Η Τζίθρα του σήμερα, αποτελεί ένα μικρό οικισμό της Άντισσας, με τρεις οικογένειες τον χειμώνα και περισσότερες το καλοκαίρι στα ανακαινισμένα σπίτια. Το όνομα εμφανίζεται το 1620, «σαν ερημωμένη από τον θάνατον προ χρόνων η Κίθρα η μεγίστη και πολυάνθρωπος. Και αναφέρονται οι τρεις της εκκλησίες, η Παναγία, ο Άγιος Νικόλαος και η Αγία Παρασκευή, έξω από αυτήν. Αυτές οι εκκλησιές βρίσκονται εκεί. Ο Άγιος Νικόλαος, μέσα στο χωριό, φέρει τοιχογραφίες του 1544, στην ακμή της κώμης. Η Παναγιά, στα βορινά του χωριού, βρίσκεται στην αρχή του μεγάλου ερειπιώνα. Έφερε μέλη προγενέστερου ναού, ίσως παλαιοχριστιανικού. Αυτή έχει υποστεί ανιστόρητη ανακαίνιση, με αλλαγή της πρόσοψης, άνοιγμα πόρτας και παραθύρου στον βορινό τοίχο, αγιογράφηση, πλακόστρωση και προσθήκη τέμπλου στο εσωτερικό. Η Αγία Παρασκευή, βρίσκεται ανατολικά, δίπλα στο ποτάμι, μικρό Μοναστήρι, στην περιοχή Καλογερικά, όπου και οικιστικά λείψανα. Το 1601 αναφέρεται στα αρχεία της Μονής Λειμώνος το «Θανατικό», της πολυάνθρωπης Κώμης, με τον αγιογραφημένο, το 1554 Άγιο Νικόλαο. Στα 1653 την βρίσκουμε σαν Κήθρα, το 1850 σαν Ζήθρα ή Ζήτρα, το 1894 εμφανίζεται με 80 χριστιανικές οικογένειες και το 1909 με 30 οικογένειες και μαθαίνουμε από τον Οικονόμου Τάξη, ότι εδώ είχε την έδρα επισκοπής και οι αρχές του Μολύβου ονόμαζαν την περιοχή «Δεκατιά Τσίθρας-Τσίθρα Μουκασετί).*

 

Με ποιο όνομα λοιπόν υπήρχε αυτή η Κώμη στα πρώιμα φορολογικά κατάστιχα του 1548; Μια κώμη, που μόλις έχει αγιογραφήσει μια από τις τρεις εκκλησίες της και με μια τέταρτη χαμηλά, τον θεόχτιστο Αι Γιώργη, μια κώμη που υπήρξε έδρα Επισκοπής, ήταν αδύνατον να μην φορολογούνταν από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή.

 

Το 1548, φορολογείται η Papadya, με 57 χριστιανικά σπίτια και πληρώνει φόρο 4394 Α. Όμως αυτό βρίσκεται στα όρια του τσιφλικιού της Μονής Turkopoyi, που πληρώνει την αναλογία του φόρου του (Μουκατά). Αυτό είναι η Μονή Κρεοκόπου, που το μεγάλο της ρέμα, έρχεται δίπλα από την σημερινή Τζίθρα. Σ’αυτό το μοναστήρι ανήκει σαν μετόχι και η Περιβολή (17ος αι). Όμως η Παπαδιά, ορίζει και πληρώνει φόρο για δύο καλλιεργημένες, μεγάλες και απομακρυσμένες περιοχές (Mezra). Τα Mesalya (Μεθάλια) και τον Porto (Πορτός).**Γνωστές εύφορες περιοχές στον Ναχιγιέ της Ερεσού. Πιστεύω λοιπόν ότι η Παπαδιά του 1548, είναι η Τζίθρα του 16ου αι. Όσο για Cira του 1581, δεν αφορά την Τζίθρα, γιατί οι Άγιοι Θεόδωροι δεν απομακρύνθηκαν ποτέ από την θέση τους και τα Ιχθυοτροφεία τους.***

 

*Περπατώντας τη Λέσβο Τομ Α 1993.σελ 429

**Κώστας Καμπουρίδης Η Λέσβος τον 16ο αι. σελ266

***Μάκης Αξιώτης Από την Τζίθρα στο Κάστρο των Αγίων Θεοδώρων Περιοδικό Αιολίδα Υπό έκδοση

 

 

με τον Αι Νικόλα

του 1544

την παλιά Παναγιά

και την σημερινή

με το εσωτερικό της

η Αγία Παρασκευή

και ο υπέροχος Αι Γιώργης