ΕΜΒΟΛΑ

Είναι ανάγκη σήμερα η Πολιτική να εγκαταλείψει τον κυρίαρχο σε αυτή λαϊκιστικό χαρακτήρα και να γίνει παιδαγωγική διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι η Πολιτική είναι ανάγκη να πάψει να υποτάσσεται πάντοτε στις διάφορες κοινωνικά παγιωμένες νοοτροπίες, να πάψει να τις κολακεύει αδιακρίτως προκειμένου να τις εκμεταλλευτεί. Αντιθέτως, είναι ανάγκη η Πολιτική να αντιμετωπίσει αυτές τις νοοτροπίες κριτικά, επιβραβεύοντας εκείνες που είναι δίκαιες και δημιουργικές, ασκώντας κριτική σε άδικες και καταστροφικές, παράγοντας όπου χρειάζεται ένα νέο ήθος.
Ένα νέο ήθος χρειάζεται να καλλιεργήσει η Πολιτική ως παιδαγωγική διαδικασία σε μία σειρά από ζητήματα, μεταξύ των οποίων και το ενεργειακό. Αφορμή για να σταθώ στο τελευταίο αποτελεί η εκδήλωση που διοργανώνεται το προσεχές Σάββατο, 26 Νοεμβρίου 2011 στις 6 το απόγευμα, στην αίθουσα συνεδριάσεων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, από τη Δημοκρατική Αριστερά και έχει ως θέμα «Το ενεργειακό ζήτημα στα νησιά του Αιγαίου». Προσκεκλημένοι ομιλητές είναι ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος, ο Αλέξανδρος Μαβής και ο Σεβαστιανός Μοιρασγεντής. Τα επιμέρους θέματα που θα αναπτυχθούν, θα είναι αντιστοίχως τα ενεργειακά συστήματα για τα νησιά του Αιγαίου, η χρήση της αιολικής ενέργειας, οι κίνδυνοι και τα οφέλη από τη μεγάλης κλίμακας αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Δε θα σταθώ σε κανένα από αυτά τα θέματα, καθώς όσοι θα παρακολουθήσουν την εκδήλωση, θα έχουν τη δυνατότητα να αποκομίσουν μία πολύ καλή γνώση.
Εκείνο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ είναι η ανθρωπολογική διάσταση σε σχέση με το ζήτημα της ενέργειας. Με άλλα λόγια, θα ήθελα να σταθώ στην ανάγκη καλλιέργειας ενός νέου ενεργειακού ήθους, συνδεδεμένου με ένα νέο ενεργειακό πρότυπο.

Τα στοιχεία που έχουμε σχετικά µε την κατανάλωση της ενέργειας από τη Νεολιθική Εποχή μέχρι σήμερα, είναι εντυπωσιακά. Στις τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες (γύρω στο 10000 π.Χ.), πριν δηλαδή ο άνθρωπος εγκαθιδρύσει το γεωργικό σύστημα, ο μέσος κυνηγός/τροφοσυλλέκτης κατανάλωνε όχι παραπάνω από 2.500 θερμίδες την ημέρα για το σύνολο των ενεργειακών απαιτήσεών του, είτε ήταν τροφή, είτε ήταν θέρμανση, είτε άλλες ενεργειακές ανάγκες. Σήμερα καταναλώνουμε κατά µέσο όρο παγκοσμίως πάνω από 31.000 θερμίδες ο καθένας µας, 12 φορές παραπάνω από τον παλαιολιθικό άνθρωπο. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των άλλων ανεπτυγμένων χωρών η κατανάλωση ενέργειας είναι γύρω στις 4 µε 5 φορές παραπάνω από αυτό το 31.000. Δηλαδή, καταναλώνουμε γύρω στις 120 µε 150.000 θερμίδες την ημέρα, ανάλογα και µε την οικονομική µας δυνατότητα.
Βασική αιτία διαμόρφωσης αυτού του μοντέλου της υπερβάλλουσας ενεργειακής κατανάλωσης αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο κατανοήθηκε η ανάπτυξη, καθώς αυτή συνδέθηκε με την ενεργειακή κατανάλωση. Στα αναπτυξιακά προγράμματα της εποχής τού ‘60 - ‘70 διαβάζουμε ότι η ενεργειακή κατανάλωση και η αύξησή της ήταν ο κεντρικός στόχος κάθε οικονομίας. Θέλοντας, για παράδειγμα, να μιμηθούμε τις ανεπτυγμένες κοινωνίες, ισχυριζόμασταν ότι η Γερμανία είναι τέσσερις φορές πλουσιότερη από την Ελλάδα επειδή παράγει και καταναλώνει τέσσερις φορές περισσότερη ενέργεια.
Ευτυχώς, ο καιρός αυτός έχει παρέλθει και την τελευταία δεκαετία η ανάπτυξη έχει αποσυνδεθεί από την κατανάλωση ενέργειας. Μέσα σε αυτή τη νέα λογική τίθεται και το ζήτημα της «διαχείρισης της ζήτησης». Οι ασχολούμενοι µε το θέμα μάς λένε ότι δεν είναι σκόπιμο πια να αντιμετωπίζουμε το ενεργειακό ζήτημα μόνο ως ένα ζήτημα αύξησης της προσφοράς, αλλά και ως ένα ζήτημα εξοικονόμησης της κατανάλωσης της ενέργειας. Αν υιοθετήσουμε σε μια σειρά τομέων ένα νέο ενεργειακό πρότυπο και ένα νέο ενεργειακό ήθος, θα είμαστε ικανοί στο μέλλον να εξοικονομήσουμε τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Θα προχωρήσουμε σε κάτι τέτοιο ή τα τεράστια συμφέροντα και οι τεράστιες αδράνειες που συνδέονται με το υπάρχον ενεργειακό μοντέλο, θα αποδειχθούν ισχυρότερα;