Επιστολή στον Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, Κώστα Μουτζούρη, στέλνει η Περιφερειακή Παράταξη «Νέα Δυναμική» με θέμα την αξιοποίηση του προγράμματος για αρδευτικά έργα του Υπουργείου Αγροτικής & Τροφίμων για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών στα νησιά του Βορείου Αιγαίου και την αξιοποίηση ΕΣΠΑ Βορείου Αιγαίου για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.

Σε ότι έχει να κάνει με τον νησί της Λέσβου εκτενής αναφορά γίνεται για την ανάγκη κατασκευής  Φράγματος Πολιχνίτου και Φράγματος Βασιλικών. Μάλιστα όπως προκύπτει από τα αναφερόμενα υπάρχουν μελέτες χρόνων για τα συγκεκριμένα έργα οι οποίες απαιτούν επικαιροποίηση και σαφώς αξιοποίηση.

Από το 2018 στρατηγικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας  

Μάλιστα ως προς της αντιμετώπιση του προβλήματος λειψυδρίας σημειώνεται ότι από το 2015 υπάρχει «Σχέδιο Διαχείρισης Απορροής Ποταμών για το Υδατικό Διαμέρισμα των Νησιών του Αιγαίου» και από το 2018 «Στρατηγικό Σχέδιο για την αντιμετώπιση φαινομένων λειψυδρίας & ξηρασίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου» πονήματα της Διεύθυνση Υδάτων Βορείου Αιγαίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου. «Συνεπώς δεν απαιτείται η σύνταξη νέου Σχεδίου για τα νησιά του Βορείου Αιγαίου».

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να θυμίζουμε ότι σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου της ΠΑ ανακοινώθηκε ότι μελετητής θα αναλάβει την σύνταξη στρατηγικού σχεδίου για όλα τα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου έως το τέλος του 2025 και ακολούθως αρχές του 2026 θα γίνει τροποποίηση του Τεχνικού Προγράμματος με δέσμευση ποσού έως 60 εκ. ευρώ για υλοποίηση έργων περιλαμβάνονται στο πλάνο της Περιφερειακής Αρχής για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.

«Σε ότι αφορά την πρόθεση σας να διατεθεί ποσό ύψους έως 60 εκ. ευρώ από το ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου για την χρηματοδότηση έργων για την αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης νερού, η άποψη μας είναι ότι είναι στη θετική κατεύθυνση. Θα πρέπει όμως να υπάρξει στενή συνεργασία με τους Δήμους που έχουν την σχετική αρμοδιότητα, γνωρίζουν τις τοπικές ανάγκες, την ωριμότητα των έργων και θα έχουν την ευθύνη υλοποίησης τους. Θα πρέπει συνεπώς να έχουν τον πρώτο λόγο, αν θέλουμε να μπορέσουν τα χρήματα αυτά να αξιοποιηθούν στην πράξη. Κατά την γνώμη μας θα είναι χρήσιμο να υπάρξει επίσης στενή συνεργασία με την Διεύθυνση Υδάτων Βορείου Αιγαίου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, η οποία έχει ως Υπηρεσία την αρμοδιότητα για την σύνταξη και παρακολούθηση του «Σχεδίου Διαχείρισης Απορροής Ποταμών για το Υδατικό Διαμέρισμα των Νησιών του Αιγαίου», το οποίο έχει συνταχθεί από το 2015, έχει αναθεωρηθεί πρόσφατα και ισχύει σήμερα (ΦΕΚ αρ. 87/Τεύχος Α΄/12.06.2024). Η ίδια Υπηρεσία επίσης έχει εκπονήσει Στρατηγικό Σχέδιο για την αντιμετώπιση φαινομένων λειψυδρίας & ξηρασίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου» από το 2018, το οποίο είναι διαθέσιμο στην ηλ. διεύθυνση: https://en.calameo.com/read/00064740149ba70e9910d. Συνεπώς δεν απαιτείται η σύνταξη νέου Σχεδίου για τα νησιά του Βορείου Αιγαίου».

Στα συρτάρια οι μελέτες

Μάλιστα ως προς το Φράγμα Πολιχνίτου σημειώνεται ότι υπήρξε απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου για υποβολή αιτήματος στο Υπουργείο Υποδομών για το Φράγμα Πολιχνίτου, κάτι που δεν έχει γίνει. «Για το εν λόγω έργο υπάρχει μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας που εκπονήθηκε την δεκαετία του ’90 και πρέπει να επικαιροποιηθεί» σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Ως προς το θέμα της επάρκειας νερών στο Πολιχνίτο αξίζει να θυμίσουμε ότι σε πρόσφατη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Δυτικής Λέσβου, είχε γίνει καβγάς για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Κατασκευή Φράγματος Πολιχνίτου

 Η ευρύτερη περιοχή του Πολιχνίτου τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα από την έλλειψη νερού, τόσο για ύδρευση, όσο και για άρδευση. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά, στο πλαίσιο του Γενικού Σχεδίου Ύδρευσης για το νησί της Λέσβου που εκπονήθηκε από το τ. Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. και εγκρίθηκε από το Νομαρχιακό Συμβούλιο Λέσβου τον Απρίλιο 2009, προβλέφθηκε η κατασκευή φράγματος στην περιοχή του Πολιχνίτου χωρητικότητας 1,2 εκ. κ.μ. με προτεινόμενη χωροθέτηση επί του χειμάρρου της Λαγκάδας 2 χιλ. βορειανατολικά της Βρίσας. Αυτό αποτυπώθηκε ξεκάθαρα στην Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) του έργου «Έργα ύδρευσης Νήσου Λέσβου» η οποία εγκρίθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής τον Οκτώβριο 2010. Όμως στην συνέχεια, στο πλαίσιο της Α΄ Φάσης της εκπόνησης των οριστικών μελετών του έργου, προχώρησαν οι μελέτες μόνο για την κατασκευή του φράγματος Τσικνιά και των συνοδών έργων του και όχι του φράγματος Πολιχνίτου. Το 2016 όταν ήρθε για γνωμοδότηση η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου για την κατασκευή του έργου «Κατασκευή έργων ύδρευσης Νήσου Λέσβου (Α΄ Φάση Φράγμα Τσικνιά)» το Περιφερειακό Συμβούλιο ομόφωνα αποφάσισε μεταξύ των άλλων να ζητήσει από το Υπουργείο Υποδομών να ενταχθεί και να ξεκινήσει και η μελέτη για το Φράγμα Πολιχνίτου, κάτι το οποίο δεν έχει έγινε. Για το εν λόγω έργο υπάρχει μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας που εκπονήθηκε την δεκαετία του ’90 και πρέπει να επικαιροποιηθεί.

Κατασκευή Φράγματος Βασιλικών

Το έργο αφορά στην κατασκευή εξωποτάμιας λιμνοδεξαμενής χωρητικότητας 846.000 μ3 περίπου στην νήσο Λέσβου με υδροληψία από τον χείμαρρο «Μάκρης» και αποσκοπεί στην βελτίωση των συνθηκών άρδευσης της πεδιάδας Βασιλικών – Λισβορίου, εκτάσεως περί τα 4.500 στρέμματα, μέρος της οποίας αρδεύεται και σήμερα από το νερό των πηγών του εν λόγω χειμάρρου. Η λιμνοδεξαμενή θα κατασκευαστεί σε απόσταση περίπου 3,5 χλμ. βορείως του οικισμού Βασιλικά και 5 χλμ. Βορειοανατολικά του οικισμού Λισβόρι και ειδικότερα σε θέση 800 μ. νοτίως του χωματόδρομού που ακολουθεί την νότια ακτή του κόλπου της Καλλονής στα αριστερά προς τα κατάντη του χειμάρρου «Μάκρης» και εντός της φυσικής κοιλότητας του εδάφους δίπλα στην υπάρχουσα διώρυγα που μεταφέρει το νερό των πηγών του χειμάρρου. Για το εν λόγω έργο υπάρχει μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας, η οποία εγκρίθηκε με την αριθ. πρωτ. 1845/73.1/8-12-1994 απόφαση της Δ/νσης Τεχνικών Μελετών–Κατασκευών του τ. Υπουργείου Γεωργίας και θα πρέπει να επικαιροποιηθεί, ενώ είχαν εκδοθεί και Περιβαλλοντικοί Όροι με την αριθ. πρωτ. 81470 / 25-2-2002 ΚΥΑ ΥΠΕΧΩΔΕ, ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ & ΥΠ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Μάλιστα για την αξιοποίηση της συγκεκριμένης μελέτης για την ενίσχυση της άρδευσης στην συγκεκριμένη περιοχή είχε κάνει αναφορά σε συνέντευξή του στο 'Ε", τον Σεπτέμβριο του 2024, ο επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης Δυτικής Λέσβου, Γιάννης Συκάς τονίζοντας ότι η Περιφέρεια πρέπει να αξιοποιήσει την συγκεκριμένη μελέτη. 

Παράλληλα σε ότι έχει να κάνει με το νησί της Λέσβου σημειώνεται ότι απαιτούνται έργα εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων αρδευτικών υποδομών σε περιοχές όπως Μεγάλη Λίμνη, Λουτρόπολη Θερμής, Λάμπου Μύλοι κλπ, καθώς και έργα για την χρήση ανακυκλωμένου νερού από βιολογικούς καθαρισμούς για άρδευση.

Η ανακοίνωση του Υπουργείου για την υποβολή προτάσεων

«Στις αρχές Απριλίου το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων ανακοίνωσε την πρόθεση του να χρηματοδοτήσει αρδευτικά έργα στο πλαίσιο σχετικού Προγράμματος συνολικού Π/Υ 600 εκ. ευρώ, ενώ η σχετική Πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων αναμένεται να εκδοθεί το επόμενο διάστημα. Λαμβάνοντας υπόψιν τις αυξημένες ανάγκες που υπάρχουν στα νησιά λόγω της λειψυδρίας, αλλά και την ανάγκη να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την στήριξη και ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα στα νησιά μας, θέτουμε υπόψη σας έργα ανά νησί που κατά την γνώμη μας θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα και για τα οποία θα πρέπει να διεκδικηθεί η χρηματοδότηση και υλοποίηση τους στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου με βάση τις διατάξεις του Άρθρου 186 του Νόμου 3852/2010 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα» αναφέρεται στην εισαγωγή και λίγο παρακάτω προστίθεται: «Για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση των παραπάνω έργων, τα οποία πιστεύουμε ότι θα συμβάλουν σημαντικά στην στήριξη και ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα στα νησιά μας, θα πρέπει να υπάρξει στενή συνεργασία με την Α/θμια Αυτοδιοίκηση και τους λοιπούς αρμόδιους φορείς. Σε μια περίοδο που η λειψυδρία έχει αναδειχθεί σε ένα σοβαρό πρόβλημα, η Περιφέρεια καλείται και πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την στήριξη της αγροτικής παραγωγής στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, πρωτοβουλίες που μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά και στην αντιμετώπιση των ελλείψεων νερού για ύδρευση (..)          Τέλος, πιστεύουμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό παράλληλα να υπάρχει συστηματικός έλεγχος της ποιότητας των νερών κατά την διαδρομή από τις πηγές μέχρι την τελική εκροή και την αξιοποίηση του. Προτείνουμε να υπάρξει συνεργασία με το Μικροβιολογικό Εργαστήριο της Περιφερειακής Εταιρείας Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, το οποίο σας έχει ήδη καταθέσει από το 2024 σχετική πρόταση για τον σκοπό αυτό» καταλήγουν στην επιστολή τους οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι Θεόδωρος Βαλσαμίδης,  Κωνσταντίνος Αδαμίδης,  Καλλιόπη Γόμου – Πρωτογεράκη,  Συμεών Χαραλάμπους, Ελένη Μακρή,  Ιωάννης Κατσούλης, Παντελής Μπουγδάνος, Φιλόδωρος Βιτέλας και Ιωάννης Μανάρας.

Τα προτεινόμενα έργα στα υπόλοιπα νησιά

ΛΗΜΝΟΣ:

• Κατασκευή Φράγματος Κάσπακα στο νησί της Λήμνου. Για το εν λόγω έργο υπάρχει μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας, η οποία θα πρέπει να επικαιροποιηθεί.
• Κατασκευή Λιμνοδεξαμενής Ατσικής. Για το εν λόγω έργο υπάρχει μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας, η οποία θα πρέπει να επικαιροποιηθεί.
• Κατασκευή Φράγματος στο Μούδρο Λήμνου, χωρητικότητας 180.000 κ.μ. Για το εν λόγω έργο υπάρχει αναγνωριστική μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας.
• Κατασκευή Λιμνοδεξαμενής στο Λιβαδοχώρι Λήμνου, χωρητικότητας 390.000 κ.μ. Για το εν λόγω έργο υπάρχει αναγνωριστική μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας.
• Κατασκευή Φράγματος στον Κατάλακο Λήμνου, χωρητικότητας 710.000 κ.μ. Για το εν λόγω έργο υπάρχει αναγνωριστική μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας.
• Κατασκευή Φράγματος στον Κορνό, χωρητικότητας 150.000 κ.μ. Για το εν λόγω έργο υπάρχει αναγνωριστική μελέτη του τ. Υπουργείου Γεωργίας.

ΧΙΟΣ:

• Φράγμα Κοντού (Πυργί)                              
• Λιμνοδεξαμενή Βαλανά (Θυμιανά-Νεοχώρι)                                       
• Λιμνοδεξαμενή Μαγιάτικού (Αρμόλια)                              
• Φράγμα Αγ. Στεφάνου (Βροντάδος)
• Ολοκλήρωση του Φράγματος Κόρης Γεφύρι, το οποίο ξεκίνησε το 2005 και μέχρι σήμερα 20 χρόνια μετά δεν έχει ολοκληρωθεί. Υποχρέωση της Περιφερειακής Αρχής είναι να συνεργαστεί με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για την άμεση ολοκλήρωση του σημαντικού αυτού έργου και την χρηματοδότηση των υπολειπόμενων εργασιών.
• Επισκευή Φράγματος Φυρόλακκα.
• Ολοκλήρωση των εργασιών του υφιστάμενου ημιτελούς φράγματος στο Σαραπιό χωρητικότητας 1,2 εκ. κ.μ. , οι οποίες διακόπηκαν τον Ιούλιο του 2010. Απαιτείται να προχωρήσουν άμεσα οι διαδικασίες για την ανάθεση της μελέτης ολοκλήρωσης του Φράγματος και κατασκευής των απαραίτητων συνοδών έργων. 
• Ολοκλήρωση αρδευτικού δικτύου του Κάμπου Χίου.

ΣΑΜΟΣ:

• Μάστευση και αξιοποίηση πηγών περιοχής  Βερού, κυρίως της πηγής Μάνας. Από την περιοχή ξεκινούν πολλοί τσιμεντένιοι υδραύλακες, οι οποίοι τροφοδοτούσαν τον  Μεσόκαμπο. Το έργο θα μπορέσει να εξυπηρετήσει μια πολύ μεγάλη περιοχή, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας.
• Αξιοποίηση του χειμάρρου Αμφίλυσος ο πηγάζει από τον Καρβούνη και διασχίζει το χωριό Πύργος. Ακόμη και σε χρονιές με ελάχιστη βροχόπτωση τα νερά του εν λόγω χειμάρρου είναι αρκετά και θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν έναν μεγάλο ταμιευτήρα για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα της ευρύτερης περιοχής.
• Μάστευση και αξιοποίηση της πηγής Μάνα περιοχής Κοκκαρίου. Το θέμα έχει μελετήσει λεπτομερέστατα ο κ. Αμυρσώνης Γιακουμής.
• Αξιοποίηση πηγών Καρύτσας που θα εξυπηρετήσει την ευρύτερη περιοχή Κάμπου Ηραίου.
• Αξιοποίηση πηγών Νεροτρουβιάς περιοχής Μύλων και κατασκευή δικτύων για την επέκταση - βελτίωση δικτύου του Τοπικού Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων (Τ.Ο.Ε.Β.) για την άρδευση της περιοχής του Κάμπου της Χώρας.
• Για την άρδευση της περιοχής του Κάμπου της Χώρας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και το ανακυκλωμένο νερό από τον βιολογικό καθαρισμό της περιοχής.