Τα Εθελοντικά Τάγματα στις κυβερνήσεις Καφαντάρη και Παπαναστασίου
Με τις εκλογές της 17/12/1923 επέστρεψε στο πολιτικό προσκήνιο ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ενώ εκθρονίστηκε ο βασιλιάς Γεώργιος Β'. Όμως η συμβιβαστική πολιτική Βενιζέλου συνάντησε πολλές δυσκολίες. Έτσι ο Κρητικός πολιτικός παραιτήθηκε για λόγους υγείας. Τον διαδέχτηκε ο Γιώργος Καφαντάρης, που προσπάθησε να ενισχύσει τη στρατιωτική ισχύ της κυβέρνησης για να επιβάλει τις θέσεις της.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η πρωτοβουλία του Υπουργού Στρατιωτικών Κωνσταντίνου Γόντικα, ο οποίος με σχέδιο νόμου στις 19/2/1924 με τίτλο «Περί εθελοντών», το οποίο ψηφίστηκε αυθημερόν, ελάμβανε το δικαίωμα να στρατολογήσει εθελοντές για να καλύψει έκτακτες ανάγκες του Στρατού και να «αντιμετωπίσει έκτακτες περιστάσεις», οι οποίες όμως δεν προσδιορίζονταν. Με αυτό το νομοσχέδιο το Ανεξάρτητο Τάγμα Λέσβου που μετακινήθηκε στην Αθήνα και το Τάγμα Φρουράς Θεσσαλονίκης μετεξελίχθηκαν σε μόνιμα σώματα ασφαλείας. Η γενικόλογη διατύπωση του νομοσχεδίου, αρχικά δεν προκάλεσε αντιδράσεις. Σύντομα όμως έγινε αντιληπτό ότι δεν επρόκειτο για απλούς εθελοντές, αλλά ουσιαστικά για σωματοφυλακή των βενιζελικών και της κυβέρνησης και ο αντιπολιτευόμενες εφημερίδες ξεσηκώθηκαν, κατηγορώντας την κυβέρνηση, ότι εξόπλιζε πρόσφυγες στο πρότυπο του τάγματος ασφαλείας Γύπαρη για να εκβιάσει και να νοθεύσει την ψήφο πολιτών στο επικείμενο δημοψήφισμα. Μάλιστα η εφημερίδα «Βραδυνή» ξιφουλκούσε εναντίον του νόμου 3059 με τον οποίο ιδρύθηκαν τα Τάγματα, παρουσιάζοντάς τα ως συνεχιστές του έργον των Γυπαραίων, ενώ ταυτόχρονα απειλούσε τους πρόσφυγες που εντάσσονταν σε αυτά με αντίποινα, όταν ο «συνταγματικός» κόσμος θα ξανάβρισκε τις πολιτικές του ελευθερίες...

Ακολούθησε η πτώση της κυβέρνησης Καφαντάρη και ο σχηματισμός της κυβέρνησης Παπαναστασίου. Με το Πολιτειακό δημοψήφισμα του Απριλίου 1924 επισημοποιήθηκε η κατάργηση της Βασιλείας. Ισχυρός παράγοντας της κυβέρνησης ήταν ο Υπουργός Συννόμου Τάξεως Θ.Πάγκαλος που τη στήριζε παρασκηνιακά έχοντας ισχυρή επιρροή στο στράτευμα. Μεταξύ άλλων, προσπάθησε να ενισχύσει τα Δημοκρατικά Τάγματα με αύξηση του μισθού των ανδρών τους. Αυτό έγινε με τροποποίηση του άρθρου 2 του νόμου 3059 . Με άλλη απόφασή του ο Πάγκαλος μετονόμασε το Πρότυπον Τάγμα Εκπαιδεύσεως ή Ανεξάρτητο Τάγμα Λέσβου και το Τάγμα Εθελοντών, που είχε στο μεταξύ ιδρυθεί, καθώς και το Τάγμα Φρουράς Θεσσαλονίκης σε Α΄, Β΄ και Γ΄, Τάγματα Δημοκρατικής Φρουράς, αντίστοιχα.
Όμως τα Δημοκρατικά Τάγματα ήταν αυτά που οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης Παπαναστασίου. Το βράδυ της 17ης Ιουλίου 1924 μια μικρή ομάδα στρατιωτών του Γ' Δημοκρατικού Τάγματος της Θεσσαλονίκης επιτέθηκε στα γραφεία και στα τυπογραφεία των αντιβενιζελικών εφημερίδων της Θεσσαλονίκης με αφορμή ένα αρνητικό δημοσίευμα για τον διοικητή τους. Οι ζημιές που προκλήθηκαν ξεπερνούσαν τις 100.000 δραχμές, ποσό τεράστιο για την εποχή. Εκείνες τις μέρες γινόταν στη Βουλή συζήτηση για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση η οποία καταψηφίστηκε στις 19 Ιουλίου 1924.

Τα Δημοκρατικά Τάγματα των κυβερνήσεων Σοφούλη και Μιχαλακοπούλου
Αν και για τα Δημοκρατικά Τάγματα υπήρχε κακή άποψη στην κοινή γνώμη, αυτά διατήρησαν τη δύναμή τους, τόσο κατά την περίοδο της κυβέρνησης Σοφούλη όσο και κατά τη διακυβέρνηση Μιχαλακόπουλου. Μάλιστα και η κοινοβουλευτική επιτροπή για τον οργανισμό του Στρατού ζητούσε την κατάργησή τους. Ο Γόντικας όμως υποστήριξε ότι η κατάργηση των Ταγμάτων δεν ήταν συμφέρουσα, καθώς ήταν αξιόλογοι και αξιόμαχοι στρατιωτικοί σχηματισμοί, ενώ η κατάργηση ήταν αντίθετη με την εισήγηση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου.

Η ίδρυση των «κυνηγών» του Κονδύλη
Αν και στα Δημοκρατικά Τάγματα είχε ανατεθεί από τον Απρίλιο του 1924 η συμμετοχή στα καταδιωκτικά αποσπάσματα εναντίον των ληστών, κάτι στο οποίο ανταποκρίθηκαν με επιτυχία, τον Απρίλιο του 1925 ο Κονδύλης προώθησε τη δημιουργία τριών Ταγμάτων Κυνηγών, που θα είχαν ως μοναδική αποστολή την καταπολέμησητης ληστείας και την εμπέδωση της ασφάλειας στην ύπαιθρο. Παρά τις σφοδρές αντιδράσεις της Αντιπολίτευσης, μετά από έντονες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, η Βουλή υπερψήφισε την αμφιλεγόμενη τροπολογία.
Χαρακτηριστικό γεγονός είναι ότι οι μηνιαίες αποδοχές ενός στρατιώτη των «Κυνηγών» ήταν 1.750 δραχμές, ενός Δεκανέα 1.850 δραχμές, ενός Λοχία 2.000 δραχμές και ενός Επιλοχία 2.250 δραχμές, εκτός από τα επιδόματα που λάμβαναν! Οι προσχηματικές αιτιολογίες για την ίδρυση των «Κυνηγών» αποκαθηλώθηκαν σύντομα, καθώς αντί για την ύπαιθρο στρατωνίζονταν στο Γαλάτσι και χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη φύλαξη των κρατικών κτιρίων στην Αθήνα.

Η άνοδος του Θ. Πάγκαλου και η ισχυροποίηση των Δημοκρατικών Ταγμάτων (1925-26)
Στις 25 Ιουνίου 1925 ο Θεόδωρος Πάγκαλος ανέβηκε στην εξουσία μετά από κίνημα το οποίο δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου. Στις 30 Ιουνίου η κυβέρνηση Πάγκαλου έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή. Επί 208 ψηφισάντων, η κυβέρνηση έλαβε 185 θετικές ψήφους, 14 αρνητικές και 9 λευκά. Ανάμεσα σε αυτούς που εναντιώθηκαν ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος αμέσως μετά φυλακίστηκε και τρεις μήνες αργότερα εξορίστηκε στη Νάξο και ο Παντελής Καρασεβδάς, ολυμπιονίκης στη σκοποβολή το 1896, ο οποίος επί κυβερνήσεως Μιχαλακόπουλου πέτυχε να παραχωρηθεί η έκταση της Περιβόλας στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας στον Παναθηναϊκό ως έδρα για τα επόμενα 99 χρόνια. Εκεί βρίσκεται η έδρα του «Τριφυλλιού» μέχρι σήμερα. Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι την κυβέρνηση Πάγκαλου υπερψήφισε η Σοσιαλιστική Ομάδα με επικεφαλής τον Ι. Πασαλίδη.
Ο Θεόδωρος Πάγκαλος προχώρησε στη συγχώνευη των Δημοκρατικών Ταγμάτων με τα Τάγματα Κυνηγών και στις αρχές Οκτωβρίου 1925 δημιούργησε στην Αθήνα τη μεικτή Ταξιαρχία Δημοκρατικής Φρουράς την οποία έθεσε υπό ενιαία διοίκηση και την προόριζε ως φρουρά του νέου καθεστώτος. Συγκεκριμένα πλαισίωσε τα τρία Τάγματα με τον Λόχο Στρατηγείου των Δημοκρατικών Ταγμάτων, ενώ για τον συντονισμό της Φρουράς δημιούργησε και την υπηρεσία της Ταξιαρχίας Δημοκρατικών Ταγμάτων. Η συνολική δύναμη της Ταξιαρχίας Δημοκρατικής Φρουράς ήταν 2.500 άνδρες. Τα Τάγματα χρησιμοποιήθηκαν από τον Πάγκαλο κατά τη σύλληψη του Πλαστήρα, σε αστυνομικά καθήκοντα στην Αθήνα, αλλά και για την εισβολή στη Βουλγαρία («Το επεισόδιο στο Πετρίτσι και ο παρ' ολίγον ελληνοβουλγαρικός πόλεμος», 1925).

Η επιβολή της δικτατορίας από τον Θ. Πάγκαλο (3 Ιανουαριου 1926) και τα Δημοκρατικά Τάγματα
Η απόφαση του Θεόδωρου Πάγκαλου για επιβολή δικτατορίας ήταν ειλημμένη, ωστόσο την ανακοίνωσε ξαφνικά στις 3 Ιανουαρίου 1926, ημέρα Κυριακή, με τον λεγόμενο «περίπατο της Αγίας Παρασκευής». Εκείνη τη μέρα οι οπλίτες των Δημοκρατικών Ταγμάτων έκαναν στρατιωτικές ασκήσεις και στη συνέχεια στάθμευσαν στην Αγία Παρασκευή όπου είχε ετοιμαστεί συσσίτιο, αλλά και ένα γεύμα προς τιμήν του Πρωθυπουργού για τον εορτασμό του ερχομού του νέου έτους. Το μεσημέρι έφτασε στην Αγία Παρασκευή ο Θ. Πάγκαλος με τη σύζυγό του και τους υπουργούς Κούνδουρο, Ταβουλάρη και Φίλανδρο που κάθισαν στο τραπέζι των αξιωματικών.
Παρόντες ήταν όλοι οι αξιωματικοί οι οποίοι στήριζαν το καθεστώς Πάγκαλου, πολλοί από τους οποίους συνοδεύονταν από τις συζύγους τους. Συνολικά στο γεύμα παρευρίσκονταν περίπου 200 άτομα. Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ ευχάριστη. Μετά τις καθιερωμένες προπόσεις, ο Συνταγματάρχης Θ. Βουτσινάς, σε μία "αυθόρμητη" ομιλία του από χειρογράφου (!) ευχήθηκε στον Θεόδωρο Πάγκαλο να συνεχίσει και να ολοκληρώσει το κυβερνητικό του έργο και να λάβει κάθε μέτρο που θα ήταν απαραίτητο για να ξεπεράσει τα όποια εμπόδια που αντιμετώπιζε. Απαντώντας ο Πάγκαλος, αφού αναφέρθηκε στα δεινά που είχε προκαλέσει στη χώρα ο κοινοβουλευτισμός πριν και μετά το 1920, συνέχισε λέγοντας: «Επειδή βλέπω ότι είναι αδύνατον πλέον να εμπιστευόμεθα εις τον κοινοβουλευτισμόν, δια τούτο αποφάσισα να αλλάξω τη μέχρι τούδε πορεία μου. Εις το εξής στηρίζομαι εις την εμπιστοσύνην του Στρατού, όστις αποτελεί την νησίδα των εθνικών ελπίδων».

Τα λόγια του Πάγκαλου ακολούθησαν χειροκροτήματα των οπλιτών των Δημοκρατικών Ταγμάτων και φωνές από τους αξιωματικούς τους υπέρ της στρατιωτικής δικτατορίας. Ακολούθησε χορός με δημοτικά τραγούδια, τον οποίο έσερνε ο ίδιος ο Πάγκαλος, από τη μπάντα της Δημοκρατικής Φρουράς. Αμέσως μετά το τέλος του γεύματος τα Δημοκρατικά Τάγματα παρέλασαν στους δρόμους της Αθήνας με τέσσερα τεθωρακισμένα οχήματα να προηγούνται. Κατέληξαν στην Πλατεία Ανακτόρων, ενώπιον του Πάγκαλου και του Χαράλαμπου Τσερούλη, Υφυπουργού Στρατιωτικών. Σε όλη τη διαδρομή οι οπλίτες των Δημοκρατικών Ταγμάτων φώναζαν υπέρ της στρατιωτικής δικτατορίας...

(Στη συνέχεια Τα Δημοκρατικά Τάγματα, η επιβολή και η ανατροπή της δικτατορίας του Θ. Πάγκαλου).

(Πηγή το βιβλίο του Ιωάννη Β. Δασκαρόλη «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΑ ΤΑΓΜΑΤΑ - Οι "πραιτωριανοί" της Β' Ελληνικής Δημοκρατίας 1923-1926», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ - Αθήνα 2019» και το άρθρο του ίδιου «Δημοκρατικά Τάγματα: Από την δημιουργία της επίλεκτης φρουράς της Δημοκρατίας στο αιματοκύλισμα της 9ης Σεπτεμβρίου 1926»,καθώς και σχετικό άρθρο στη εφημερίδα «Το Θέμα»).