«… είναι αυτό που υποστηρίζει ένας ποιητής, πέρα από τις κοιλάδες των μεγάλων ποταμιών: πρέπει ν’ αγαπάς τη ζωή, για να ‘χεις ζωή. Και πρέπει να ‘χεις μέσα σου ζωή, για να μπορείς ν’ αγαπάς τη ζωή…».
(Απόσπασμα από τη «Μικρή μας Πόλη»).

Ο Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας και πεζογράφος Θόρντον Νίβεν Ουάιλντερ (1897 - 1975) κατατάσσεται ανάμεσα στους μεγάλους του αμερικανικού θεάτρου. Έργα του: «Η τρομπέτα θα ηχήσει», «Το λεωφορείο Χαϊαγουάθι», «Το μεγάλο χριστουγεννιάτικο δείπνο και άλλα μονόπρακτα», «Η μικρή μας πόλη», «Με τα δόντια» κ.ά.. Στο έργο του διακρίνεται η εμμονή στην αναζήτηση των πανανθρώπινων αξιών, ενώ είναι ιδιαίτερα εμφανής η προσπάθειά του να προτείνει λύσεις (ηθικές περισσότερο) στα πάμπολλα αδιέξοδα του σύγχρονου ανθρώπου.
«Η μικρή μας πόλη» γράφτηκε το 1938, ανέβηκε τον ίδιο χρόνο στο Μπρόντγουεϋ με ιδιαίτερη επιτυχία και του χάρισε βραβείο Πούλιτζερ. Στην Ελλάδα πρωτοπαίχτηκε το 1945 από το θίασο της Κατερίνας Ανδρεάδη και το 1954 ανέβηκε από το Θέατρο Τέχνης σε μετάφραση Μίνω Βολανάκη, σκηνικά και κουστούμια του Γιάννη Τσαρούχη και σκηνοθεσία του Καρόλου Κουν. Ακολούθησαν πολλές παραστάσεις, με πιο σημαντική αυτή του 1962 με την Έλλη Λαμπέτη και το Γιάννη Φέρτη σε βασικούς ρόλους (Μετάφραση: Μάριου Πλωρίτη), πιο πρόσφατη του 2003 στο Θέατρο «Δημήτρης Χορν» σε μετάφραση και σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, ενώ ανέβηκε και από ΔΗΠΕΘΕ, ερασιτεχνικούς θιάσους, καθώς ακόμη και από μαθητικές ομάδες.



Παρουσία
Το κλασσικό αυτό έργο επέλεξαν οι «Άστεγοι» να παρουσιάσουν στο λεσβιακό κοινό το φετινό καλοκαίρι. Και νομίζω ότι η επιλογή του χώρου, αυλή του Μουσείου Τεριάντ, διευκόλυνε όχι μόνο το σκηνοθετικό στήσιμο αλλά και την πρόσληψη του κειμένου από τους θεατές, αφού η μικρή πλατεία και το ειδυλλιακό φυσικό περιβάλλον ενεργοποίησαν με τον τρόπο τους τη σκέψη, για να γίνει αντιληπτό και κατανοητό το φιλοσοφικό υπόβαθρο του κειμένου και τα άμεσα και έμμεσα μηνύματά του.
Το έργο διαδραματίζεται στη μικρή πόλη Γκρόβερς Κόρνερ, κοντά στα σύνορα της πολιτείας της Μασαχουσέτης, το 1901. Ξεκινά με μια γέννηση και κλείνει μ’ ένα θάνατο. Στην εξέλιξη περνούν μπροστά στα μάτια των θεατών όλα τα σημαντικά ορόσημα της ζωής: ο έρωτας, ο γάμος, η οικογένεια, σε συνδυασμό με τα μικρά της καθημερινότητας, τη συγκρότηση της κοινωνικής ζωής και τον κύκλο των ανθρωπίνων σχέσεων.
Ο συγγραφέας στοχάζεται πάνω στη μικρή περιπέτεια του ανθρώπινου βίου, στο δεδικασμένο και ληξιπρόθεσμο χρόνο, στην αναπόδραστη φθορά και τον αναπόφευκτο θάνατο. Μας το έχει πει η Σαπφώ πριν χιλιάδες χρόνια «Άνθρωπος απ’ τα γηρατειά ανίκητος δεν γίνεται, κανείς» και ο Οδυσσέας Ελύτης με το δικό του ποιητικό τρόπο αποφαίνεται ότι «η πρώτη αλήθεια είναι ο θάνατος». Πώς περνάμε τη ζωή μας; Ποια πράγματα εκτιμάμε, σε ποια δίνουμε σημασία, ποια τα όνειρα, οι εμμονές μας, τα πάθη, οι ιδέες μας, οι στοχεύσεις μας; Πώς αντιμετωπίζουμε αυτό το «μέγα καλό και πρώτο», κατά το Σολωμό, δώρο της ζωής; Είναι μερικά απ’ τα μεγάλα διαχρονικά και αναπάντητα ερωτήματα - θέματα που πραγματεύεται ο Ουάιλντερ στη «Μικρή πόλη» και που ακούγονται στις μέρες μας εμφατικώς επίκαιρα, μια που το σλόγκαν τού lifestyle «Να περνάς καλά» έχει ταυτίσει το νόημα της ζωής με την υλική ευμάρεια, τον αχαλίνωτο καταναλωτισμό και το χυδαίο ατομικισμό. «Τώρα ξέρεις. Αυτό θα πει να είσαι ζωντανός. Να τριγυρνάς μέσα σε ένα σύννεφο άγνοιας. Να πηγαίνεις πάνω - κάτω τσαλαπατώντας τα αισθήματα εκείνων που είναι γύρω σου. Να χάνεις και να σπαταλάς τον καιρό σου, σα να έχεις μπροστά σου χίλια χρόνια. Να ‘σαι πάντοτε έρμαιο του πάθους σου και του εγωισμού σου…» απαντά (;) ο συγγραφέας στο τέλος του έργου.



Αξία του κειμένου
Ο Χρήστος Μαλακός αντιμετώπισε το κλασσικό αυτό κείμενο με τον τρόπο που του άξιζε. Φρόντισε να αναδειχθεί το μεδούλι του σε συνδυασμό με το θεατρικό ψαχνό του. Να φανούν τόσο τα νατουραλιστικά του στοιχεία, όσο και τα στοιχεία αποστασιοποίησης. Ακολουθώντας την παραδοσιακή σκηνοθετική γραμμή, έφτιαξε ένα λιτό σκηνικό (δυο τραπέζια και λίγες καρέκλες) ώστε ο θεατής να φανταστεί τη «Μικρή πόλη» του Γκρόβερς Κόρνερ και την κάθε δική του «μικρή πόλη» και έδωσε με αφαιρετικό τρόπο όλες τις καθημερινές λειτουργίες. Τον καφέ, το στρώσιμο του τραπεζιού, την εφημερίδα, το φαγητό, το σιδέρωμα, έως τις μεγάλες στιγμές: την ερωτική εξομολόγηση, το γάμο, το θάνατο.
Τα ωραιότατα κουστούμια της Λένας Τριανταφύλλου συνέβαλαν καθοριστικά στην ατμόσφαιρα της εποχής και οι φωτισμοί του Λάμπρου Μυλωνά αρμοέδεσαν αριστοτεχνικά. Η επιτυχία της παράστασης στηρίχθηκε επίσης και βασικά στην ερμηνευτική υποστήριξη όλων των ηθοποιών. Τόσο αυτοί που κράτησαν τους κύριους ρόλους, Κατερίνα Κομνηνάκα, Κώστας Τσουγκράνης, Λευτέρης Μυρσινιάς, Ράνια Καχριμάνη, Λάνα Χαραλάμπους, Γιαννάκης Σταμάτης όσο και οι υπόλοιποι στους μικρότερους, ήταν θαυμάσιοι (Αντουέλ Νάκε, Μάκης Νικέλλης, Τατιάννα Σβώρου, Αντώνης Μυρσινιάς, Παναγιώτης Χατζηβαγιάννης, Δημοσθένης Μπούρας, Αφροδίτη Γιαννέλη, Γιώργος Μαρμαρινός, Παναγιώτης Εξαδάκτυλος, Γιάννης Κακαδέλλης, Γιώργος Μαρινέλλης, Ευαγγελία - Δάφνη Κυριαζή, Μυρσίνη Σβώρου, Νάνα Παυλακέλλη, Ανθή Σαμαρτζίδου, Βασίλης Σαμαράς).
Έπαιξαν με άνεση, με σταθερότητα, με πειστικότητα, με προσήλωση στο πνεύμα και το ήθος του έργου. Το σύνολο ήταν εξαιρετικό, τέτοιο που δεν επέτρεψε να φανεί ούτε το άγχος των πρωτοεμφανιζόμενων, ούτε η δυσκολία του κειμένου που έχει μεγάλα κομμάτια αφήγησης, εκτεταμένους μονολόγους και έλλειψη σκηνικής δράσης. (Θα έλεγα ότι ακόμα και η έντονη εκφορά της λεσβιακής ντοπιολαλιάς από κάποιους ερασιτέχνες χωνευόταν χωρίς να ξενίζει).
Ο Κλεομένης Τζανέτος, ως διευθυντής σκηνής (και ως ιερέας Μόργκαν), κράτησε με άνεση τον κρίσιμο ρόλο του αφηγητή που βάζει και βγάζει από τη δράση τους θεατές, κρατώντας το μέτρο, χωρίς δηλαδή υπερβολικές δραματοποιήσεις ούτε άστοχους χαριεντισμούς.
Πότε η ζωή κρίνεται άξια του ονόματος και της πολύτιμης ουσίας της; Η θεατρική ομάδα των «Αστέγων» μάς προσέφερε μια όμορφη παράσταση και μας έδωσε τη δυνατότητα να στοχαστούμε με τον εαυτό μας. Πολλαπλό το κέρδος των θεατών, άξιοι πολλών συγχαρητηρίων όλοι οι συντελεστές.