Χάρη στον πατέρα μου και τους άξιους δασκάλους μου, το Μίλτη τον Παρασκευαΐδη και το Βασίλη τον Αρχοντίδη, από έφηβος ακόμα ήρθα σε επαφή με την αρχαία ελληνική σκέψη και με γοήτευσαν οι γενικές αρχές της, που είναι: η αγάπη για το ωραίο, η αγάπη της ελευθερίας το μέτρον, η ευθύτητα, η παρρησία και ο ανθρωπισμός.
Προσπάθησα σε όλη μου τη ζωή να πορευθώ σύμφωνα με τις αρχές αυτές, φυσικά όχι πάντα με επιτυχία και συνέπεια, γιατί κακά τα ψέματα, πολλές φορές δεχόμουν την επίδραση άλλων πνευματικών παραγόντων, που μου δίδασκαν πως υπάρχουν απόλυτες αλήθειες, ή πως η γενίκευση απλοποιεί πολλά ζητήματα. Σήμερα, εις τας δυσμάς πλέον του βίου και με όσα αποκόμισα στις οχτώ δεκαετίες που υπάρχω, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως είχαν δίκιο ο πατέρας μου κι οι δασκάλοι μου και εξακολουθώ να αποδέχομαι και στο μέτρο του δυνατού να τηρώ τις αρχές αυτές.
Έτσι προσπαθώ πάντα σε κάθε περίπτωση να αναζητώ και την αντίθετη άποψη και να προσπαθώ να βρω τα υπέρ και τα κατά, πριν βγάλω το τελικό συμπέρασμα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Αμερική και για να ακριβολογώ τις Ενωμένες Πολιτείες. Χωρίς αμφιβολία στην ιστορία τους τα κατά είναι πάμπολλα. Για τους οπαδούς της απόλυτης αλήθειας της γενίκευσης και της ισοπέδωσης, οι ΗΠΑ είναι η προσωποποίηση του Κακού. Και τι δεν τους καταλογίζουν:
Οι λευκοί Αγγλοσάξονες προτεστάντες, οι λεγόμενοι WASP, που αποτέλεσαν τον πυρήνα του νέου έθνους, έκλεψαν τη γη από τους πρώτους κατοίκους της, τους Ινδιάνους, τους οποίους ουσιαστικά εξόντωσαν με τον πιο απροσχημάτιστο τρόπο. Από τις εκατοντάδες συμφωνίες που υπέγραψαν οι κατά καιρούς πρόεδροι των ΗΠΑ με αρχηγούς των Ινδιάνων, ούτε μία δε σεβάστηκαν ούτε τήρησαν.
Στήριξαν την αγροτική τους οικονομία στην απλήρωτη εργασία χιλιάδων μαύρων σκλάβων, που Αμερικανοί και άλλοι δουλέμποροι άρπαζαν από τις πατρίδες τους και μεταφέρανε δεμένους στις ΗΠΑ, όπου τους πουλούσαν σαν τα ζώα και τους μεταχειρίζονταν ανάλογα. Ακόμα και μετά την κατάργηση της δουλείας, που για να την αποδεχτούν χρειάστηκε να γίνει αιματηρός και πολύχρονος εμφύλιος πόλεμος, εξακολούθησαν να τους καταπιέζουν επί ενάμιση σχεδόν αιώνα.
Όταν αναπτύχθηκε η βιομηχανία, η αστική τάξη των ΗΠΑ έγινε η πιο άπληστη, ανάλγητη και αδίστακτη. Η πρώτη απόπειρα των εργατών να διεκδικήσουν το οκτάωρο καταπνίγηκε στο αίμα την Πρωτομαγιά του 1886 στο Σικάγο.
Όταν οι Ενωμένες Πολιτείες έγιναν η ισχυρότερη δύναμη στην αμερικανική ήπειρο, μετατρέψανε τις χώρες της Λατινικής Αμερικής στην «πίσω αυλή» τους και επί έναν αιώνα επεμβαίνανε απροσχημάτιστα, ανατρέποντας όσους Λατινοαμερικανούς ηγέτες τολμούσαν να προβάλουν αντίσταση.
Στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, μιμούμενοι τους πρώτους διδάξαντες στον τομέα αυτόν, δηλαδή τους χιτλερικούς, εφάρμοσαν τους μαζικούς βομβαρδισμούς αμάχων, χτυπώντας όχι μόνο τις γερμανικές πόλεις αλλά και κατεχόμενες, όπως για παράδειγμα τον Πειραιά. Ο τρομερότερος από αυτούς τους βομβαρδισμούς ήταν η ισοπέδωση της Δρέσδης και το αποκορύφωμά τους η ρίψη ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, που κανονικά πρέπει να θεωρούνται εγκλήματα πολέμου.
Αλλά και μετά τον πόλεμο, ιδίως δε μετά την κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, οι ΗΠΑ, μένοντας μόνη υπερδύναμη στον πλανήτη, ασκούν πραγματική τρομοκρατία και υποθάλπουν διαρκώς πολέμους.
Υπάρχουν όμως και τα υπέρ, που είναι πάρα πολλά. Μην ξεχνάμε πως το έθνος αυτό γεννήθηκε από μιαν Επανάσταση, που ήταν κατά κάποιον τρόπο πρόδρομος της μεγάλης γαλλικής. Η ζωή και η δράση του Τόμας Παίην το μαρτυρεί. Και η επαναστατική προέλευση της αμερικανικής κοινωνίας δημιούργησε ένα πλαίσιο θεσμών, νόμων και νοοτροπίας, που επιβιώνει ως τις μέρες μας.
Δεν ξέρω παράδειγμα χώρας, ακόμα και της πιο δημοκρατικής στην Ευρώπη, όπου να παραπέμφθηκε σε δίκη ο Πρόεδρός της, όπως έγινε με τον Νίξον. Για να μην αναφερθώ στη δυνατότητα που δίνουν οι ισχύοντες νόμοι σε δικαστές να ακυρώνουν ή να εμποδίζουν την εφαρμογή προεδρικών ή υπουργικών αποφάσεων.
Εκείνο όμως που χαρακτηρίζει την αμερικανική κοινωνία είναι πως υπάρχουν σ’ αυτήν πάρα πολλοί ενεργοί πολίτες, που όχι μόνο νοιάζονται για εκείνους που έχουν ανάγκη, αλλά οργανώνονται για να τους βοηθήσουν αποτελεσματικότερα. Οργανώσεις όπως οι «ανώνυμοι αλκοολικοί» και πολλές άλλες παρόμοιες, αποτελούν άτυπο θεσμό της αμερικανικής κοινωνίας, με πολλά χειροπιαστά θετικά αποτελέσματα.
Τα γράφω όλα αυτά, όχι γιατί με έπιασε κανένας ξαφνικός φιλοαμερικανισμός, αλλά γιατί μ’ αρέσει να βλέπω τα υπέρ και τα κατά και γιατί ανήκω σ’ αυτούς που νοιάζονται και θλίβομαι βλέποντας πως στον τόπο μας είμαστε τόσο λίγοι και τελείως ανοργάνωτοι και απομονωμένοι.