ηγετών της Εταιρείας Αθαν. Τσακάλωφ καθώς και ο Παναγ. Δημητρόπουλος, μετά την εκτέλεση του Νικ. Γαλάτη στην Ερμιονίδα της Πελοποννήσου, οι οποίοι ασφαλώς ενημέρωσαν τον Ιγνάτιο για τα σχέδια της Φιλικής Εταιρείας. Εκεί στην Πίζα όμως θα φθάσει και ένας άλλος σημαντικός Έλληνας, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Οι σχέσεις των ανθρώπων αυτών σε σχέση με τους ευρύτερους σχεδιασμούς της Εταιρείας δεν έχουν ακόμη σαφώς αποσαφηνισθεί, δηλαδή δεν γνωρίζουμε αν υπηρετούσαν ένα σχεδιασμό ή αν βρέθηκαν συμπτωματικά στην Πίζα της Τοσκάνης, εκείνα τα κρίσιμα χρόνια. Ίσως όμως οι Φιλικοί προετοίμασαν μια προσέγγιση του Ιγνάτιου, ο οποίος συνδεόταν με τον Ιω. Καποδίστρια, δηλαδή με το ρωσικό περιβάλλον, που φυσικά τους ενδιέφερε άμεσα.

Όμως είτε έτσι είτε αλλιώς, η Πίζα, δηλαδή τα πρόσωπα που βρίσκονται σε αυτήν συνεχώς αναβαθμίζεται, δεδομένου ότι τον επόμενο χρόνο (1820) θα φθάσει στην πόλη ένα άλλο ηγετικό στέλεχος της Εταιρείας, ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, στην οποία εξακολουθεί να παραμένει ο Αθαν. Τσακάλωφ. Υπάρχει δηλαδή στην Πίζα ένας σημαντικός ηγετικός πυρήνας της Φιλικής Εταιρείας, ο οποίος δεν ήταν πολύ ενθουσιώδης με την επιλογή του Αλέξ. Υψηλάντη στην αρχηγία της Εταιρείας. Παρά ταύτα ανταποκρίθηκε θετικά στο κάλεσμα του Υψηλάντη για την επανάσταση.

Ο Ιγνάτιος Ουγγροβλαχίας δεν έκρυψε ποτέ την αντίθεσή του, τη διαφωνία του για τον χρόνο, τον τόπο και την οργάνωση της Επανάστασης από τη Φιλική Εταιρεία και τον Αλέξ. Υψηλάντη, μολονότι από την πρώτη στιγμή στρατεύθηκε στην υπόθεση του κινήματος και μάλιστα από τη στιγμή που επίκεντρό του έγινε η Πελοπόννησος. Μάλιστα αν λάβουμε υπόψη τη στάση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, με τον οποίο ο Ιγνάτιος πάντα βρισκόταν σε άμεση συνάφεια, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για την εκ μέρους του υποστήριξη του ελληνικού Αγώνα. Άλλωστε ο Ιγνάτιος θα στηρίξει τις ενέργειες του Μαυροκορδάτου που ετοιμάζεται να αφήσει τη φιλόξενη Πίζα και να φθάσει στο κέντρο των εξελίξεων, στον επαναστατημένο Μοριά. Είναι πολλά όσα πρέπει να εξετάσει ακόμα η ιστορική έρευνα για τη δράση του Ιγνάτιου αυτά τα κρίσιμα χρόνια. Το βέβαιο πάντως είναι ότι, παρά τις αντιρρήσεις του, ως γνήσιος πατριώτης θα αναγνωρίσει την πραγματικότητα και θα δράσει σε πολλαπλά επίπεδα: υλική υποστήριξη με τη συγκέντρωση πολεμοφοδίων, περίθαλψη περιφερόμενων αγωνιστών και κυρίως με τη σοβαρή διπλωματική δράση. Αυτή η τελευταία συνίσταται στη θεωρητική επεξεργασία νομιμοποίησης του Αγώνα με την ανάδειξή του ως κίνημα εναντίον της οθωμανικής καταπίεσης και μείωσης του παράγοντα της συνωμοτικής δράσης της Φιλικής Εταιρείας, δεδομένου του αρνητικού κλίματος που υπήρχε στην Ευρώπη. Έδρασε δηλαδή συντονισμένα και αποφασιστικά για να αποκαταστήσει αυτό που προσφυώς ονομάζει ο σπουδαίος ιστορικός Βασ. Παναγιωτόπουλος  την αρχή της νομιμότητας. Αυτή την αρχή προσπαθεί να διαδώσει και να εμπεδώσει και στο εσωτερικό της επαναστατημένης χώρας αλλά και στο εξωτερικό, αρχή την οποία θα ασπασθούν και άλλες μεγάλες προσωπικότητες της περιόδου: ο Αλέξ. Μαυροκορδάτος, ο Ιω. Καρατζάς, ο Ιω. Καποδίστριας.

Όμως αξίζει τον κόπο, αν μη τι άλλο, να αφιερώσουμε μία ακόμα επιφυλλίδα στη μνήμη του.