Την Κυριακή 27 τ.μ. ο Σύλλογος Αντισσαίων στην Αθήνα διοργάνωσε εκδήλωση για να τιμήσει τον αναμορφωτή της γενέτειράς του, Άντισσας, το μεγαλύτερο Αντισσαίο πολιτικό, ο οποίος ξεκίνησε ως εύπορος, γόνος της πιο πλούσιας οικογένειας του χωριού, και όταν έκλεισε τα μάτια του αφήνοντας το μάταιο κόσμο ήταν σε κατάσταση ένδειας και στερήσεων, τον αείμνηστο Γιάννη Βασ. Φωτιάδη, τον υψιπετή. Γιος του γιατρού Βασίλη Φωτιάδη και της Φανής, το γένος Πασσαδέλλη, ευτύχησε να ζήσει στα πρώτα βήματα της εφηβείας του τη μεγάλη στιγμή της γενιάς του, την απελευθέρωση του νησιού μας απ’ τους Τούρκους το χειμώνα τού 1912. Ένα γεγονός που του χάραξε τη ζωή, το «είναι» του, τον ίδιο. Την ελευθερία του, όπως πολλοί άλλοι συνομήλικοί του, την πλήρωσε με 10 χρόνια πολεμικών αγώνων στη Μακεδονία και τη Μικρά Ασία. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, γυρίζει στο χωριό μας, τα τότε άσημα και τριτοκοσμικά Τελώνια, και οι συγχωριανοί του τού δίνουν την προεδρία της Κοινότητας.

Τα Τελώνια τότε, όπως ήταν φυσικό, τα χαρακτήριζε η υπανάπτυξη, η φτώχεια και η αγραμματοσύνη. Είναι χαρακτηριστικό να αναφερθεί ότι η ωραία πετροπελεκητή πλατεία του χωριού μας σήμερα (το σήμα κατατεθέν του) τότε διασχιζόταν από δύο λαγκάδια και στις όχθες τους έβοσκαν κάθε μορφής κατοικίδια (όρνιθες, χοιρίδια κ.λπ.). Το χειρότερο ήταν η κατάσταση των κατοίκων του, που δεισιδαιμονίες, άγνοια, φοβίες, εκμετάλλευση χειροτέρευαν τις συνθήκες ζωής μικρών, μεσηλίκων και γερόντων.

Ο Γιάννης Φωτιάδης, πραγματιστής αλλά μαζί και οραματιστής, έβλεπε ότι η ζωή των συγχωριανών του έπρεπε να αλλάξει, επί τα βελτίω βέβαια. Άμεσα έπρεπε να εξαλειφθούν τα αίτια φοβίας, φτώχειας και εκμετάλλευσης. Έτσι στόχευσε στην καταπολέμηση της τοκογλυφίας. Για να καταφέρει τούτο, δημιούργησε τον Κτηνοτροφικογεωργικό Συνεταιρισμό, ο οποίος είχε τη δυνατότητα να πιστώνει τους συνεταιριστές σε εφόδια, λιπάσματα, φάρμακα, αλλά ακόμη και σε χρήμα. Μέσω δε αυτού και της δημιουργίας του ελαιοτριβείου του, κατάφερε ο κόπος, ο μόχθος και ο ιδρώτας των ελαιοπαραγωγών να μη χάνεται στα «ταγάρια» των όποιων διέθεταν λιοτρίβια. Έτσι, το διαβόητο «οι τσ’μπανιάρσες οι τελωνιάτισσες ελιές δε λαδίζουν», αφού από 10, 12 ή και περισσότερες οκάδες που έβγαινε πριν 1 οκά λάδι, τώρα τούτο γινόταν με 3 - 5 οκάδες ελιές μόνο.

Ακόμη, εκμεταλλευθείς σχετικές θεσμικές διατάξεις της Πολιτείας, κατάφερε μεγάλες περιουσίες των μοναστηριών (Κρεωκόπου και Περιβολής) να μοιραστούν σε ακτήμονες αγρότες. Άλλες παρεμφερείς ενέργειες όπως εγγειοβελτιωτικά έργα (Λειβάδια Κάμπου) και δυναμικές παρεμβάσεις (διεκδίκηση τουρκικών αγρών στην περιοχή Άπαστα), σε συνδυασμό προς τα προαναφερθέντα, έκαναν τη ζωή των κατοίκων της αγροτιάς του χωριού ανθρωπινότερη. Βέβαια, τούτα όλα τα πρωτόγνωρα για το χωριό μας, συνδυαζόμενα με διάφορα έργα υποδομής [δρόμοι, γέφυρες, η πρώτη ασφαλτόστρωση (Άντισσα - Ερεσός), υπόνομοι, ύδρευση, το τεχνητό δάσος, καλντερίμια, πλατείες, κ.ά.] άρχισαν να δίδουν νόημα στη ζωή των Αντισσαίων. Αντισσαίων πια, αφού το κακόηχο, «δύσπεπτο» και θρησκευτικά αποτρόπαιο όνομα της Κοινότητας «Τελώνια», που εκείνος ήταν ο πρόεδρός της, μετά από σύντονες και αδιάλειπτες ενέργειές του, το «αποκήρυξε» και κέρδισε το σε «αφάνεια» ευρισκόμενο από το 2ο μ.Χ. αιώνα (όταν οι Ρωμαίοι ισοπέδωσαν την πόλη) ιστορικό όνομα Άντισσα.

Όμως, ο Φωτιάδης ως βαθιά διορατικό πολιτικό ον διείδε ότι όλα τούτα δε θα είχαν νόημα, περιεχόμενο και κυρίως συνέχεια, αν οι συγχωριανοί του δεν έπαιρναν την απαιτούμενη εγκύκλιο παιδεία. Στον κολοφώνα της δραστηριότητάς του επί υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου του Γέροντος της Δημοκρατίας, κατάφερε να δημιουργήσει το οκτώ αιθουσών Δημοτικό, αντίστοιχο προς το σχέδιο των ανά την Ελλάδα χτιζομένων, όπως το 6ο Δημοτικό της Μυτιλήνης. Ως το «κύκνειο άσμα» του δε, λίγους μόνο μήνες πριν κλείσει τα μάτια του, το 1969, κατάφερε (παρ’ όλο που τότε ήταν η χούντα των συνταγματαρχών) να δημιουργήσει το Γυμνάσιο - Λύκειο Άντισσας. Ο μέγας αυτό οραματισμός του μεγάλου αυτού μεταρρυθμιστή της Άντισσας στην πράξη έδωσε καρπούς, αφού σήμερα υπάρχουν επιστήμονες Αντισσαίοι που φτάνουν σε αρκετές εκατοντάδες, που τιμούν τον εαυτό τους αλλά και την Άντισσα. Η παρουσία του Γιάννη Φωτιάδη δεν περιορίστηκε μόνο στα στενά όρια της Άντισσας. Οι ενέργειές του, οι παρεμβάσεις του και τα επιτεύγματά του είχαν ευεργετικά αποτελέσματα και για το υπόλοιπο το νησί μας.

Τούτο ειδικότερα μέσα στη γερμανοκατοχή, που οργάνωσε τις καλλιέργειες και τους αγρότες της Άντισσας κατά τέτοιο τρόπο, που όχι μόνο κανείς Αντισσαίος έγινε κατορθωτό να μην πεθάνει, αλλά και πλειάδα άλλων δύστυχων πεινασμένων από άλλα χωριά του νησιού, πηγαίνοντας να βρίσκουν καταφύγιο, προστασία και εστία στην Άντισσα.

Τούτο του αναγνωρίστηκε και το 1979, όταν πρωτοστατούντος και τότε του Συλλόγου Αντισσαίων της Αθήνας, στήθηκε η προτομή του στο χώρο που έλαμψε το πνεύμα του και η ικμάδα τού «είναι» του, έδωσε έργα λαμπρά για το χωριό και τους ανθρώπους, δίπλα στο Κοινοτικό μας Γραφείο. Ο «Δημοκράτης» σε αφιέρωμά του όπου εκτενώς αναφέρθηκε στη ζωή και το έργο του, έγραφε μεταξύ άλλων λίγους μήνες πριν την τελετή: «Ο αξέχαστος Γιάννης Φωτιάδης ήταν ένα φωτισμένος άνθρωπος κι’ ένας δυναμικός αγωνιστής, που πραγματικά θα μπορούσε να διακριθεί σε πανελλήνια έκταση, αν οι δραστηριότητές του δεν περιοριζότανε στα στενά επαρχιακά πλαίσια.»

Και συνέχιζε σ’ άλλο σημείο:
«Όλοι μας (οι Λέσβιοι εννοείται) έχουμε υποχρέωση να τιμηθεί ένας αγνός και ιδεαλιστής, ένας αληθινός πατριώτης κι’ ένας τίμιος άνθρωπος.»

Στη βάση αυτή, στην εκδήλωση της Κυριακής στη μνήμη του μεγάλου Γ. Φωτιάδη, πέραν των Αντισσαίων κλήθηκαν Λέσβιοι απ’ όλο το παροικιακό δυναμικό στην Αθήνα. Περαίνοντας, θέλω να πιστεύω ότι ο Δήμος Λέσβου θα αναλάβει να ολοκληρώσει απόφαση του προκατόχου Δήμου Ερεσού - Αντίσσης στο να ονοματισθεί η κεντρική οδός του χωριού από το Ηρώον ως την Πλατεία, σε οδό Γιάννη Φωτιάδη. Το απαιτούμενο είναι ένα πολύ μικρό ποσό (για την αγορά και χάραξη των μαρμάρινων πλακών) για έναν τόσο μεγάλο Λέσβιο ευπατρίδη.