Κλείνοντας το θέμα των αυτοδιοικητικών εκλογών, καθώς έρχονται άλλα πολύ πιο σοβαρά και επώδυνα για να σχολιαστούν, θα ήθελα να γράψω την άποψή μου για την εκλογή των δημάρχων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Δε θα αναφερθώ στην προσωπικότητα ή στο πρόγραμμα των εκλεγέντων, αλλά στο πολύ καθοριστικό, κατά την άποψή μου, γεγονός πως και οι δύο προεκλογικώς δεν είχαν το χρίσμα κανενός κόμματος.
Γράφω προεκλογικώς, γιατί οι ισχυρισμοί του κυβερνώντος κόμματος, μετά τη νίκη τους, πως ήταν δικοί του άνθρωποι και, συνεπώς, δικαιούται να πανηγυρίζει πως κέρδισε τους δυο μεγαλύτερους Δήμους της χώρας, είναι επιεικώς παπατζήδικοι (Έξεστιν Κλαζομενίοις ασχημονείν), γιατί προ των εκλογών, ούτε οι μεν ζήτησαν ούτε οι δε έδωσαν κάποιο χρίσμα.
Με την εκλογή τους, λοιπόν, επιβεβαιώνεται πως κάτι καινούργιο εμφανίζεται στο πολιτικό σκηνικό. Κάτι, που ούτε τα λεγόμενα «κόμματα εξουσίας», ούτε βεβαίως το ΛΑΟΣ και ούτε, δυστυχώς, η Αριστερά δείχνουν πως έχουν αντιληφθεί: ότι δηλαδή πέρασε ο καιρός που τα κόμματα θεωρούσαν πως είχαν τον λαό στο τσεπάκι τους. Η τεράστια αποχή και ο πολύ μεγάλος αριθμός των λευκών και άκυρων ψηφοδελτίων, δεν σημαίνουν αδιαφορία για τα κοινά, αλλά απαξίωση του πολιτικού συστήματος συλλήβδην.
Η απαξίωση αυτή βεβαίως θα μπορούσε να ερμηνευθεί με δύο τρόπους: Είτε να θεωρηθεί ότι ο λαός βαρέθηκε, όχι μόνο τους σημερινούς πολιτικούς, αλλά και την πολιτική γενικότερα και στρέφεται στην ιδιώτευση, με όσα συνεπάγεται αυτή η στροφή, είτε, αντίθετα, να θεωρηθεί ως προανάκρουσμα μιας νέας εποχής, στην οποία οι άνθρωποι δε θα χωρίζονται, πλέον, σε ηγέτες, καθοδηγητές και ποιμένες από τη μια μεριά και, σε οπαδούς, μάζες και ποίμνια από την άλλη.
Πιστεύω πως συμβαίνει το δεύτερο. Οι πολίτες και ιδίως οι νέοι άνθρωποι, αρχίζουν σιγά-σιγά να απορρίπτουν τη στάση, που είχε καθιερωθεί σχεδόν από τότε που παγιώθηκε η αντιπροσωπευτική δημοκρατία και σύμφωνα με την οποία είναι πολίτες μοναχά τις μέρες των εκάστοτε εκλογών, ενώ όλο το υπόλοιπο διάστημα είναι οπαδοί, χειραγωγούμενοι και καθοδηγούμενοι από αυτούς που ασκούν την πολιτική ως επάγγελμα! Μπορεί να θεωρηθεί πολύ τολμηρό και αισιόδοξο αυτό που θα πω, αλλά ενδέχεται να μπαίνουμε στην εποχή μιας πρωτόγνωρης και βελτιωμένης μορφής της άμεσης δημοκρατίας.
Για να καμαρώσουμε λίγο για τους Αρχαίους ημών, ας θυμηθούμε πως άμεση δημοκρατία λειτουργούσε στην αρχαία Αθήνα και, μάλιστα, κατά τη μεγάλη της ακμή, κατά τον λεγόμενο «χρυσόν αιώνα». Θα μου πείτε ότι, τότε, οι πολίτες δεν ξεπερνούσαν τις δέκα χιλιάδες και μπορούσαν εύκολα, με τα πόδια, να πάνε στη συνέλευση, δηλαδή στην Εκκλησία του Δήμου. Σήμερα, όμως, που τα εκλογικά σώματα αριθμούν εκατομμύρια μέλη, σκορπισμένα σε όλη την έκταση της Χώρας, είναι εφικτή η λειτουργία της άμεσης δημοκρατίας;
Εδώ υπεισέρχεται ο παράγων τεχνολογική εξέλιξη. Ο συνδυασμός της τηλεπικοινωνιακής ευχέρειας με την πληροφορική μπορεί να δώσει τη λύση. Τεχνικώς δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Είναι κατά βάσιν θέμα οργάνωσης και θεσμοθετημένης κατοχύρωσης, η οποία θα πρέπει να γίνει με κοινή συμφωνία των πολιτικών δυνάμεων και αφού προηγηθεί αδιάβλητη νομική επεξεργασία.
Όνειρα θα μου πείτε. Γίνονται τέτοια πράγματα; Η απάντηση είναι πως από τεχνικής πλευράς γίνονται και παραγίνονται. Άλλωστε, πριν από λίγα μόλις χρόνια κάτι τέτοιο έγινε στην Αθήνα και μάλιστα δύο φορές, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2007, όταν, με αφορμή τις φωτιές που κάψανε την Πάρνηθα και τη Δυτική Πελοπόννησο, μαζεύτηκαν, σε λίγες ώρες, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές στο Σύνταγμα, τελείως αυθόρμητα, χωρίς καμμιά κομματική υποκίνηση και καθοδήγηση, μόνο με τη χρησιμοποίηση των κινητών τηλεφώνων και του διαδικτύου. Συγκροτήθηκαν διαδηλώσεις που οι κομματικές δυνάμεις δεν θα μπορούσαν να ονειρευτούν.
Στα χρόνια που πέρασαν είχαμε πολλά σημάδια πως η αυθόρμητη δράση των πολιτών δεν είναι, πλέον, μεμονωμένα συμβάντα. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε εκδηλώσεις μεγάλης κλίμακας, όπως οι φοιτητικές κινητοποιήσεις στις αρχές του 2008 ή η καθαίρεση από τους πολίτες της παράνομης περίφραξης της παραλίας στο Καλαμάκι, ή τέλος οι «εξεγέρσεις» των νέων παιδιών που ακολούθησαν τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Είναι και οι εκατοντάδες, για να μην πω χιλιάδες, πρωτοβουλίες, συλλόγων και οργανώσεων πολιτών, που δίνουν βοήθεια σε φτωχούς και ανήμπορους, που νοιάζονται και περιθάλπουν τα παιδάκια των δρόμων, που προστατεύουν το περιβάλλον.
Έχουμε άλλωστε ένα ανάλογο παράδειγμα, πολύ πιο σημαντικό και διεθνούς εμβέλειας: Τη δράση των Ζαπατιστών. Εδώ και δεκαεφτά χρόνια, στην επαρχία Τσιάπας του Μεξικού και στις γειτονικές μ’ αυτήν περιοχές, δηλαδή στην κοιτίδα του αρχαίου και βαθιά πολιτισμένου λαού των Μάγια, κυριαρχεί ο Ζαπατιστικός Απελευθερωτικός Στρατός, ο οποίος όμως δεν έχει εγκαθιδρύσει κανενός είδους δικιά του εξουσία, αλλά αφήνει τους ντόπιους χωριάτες να αυτενεργούν, χωρίς καμμιά καθοδήγηση.