Στην ιστοσελίδα την Διεύθυνσης Υδάτων Βορείου Αιγαίου στην λίστα των υλοποιημένων έργων περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων η «Κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Φαινομένων Ξηρασίας & Λειψυδρίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου».

Η πράξη αυτή υλοποιήθηκε, επί Χριστιάνας Καλογήρου, με  χρηματοδότηση μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο 2014-2020» και περιλαμβάνει σχέδιο αντιμετώπισης ακραίων φαινομένων λειψυδρίας και ξηρασίας σε Λέσβο, Λήμνο, Άγιο Ευστράτιο, Σάμο, Ικαρία, Φούρνους, Χίο, Οινούσσες και Ψαρά. Η επιλέξιμη δαπάνη ήταν της τάξεως των 45.000 ευρώ και κατόπιν διαγωνισμού είχε ανατεθεί στην εταιρεία ENVIROPLAN ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ.

Η «Κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Φαινομένων Ξηρασίας & Λειψυδρίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου» και το «Σχεδίο Διαχείρισης Απορροής Ποταμών για το Υδατικό Διαμέρισμα των Νησιών του Αιγαίου», το οποίο έχει συνταχθεί από το 2015, έχει αναθεωρηθεί πρόσφατα και ισχύει σήμερα (ΦΕΚ αρ. 87/Τεύχος Α΄/12.06.2024) αποτελούν μελέτες της Διεύθυνσης Υδάτων που ο επικεφαλής Θεόδωρος Βαλσαμίδης και τα μέλη της Περιφερειακής Παράταξης «Νέα Δυναμική» έχουν ζητήσει να αξιοποιηθούν από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου στο πλαίσιο αντιμετώπισης των προβλημάτων λειψυδρίας. Μάλιστα στην επιστολή του Μαΐου ο κ. Βαλσαμίδης σημείωνε ότι από την στιγμή που υπάρχουν οι μελέτες αυτές δεν χρειάζεται να εκπονηθεί νέα.

Βέβαια σε σχετικό ερώτημα που υποβλήθηκε από το «Ε» στον Περιφερειάρχη, Κώστα Μουτζούρη η απάντηση ήταν ότι «Δεν έχει εκπονηθεί καμία μελέτη, ο κ. Βαλσαμίδης κάνει μεγάλο λάθος».

Η μελέτη της Δ/νσης Υδάτων

Στόχος του Στρατηγικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Φαινομένων Ξηρασίας- Λειψυδρίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου ήταν ναποσοτικοποιήσει την ξηρασία και λειψυδρία των νησιών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, να εξετάσει πιθανές μεθοδολογίες για την πρόβλεψη μελλοντικών φαινομένων και να προτείνει μέτρα αντιμετώπισης για τα διάφορα επίπεδα επικινδυνότητας.

Το σχέδιο αυτό διαμορφώθηκε με βάση το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του ΥΔ Νήσων Αιγαίου και θα περιλάμβανε κυρίως μέτρα πρόληψης (drought contingency planning), βάσει του συνδυασμού διάφορων εναλλακτικών λύσεων, καθώς και μέτρα για την αντιμετώπιση επιπτώσεων από τη λειψυδρία και την ξηρασία. Επίσης καθορίζει μια ξεκάθαρη ανάθεση αρμοδιοτήτων ανάμεσα στους διαφορετικά εμπλεκόμενους φορείς, που σχετίζονται με τη διαχείριση των φαινομένων αυτών.

Κατάσταση εξαιρετικά υψηλής επιφυλακής

Με αφορμή το γεγονός ότι πριν μερικούς μήνες η Λέσβος κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έπειτα από αίτημα της ΔΕΥΑΛ προς τους δύο Δήμους, Μυτιλήνης και Δυτικής Λέσβου παρατίθενται τα προτεινόμενα μέτρα του σχεδίου σε καταστάσεις εξαιρετικά υψηλής επιφυλακής.

Αναλυτικότερα στα προτεινόμενα μέτρα διαχείρισης της ξηρασίας σε Λέσβο, Λήμνο, Χίο, Σάμο και Ικαρία σε περιπτώσεις εξαιρετικά υψηλής επιφυλακής περιλαμβάνονται οι υποχρεωτικοί περιορισμού και εντατικοί έλεγχοι για την τήρηση των μέτρων με στόχο την μείωση της κατανάλωσης κατά 40-50%. Μάλιστα σημειώνεται ότι οι υποχρεωτικοί περιορισμοί χρήσης νερού θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ με κυρώσεις.

Στις δράσεις περιλαμβάνονται:

• Εντατική δημοσιοποίηση κατάστασης και εντατικοποίηση του προγράμματος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των χρηστών για ανάγκη μείωσης της κατανάλωσης κατά 50%
• Απαγόρευση υπαίθριων χρήσεων νερού
• Επιβολή και τήρηση ελλειμματικής άρδευσης ανά καλλιέργεια και περιοχή με ευθύνη των Διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας
• Κλείσιμο δημόσιων κολυμβητηρίων και άλλων δημοτικών εγκαταστάσεων αναψυχής που χρησιμοποιούν γλυκό νερό
• Απαγόρευση πλήρωσης των ιδιωτικών πισινών, της λειτουργίας χώρων θερμών λουτρών, των διακοσμητικών σιντριβανιών και άλλων δευτερευουσών χρήσεων γλυκού νερού. Εναλλακτικά και εφόσον επιτρέπεται από τους όρους λειτουργίας των διαφόρων εγκαταστάσεων μπορεί να γίνει χρήση θαλασσινού νερού
• Περιοδικές διακοπές νερού από Δήμους / ΔΕΥΑ
• Αναστολή νέων εγκαταστάσεων υδροδότησης μέχρι να επιτευχθούν ελάχιστες στάθμες νερού στους ταμιευτήρες ή μέχρι να τελειώσει η περίοδος ξηρασίας
• Επιβολή προστίμου και αυξημένου τέλους ξηρασίας για αλόγιστη χρήση νερού
• Ενεργοποίηση εκτάκτων και εναλλακτικών πηγών νερού, συμπεριλαμβανομένων πηγών χαμηλής ποιότητας για συγκεκριμένες χρήσεις

«Να διατεθούν 40 εκ. ευρώ και προτεραιότητα στον Πολιχνίτο»

Με αφορμή την σχετική συνάντηση η Νέα Δυναμική ζητά να αξιοποιηθούν οι υφιστάμενες μελέτες, να διατεθούν 60 εκ. ευρώ όπως ήταν η αρχική εξαγγελία, να δοθεί προτεραιότητα στον Πολιχνίτο και να υπάρχει συστηματικός έλεγχος στην ποιότητα των νερών.

Ειδικότερα στο δελτίο Τύπου τα μέλη της παράταξης σημειώνουν ότι ενημερώθηκαν από τα τοπικά ΜΜΕ, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι στην σύσκεψη παραβρέθηκε απρόσκλητη, όπως είπε κατά την τοποθέτησή της, και η αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενούς Τομέα Αναστασία Αντωνέλη παρά την σημαντικότητα σύνδεσης της άρδευσης με την αγροτική παραγωγή.

Επανερχόμενοι στο δελτίο Τύπου της Νέας Δυναμικής σε αυτό σημειώνεται:

«Από τα τοπικά ΜΜΕ ενημερωθήκαμε για την σύσκεψη που συγκαλέσατε χθες με θέμα την τροποποίηση του ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Σε συνέχεια της από 22/5 σχετικής επιστολής μας και των προτάσεων που είχαμε καταθέσει για το θέμα αυτό, σας καταθέτουμε τις προτάσεις μας για την προτεινόμενη τροποποίηση του Προγράμματος, την οποία είχαμε προτείνει και εμείς ως Παράταξη και είναι σε θετική κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα:

-              Το προς διάθεση ποσό για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας να είναι ύψους 60 εκ. ευρώ όπως είχατε ανακοινώσει τον Μάιο, αντί των 40 εκ. ευρώ που ανακοινώθηκαν χθες, αξιοποιώντας την μέγιστη δυνατότητα που δίνουν οι κανόνες διαχείρισης του Προγράμματος για την αντιμετώπιση των αυξημένων αναγκών σε όλα τα νησιά.

-              Να υπάρξει στενή συνεργασία με την Διεύθυνση Υδάτων Βορείου Αιγαίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, η οποία ως Υπηρεσία έχει την αρμοδιότητα για την σύνταξη και παρακολούθηση του «Σχεδίου Διαχείρισης Απορροής Ποταμών για το Υδατικό Διαμέρισμα των Νησιών του Αιγαίου», το οποίο έχει συνταχθεί από το 2015, έχει αναθεωρηθεί πρόσφατα και ισχύει σήμερα (ΦΕΚ αρ. 87/Τεύχος Α΄/12.06.2024). Επίσης η ίδια Υπηρεσία έχει εκπονήσει Στρατηγικό Σχέδιο για την αντιμετώπιση φαινομένων λειψυδρίας και ξηρασίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου» από το 2018. Αυτός είναι ο βασικός σχεδιασμός στον οποίο οφείλουμε να στηριχθούμε.

-              Στην διαβούλευση που έχει ξεκινήσει θα πρέπει να ζητηθεί η άποψη όλων των Δήμων και των ΔΕΥΑ της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, δεδομένου ότι το κάθε νησί έχει τις δικές του ανάγκες. Σημαντική επίσης μπορεί να είναι η συμβολή επιστημονικών φορέων όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο, το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο κλπ, οι απόψεις των οποίων θα ήταν χρήσιμο να ζητηθούν.

-              Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να υπάρχει και συστηματικός έλεγχος της ποιότητας των νερών κατά την διαδρομή από τις πηγές μέχρι την τελική εκροή και την αξιοποίηση του. Προτείνουμε να υπάρξει συνεργασία με το Μικροβιολογικό Εργαστήριο της Περιφερειακής Εταιρείας Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, το οποίο σας έχει ήδη καταθέσει σχετική πρόταση για τον σκοπό αυτό.

-              Τέλος, σε ότι αφορά τα έργα τα οποία θα χρηματοδοτηθούν θα πρέπει να υπάρξει δίκαιη κατανομή μεταξύ των νησιών. Επίσης προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στα έργα που θα δώσουν οριστική λύση στις περιοχές που παρουσιάζονται τα οξύτερα προβλήματα, όπως για παράδειγμα ο οικισμός του Πολιχνίτου στο νησί της Λέσβου

                Στην διάθεση σας για κάθε περαιτέρω ενημέρωση & συνεργασία προς όφελος της προόδου και της ανάπτυξης των νησιών μας».