ΥΠΟΘΕΣΗ ΛΙΓΝΑΔΗ: ΜΙΑ ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ

11/05/2021 - 10:00

Στις 28 Ιουλίου του 2019 ο Δημήτρης Λιγνάδης  είχε πάει στην Πάτρα και είχε παρουσιάσει στο αρχαίο Ρωμαϊκό Ωδείο την τραγωδία του Σοφοκλή ΟιδίπουςΤύραννος.  Ο Λιγνάδης είχε υποδυθεί τον ρόλο του Οιδίποδα   και είχε αποσπάσει πολλά θετικά σχόλια για την ερμηνεία του ρόλου του στην παράσταση αυτή.  Είχε γραφεί τότε πως «επιβλήθηκε στη σκηνή», ότι είχε «μαγέψει» τους θεατές  και ότι είχε «αποθεωθεί»! Δεν ξέρω αν περνούσε καθόλου από το μυαλό του πως θα έπαιζε τον ρόλο του Οιδίποδα και στη ζωή, όπως τον είχε παίξει στο θέατρο. Γιατί η ζωή πολλές φορές παίζει φοβερά παιχνίδια και μας εκθέτει ανεπανόρθωτα, δείχνοντας πως «ό τι λάμπει δεν είναι χρυσός» και ότι «τα φαινόμενα απατούν»!

Πολλές ερμηνείες έχουν διατυπωθεί γι’ αυτό το σπουδαίο δράμα του Σοφοκλή. Ανάμεσα σε αυτές είναι και αυτή που πιστεύει πως ο Οιδίποδας τιμωρείται στο τέλος, γιατί διέπραξε κάποια «αμαρτία» με την αριστοτελική σημασία του όρου. Τιμωρείται γιατί έκανε κάποιες «άστοχες» ενέργειες  που οφείλονται στο ξεστράτισμα της λογικής και σε ξαστόχημα της κρίσης του, χωρίς να υπολογίζει τις καταστροφικές συνέπειες που ήταν ενδεχόμενο να έχουν αυτά.

Ο Οιδίποδας είχε διαπράξει δύο ασυγχώρητα αμαρτήματα, αυτά της αιμομιξίας και της πατροκτονίας, ενώ ο Λιγνάδης διέπραξε το επίσης ασυγχώρητο αμάρτημα του βιασμού ανηλίκων. Με μία διαφορά ότι ο Οιδίπους διέπραξε τα παραπάνω αμαρτήματα  «εν αγνοία» του, ενώ ο Λιγνάδης διέπραξε το αμάρτημά του με πλήρη συνείδηση των πράξεών του.  Ο  Διόδοτος μιλώντας στη Εκκλησία του Δήμου των Αθηναίων σχετικά με το τόλμημα των Μυτιληναίων να αποστατήσουν από την Αθηναϊκή συμμαχία στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου λέει πως  «ο έρως ηγούμενος, η δ’ ελπίς επομένη» ωθούν τον άνθρωπο να αμαρτάνει. Ο Λιγνάδης  «επιθυμούσε» να κάνει αυτό που έκανε, αλλά από την άλλη «ήλπιζε» πως οι  ανόσιες  πράξεις του  δεν θα αποκαλυφθούν. Όμως «Τον φανέρωσε δίχως να θέλει ο χρόνος που  τα βλέπει όλα και καταδικάζει  τις ανόσιες πράξεις», όπως λέγεται στον Οιδίποδα Τύραννο. 

Μετά την αποκάλυψη της αλήθειας στον Οιδίποδα Τύραννο ο Χορός ελεεινολογεί τον ήρωα και επισημαίνει την αλλαγή που έχει επέλθει ξαφνικά στη ζωή του. Λέει πως αυτός, «ρίχνοντας τη σαϊτα από όλους μακρύτερα, την κάθε ευτυχία κέρδισε»  και «βασιλιάς ονομάστηκε και με υπέρτατες τιμές δοξάστηκε, βασιλεύοντας στην ξακουσμένη Θήβα» (στ. 1197-9, 1200-3). Παρόμοια και ο Λιγνάδης διέγραψε μια θαυμαστή πορεία στον χώρο του και στο τέλος έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, έγινε δηλαδή «βασιλιάς» στον χώρο του. Όπως λέει ο Χορός για τον Οιδίποδα Τύραννο , «Ποιος αλήθεια δεν τον ζήλευε και δεν τον φθονούσε για την ευτυχία του;» (στ. 1526).

Αλλά και η αλλαγή που επήλθε στη ζωή του Λιγνάδη μοιάζει με αυτή του Οιδίποδα. Ο Χορός πάλι στον Οιδίποδα Τύραννο λέει: «Μα τώρα ποιος άλλος ακούστηκε να’ ναι από σένα αθλιότερος; Ποιος μέσα σε τόσα βάσανα , ποιος για συντροφιά του έχει περισσότερες συμφορές με την τροπή αυτή που πήρε η ζωή σου;» (στ. 1204-6). Αλήθεια,  ποιος άνθρωπος είναι πιο άθλιος από τον Λιγνάδη, που από την κορυφή και την δόξα βρέθηκε ξαφνικά στης αδοξίας τον βυθό, από το φως στο σκοτάδι, από τα καλλιτεχνικά σαλόνια στης φυλακής τα κάγκελά;  Ο  Χορός λέει  στον Οιδίποδα Τύραννο: «Ω θέαμα απαίσιο για μάτια ανθρώπινα, ποιο φρικτό ως τώρα δεν έχω αντικρίσει» και ρωτά «Ποια μανία σε χτύπησε, δύστυχε; Ποιος δαίμονας όρμησε επάνω σου και  δεινά τρισχειρότερα πρόσθεσε στο κακό το ριζικό σου;» (στ. 1297-302). Αυτό το ερώτημα βασανίζει και πολλούς ανθρώπους που βλέπουν τη διαφθορά να κυριαρχεί στη ζωή μας.

Και ο Χορός μελετώντας το παράδειγμα του Οιδίποδα καταλήγει να ελεεινολογεί τελικά τον άνθρωπο και να λέει «ιώ γενεαί βροτών , ως υμάς ίσα και το μηδέν ζώσας απαριθμώ…..», να λέει:  «Αχ , γενιές των ανθρώπων, τη ζωή σας ίση με το μηδέν τη λογαριάζω. Γιατί ποιος άνθρωπος, ποιος πήρε ευτυχίας περισσότερο μέρος, από όσο φτάνει να φαίνεται μόνο πως είναι ευτυχής, ώσπου πάλι μόλις το πιστέψει, της δυστυχίας τον κατήφορο να παίρνει; Το δικό σου παράδειγμα παίρνοντας , τη δική σου τη μοίρα , ταλαίπωρε Οιδίποδα, τίποτε από τα ανθρώπινα δεν μακαρίζω» (1186 κ. ε.).

Από όλα αυτά βγαίνει και για εμάς όλους ένα δίδαγμα ζωής, σύμφωνα και με τα τελευταία λόγια του Χορού: « Γι αυτό ας μη μακαρίζουμε κανένα θνητό , που τη στερνή τη μέρα του να δει καρτερεί , πριν στης ζωής του φθάσει στο τέρμα, χωρίς να πάθει κανένα κακό» (στ. 1524 κ.ε.).  Ο Σοφοκλής μας θυμίζει εδώ τα λόγια που είπε ο Σόλων στον Κροίσο, όταν αυτός ρώτησε τον σοφό ποιον θεωρεί ευτυχέστερο άνθρωπο τον κόσμο. Μας θυμίζει το «μηδένα προ του τέλους μακάριζε» (Ηρόδ. Ι. 32). Ίσως το ίδιο να εννοούσε και ο Δημοσθένης όταν έλεγε: «προς το τελευταίον εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται», ότι δηλαδή το κάθε τι κρίνεται με βάση το αποτέλεσμά του.  

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey