Ένα τεράστιο θέμα με συναισθηματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές, οικονομικές επιπτώσεις και το βασικότερο, καθοριστικός παράγων στη σχέση γονέων - παιδιού, είναι η άσκηση της γονικής εξουσίας.
Ένα σύνθετο νομικό πλαίσιο, απαραίτητο, πρακτικό, αποτελεσματικό, αλλά και συχνά άδικο, αναχρονιστικό, καταπιεστικό και αντιπαιδαγωγικό προσπαθεί να καθορίσει μια κατάσταση όπου βασικοί άξονες είναι η προστασία του παιδιού, η ενηλικίωσή του, η αυτονομία του, η ευθύνη των πράξεών του, η εκπαίδευση και αγωγή του, καθώς και η ανταπόκριση στο εκάστοτε ιδεολογικό κοινωνικό σύστημα και τις οικονομικές συνθήκες της εποχής.
Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να ασκηθεί ο γονικός έλεγχος είναι η πειθώ, η αγωγή, το ενδιαφέρον, η δοτικότητα και η προσφορά χρόνου και ενδιαφέροντος για τα παιδιά.
Οι γονείς, συνειδητά ή ασυνείδητα, με συμφωνία ή ασυμφωνία, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, χαράσσουν ένα πλάνο για τη ζωή του παιδιού τους. Βασική τους επιδίωξη, λένε, η ευτυχία του παιδιού.
Αναρωτηθήκαμε, όμως, πού βρίσκεται το παιδί, η προσωπικότητα, οι ικανότητές του, οι επιθυμίες του στη χάραξη αυτού του σχεδίου;
Συνήθως όλα αυτά είναι έξω από το πλάνο. Οι γονείς αποφασίζουν ερήμην του παιδιού, με βάση τις δικές τους εμπειρίες, τα δικά τους τραυματικά βιώματα και φιλοδοξίες.
Άλλοτε μια υπερβολική προσήλωση στην ελεύθερη αγωγή και δημοκρατικότητα, αφύσικη στο γονικό ρόλο, αναστρέφει τους ρόλους. Τα παιδιά γίνονται μικροί τύραννοι και οι γονείς παιδιά των παιδιών τους.
Άλλες φορές η αγάπη χαλκεύει δεσμούς πολύ ισχυρούς. Η υπερπροστασία δημιουργεί πλάσματα χωρίς πρωτοβουλία, ανασφαλή, εξηρτημένα, ενοχικά που αργότερα, μετά την εφηβεία, παραμένουν προσκολλημένα στη γονική κυρίαρχη αγάπη και δεν αποκτούν ταυτότητα, δεν πετούν μακριά με δικά τους φτερά.
Η λύκαινα όταν έλθει η ώρα να βγουν τα λυκάκια στο δικό τους πεπρωμένο, τα αναγκάζει δυναμικά. Φυσικά μια ζωώδης συμπεριφορά δεν πρέπει να υιοθετηθεί.
Απ’ την άλλη, όμως, η προσκόλληση του αγοριού π.χ. στη μητρική κυριαρχία δημιουργεί τεράστια προβλήματα στη δική του οικογένεια, και ψυχοσεξουαλικά, και κοινωνικής ζωής.
Ο απογαλακτισμός, η εφηβεία, η απόκτηση αυτονομίας είναι κομβικά σημεία στην ανάπτυξη και ωρίμανση της προσωπικότητας.
Ποια πρακτική συμβουλή μπορεί να δώσει ένας ειδικός στο λογικό ερώτημα του γονιού: «πώς να φερθώ στο παιδί μου;». Η απάντηση προϋποθέτει την ανάλυση και γνώση του παιδιού και του γονιού.
Πριν επέμβει κανείς στο παιδί του πρέπει να κάνει την απαραίτητη ενδοσκόπηση και γνώση του εαυτού του. Ποιος είναι πραγματικά, τι περιμένει απ’ τη ζωή, ποια είναι τα προβλήματά του, ο ανταγωνισμός με τη σύζυγο, τι τραυματικές εμπειρίες κουβαλά απ’ τα δικά του παιδικά βιώματα.
Πρέπει να ξεχωρίσει τη ζωή του παιδιού του από τη δική του ζωή και να σκεφθεί για τα δικά του απωθημένα. Αυτό απαιτεί τόλμη, σεβασμό για το παιδί, αξίες για την ανθρώπινη αυτονομία και ελευθερία.
Πολλές φορές η προστασία γίνεται εκλογίκευση για άσκηση ελέγχου. Πότε όμως θα δοθεί στο παιδί η ελευθερία της αυτονομίας;
Κατ’ αρχήν αυτό γίνεται σταδιακά και με τη διαδικασία δοκιμής - σφάλματος και επανόρθωσης. Εξαρτάται από την προσωπικότητα, την ωρίμανση του παιδιού, τις παρέες του, το σχολείο, το επίπεδο του ιδίου του παιδιού και της εποπτείας του. Το μέτρο, η ισορροπία, η αρμονία παράγουν ηθική.
Το παιδί είναι το μικρό τρυφερό πουλί που πρέπει να το κλείσεις στη χούφτα της αγάπης σου χωρίς να το πνίξεις και χωρίς να τ’ αφήσεις να πετάξει πρόωρα.