Επιμέλεια: Paola - Maria Minucci, Χρήστος Μπιντούδης
Εκδόσεις Ίκαρος
Αθήνα 2011, σελ. 565

Το Νοέμβριο του 2006 πραγματοποιήθηκε στο Teatro Ateneo της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ρώμης τριήμερο συνέδριο με θέμα «Elitis in Europe - Ο Ελύτης στην Ευρώπη». Η επιστημονική αυτή συνάντηση πραγματοποιήθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από το θάνατο του Ελύτη και προσπάθησε να περιγράψει και να αναδείξει την τύχη του έργου του Έλληνα ποιητή μέσα από μία διττή προοπτική: από τη μία, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν σήμερα την ελυτική ποίηση οι παλαιότεροι κριτικοί της, οι πρώτοι που έγραψαν γι’ αυτήν, που αναγνώρισαν την αξία της, που τη μετέφρασαν· και, από την άλλη, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν το έργο του νομπελίστα ποιητή οι κριτικοί της νέας γενιάς.
Στον παρόντα τόμο στεγάζονται οι 33 εισηγήσεις του παραπάνω συνεδρίου μοιρασμένες σε τρεις ενότητες: Ο Ελύτης και η ποιητική του, Ο Ελύτης και ο ελληνικός κόσμος, Ο Ελύτης και η Ευρώπη. Μερικοί από τους συγγραφείς είναι οι: Δημήτρης Μαρωνίτης, Ξενοφών Κοκόλης, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Μαρία Χατζηγιακουμή, Μαρία Περλορέντζου, Νίκος Σαρρής, Γιάννης Δάλλας, Μιχάλης Πιερής, Παντελής Βουτουρής, Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Νίνα Αγγελίδου, Κωνσταντίνος Νίκας, Χρήστος Μπιντούδης, David Connolly, Alvaro Garcia, Massimo Cazzulo, Cristiano Lugiani, Renata Lavagnini κ.ά.. Σημειώνουμε την εισήγηση της Gaia Zaccagni: «Η Λέσβος και ο Ελύτης: τα τέκνα της Αιολίδας. Ένα φανταστικό γενεαλογικό δένδρο».

Η Paola - Maria Minucci στον πρόλογό της επισημαίνει για το περιεχόμενο των εισηγήσεων: «Η διάρθρωση των τριών ημερών αντανακλά πιστά το αναλυτικό ποιητικό πορτραίτο του Ελύτη, “ενός Ευρωπαίου ως τη μέση”, όπως ο ίδιος προσδιόρισε τον εαυτό του. Από αυτόν τον ποιητή, που κινείται μεταξύ παράδοσης και νεωτερισμού, επισημάνθηκαν οι ισχυροί δεσμοί του με την ελληνική παράδοση, από τον κλασσικό κόσμο ως τους αρχαίους λυρικούς κυρίως, αλλά και τους βυζαντινούς υμνογράφους· ο στενός του διάλογος και η σχέση του με τους μεγάλους της νεοελληνικής λογοτεχνίας του 19ου και του 20ού αιώνα: από το Σολωμό, τον Κάλβο και τον Παπαδιαμάντη, μέχρι τους συγχρόνους του, όπως ο Εμπειρίκος, ο Σαραντάρης και ο Γκάτσος.
Η ποίησή του, όμως, όπως επισημάνθηκε, διέθετε ήδη από τη γέννησή της μια ευρωπαϊκή διάσταση: ο υπερρεαλισμός στάθηκε μια αποφασιστική στιγμή συλλογισμού στην ποιητική διαμόρφωσή του. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τη σημασία που είχαν για αυτόν τα χρόνια που πέρασε στη Γαλλία. Ο Ελύτης υπήρξε ποιητής πιστός στον εαυτό του, αλλά ανανεώθηκε κιόλας, δίχως επαναλήψεις, μέσω της διαρκούς αναζήτησης του εαυτού και της λέξης του.
Οι τριάντα τρεις ανακοινώσεις που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια των τριών ημερών του συνεδρίου ασχολήθηκαν, μέσα από γόνιμο διάλογο και παραγωγική συζήτηση, με τις διάφορες πλευρές της ελυτικής ποίησης, ερευνώντας κάθε πτυχή της και κατορθώνοντας να ρίξουν νέο φως σε πολλά σημεία της που υπήρχαν, αλλά που παρέμεναν λανθάνοντα στην πραγματικά πλούσια κριτική του έργου του: ποίηση αισθησιακή που ταυτόχρονα βασίζεται σε μια συγκεκριμένη και αναλυτική, γεωμετρική, αντίληψη του κόσμου και των νόμων του· ποίηση φωτεινή, ποίηση αισιόδοξη, αλλά και ποίηση της σκιάς, της αγωνίας και της εσωτερικής αναζήτησης, που βρίσκεται κοντά στους μεγάλους λυρικούς της Κλασσικής Εποχής, στη Σαπφώ κυρίως, και ποίηση φιλοσοφική και της υπαρξιακής περισυλλογής που, μερικές φορές, εδραιώνει ένα διάλογο με την Ιστορία, μέχρι να υλοποιήσει μια αρμονική συγχώνευση αυτών των δύο ροπών δίχως πλέον διαχωρισμούς μεταξύ σκέψης και αισθήματος, μεταξύ λυρικής και φιλοσοφικής έμπνευσης, μεταξύ πρόζας και ποίησης. Τα πεζά του δοκίμια συνιστούν στιγμές υψηλής λυρικότητας και, ταυτόχρονα, μια απόδειξη της μεγάλης του οξυδέρκειας και της κριτικής του ευαισθησίας.»