Το «Ε», με τον ερασιτέχνη ηθοποιό και σκηνοθέτη της Μυτιλήνης Παναγιώτη Μανωλάκα

Το «Ε» σήμερα φιλοξενεί τον ερασιτέχνη ηθοποιό και σκηνοθέτη Παναγιώτη Μανωλάκα. Έχοντας συμπληρώσει σχεδόν 30 χρόνια στο χώρο του ερασιτεχνικού θεάτρου του Βορείου Αιγαίου, συμμετέχοντας σε ομάδες τόσο της Λέσβου όσο και της Χίου, έχει αποκομίσει πολύτιμη εμπειρία, την οποία και μοιράζεται μαζί μας. Η αφήγησή του μοιάζει με ένα ταξίδι στη διαδρομή του ίδιου του χώρου στον οποίο έχει δοθεί με μεράκι από τη δεκαετία τού ’80 μέχρι και σήμερα.


Κύριε Μανωλάκα πώς, ως υπάλληλος τελωνείου, ξεκινήσατε να ασχολείστε με το θέατρο;
«Το θέατρο είναι η μεγάλη μου αγάπη. Με βρήκε τα χρόνια που ήμουν στην Αθήνα, όπου είχα φύγει για σπουδές σε μια ιδιωτική σχολή βιομηχανικών και εμπορικών επιχειρήσεων. Έβρισκα τον εαυτό μου πολλές φορές να κάθεται και να παρακολουθεί κρυφά παραστάσεις αρχαίου δράματος, στα βραχάκια του Θεάτρου Ηρώδου του Αττικού, αλλά και σε άλλα θέατρα. Σιγά - σιγά μπήκε το σαράκι μέσα μου και έφτασε η στιγμή, μετά από κάποια χρόνια, όσο ήμουν πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Παμφίλων, να καλέσω στις καλοκαιρινές μας εκδηλώσεις το Θεατρικό Εργαστήρι του Κέντρου Νεότητας Δήμου Μυτιλήνης που μόλις είχε συσταθεί, ώστε να παρουσιάσει τη θεατρική του δουλειά. Δεν ήξερα τα μέλη του και αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με το ερασιτεχνικό θέατρο και το σκηνοθέτη της ομάδας, το Στρατή το Βλαστάρη. Τρεις μήνες μετά, βρέθηκα κι εγώ στην ομάδα. Ήταν το καλοκαίρι τού ’83, που έπαιξαν στα Πάμφιλα τα θεατρικά έργα τού Τσέχωφ “Μια αίτηση σε γάμο” και “Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού”.»

Παίζατε σε παραστάσεις ήδη από την αρχή;
«Όχι, τον πρώτο καιρό δεν έπαιζα, παρακολουθούσα και βοηθούσα και κάποια στιγμή, με παρότρυνση και των άλλων, έπαιξα στο πρώτο θεατρικό. Το θεατρικό εργαστήρι τότε έκλεινε μια πορεία περίπου 10 χρόνων. Ο κύκλος αυτός έκλεισε με πολύ όμορφα θεατρικά κείμενα που ανεβάσαμε τότε, των Μπρεχτ, Τσέχωφ, Καμπανέλλη, Αριστοφάνη, Μανιώτη, ενώ είχαμε και πάρα πολύ δυνατή παρουσία στις ημέρες εορτασμού του Πολυτεχνείου. Ήταν μια παρουσία ισχυρή, σα μια δεύτερη δουλειά που κάναμε εκείνες τις ημέρες. Δίναμε σώμα και ψυχή, για να περάσουμε τα μηνύματα του Πολυτεχνείου στους νέους, που ακολουθούσαν μετά από εμάς.»

Οι πρώτες σκηνοθετικές απόπειρες

Με τη σκηνοθεσία πότε πρωτοασχοληθήκατε;
«Ο πρώτος σκηνοθέτης του Θεατρικού Εργαστηρίου ήταν ο Παναγιώτης ο Ψαρρός. Ήταν η ψυχή της ομάδας, ένας άνθρωπος με πολύ μεράκι και πολλή αγάπη για το θέατρο, που σε ενέπνεε πραγματικά. Έμαθα πάρα πολλά πράγματα από αυτόν τον άνθρωπο. Δεύτερος σκηνοθέτης ήταν ο Στρατής ο Βλαστάρης. Μέσα από αυτή την ομάδα, ωστόσο, πάντα δινόταν η ευκαιρία στα μέλη της να πειραματιστούν με τη σκηνοθεσία. Τότε μου δόθηκε κι εμένα η ευκαιρία να σκηνοθετήσω. Υπήρχε ο χώρος του καθιστικού του Κέντρου Νεότητας, όπου για πρώτη φορά ανέβασα μια κωμωδία του Ψαθά, και στη συνέχεια άλλη μια θεατρική παράσταση, μαζί και με ένα σχολείο της πόλης. Έτσι ξεκίνησα, δειλά - δειλά, να κάνω τα πρώτα μου βήματα στη σκηνοθεσία. Με δουλειές που έκανα με άτομα έξω από το Θεατρικό Εργαστήρι, αποκτούσα σιγά - σιγά την εμπειρία, δούλευα και με τους άλλους σκηνοθέτες και έτσι άρχισα να ασχολούμαι.»

Ποια ήταν η πρώτη παράσταση που σκηνοθετήσατε;
«Πριν τελειώσει ο πρώτος κύκλος του Θεατρικού Εργαστηρίου, διορίστηκα, το 1987, στο Τελωνείο της Χίου. Ήταν η εποχή, που άνοιγαν ήδη τα φτερά τους οι θεατρικές ομάδες του Αιγαίου. Είχε γίνει ήδη η πρώτη Συνάντηση, τα μέλη τους είχαν έρθει κοντά και όταν βρέθηκα εκεί, συναντήθηκα με ανθρώπους που γνώριζα και μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετέχω στη θεατρική ομάδα της Χίου. Έπαιξα σε πολύ καλές παραστάσεις και στη συνέχεια ασχολήθηκα και σκηνοθετικά με την ομάδα. Η πρώτη σκηνοθετική μου δουλειά ήταν “Ο Λεπρέντης”, του Μιχάλη Χουρμούζη. Παράλληλα, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω μαθήματα στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρου της Χίου, με δάσκαλο τον Κωνσταντίνο Ξύδα. Πήρα πάρα πολλά πράγματα και από τότε πλέον η ματιά μου πάνω στο θέατρο έχει διευρυνθεί, σκηνοθετικά έχω μάθει να βλέπω πάρα πολλά πράγματα. Ήταν ένας φορέας από τον οποίο βγήκαν επαγγελματίες ηθοποιοί. Συμμετείχα και στην πρώτη δουλειά της ομάδας, κάτι που ήταν μια μεγάλη εμπειρία και ένα μεγάλο σχολειό, και ευχαριστώ την τύχη μου που έφερε μπροστά μου αυτήν την εμπειρία. Όσο ήμουν στη Χίο, ασχολήθηκα και με τη σκηνοθεσία παιδικού θεάτρου, σκηνοθετώντας τη “Φρουτοπία” του Ευγένιου Τριβιζά, για το Σύλλογο Γυναικών Χίου.»

Πότε επιστρέψατε στη Μυτιλήνη; Ήταν όταν έγιναν προσπάθειες να στηθεί το «Σάπιο Σανίδι»;
«Επέστρεψα στο νησί το 1994. Κάναμε τότε μια προσπάθεια να στήσουμε μια θεατρική ομάδα, το “Σάπιο Σανίδι”, αφού το Θεατρικό Εργαστήρι είχε σταματήσει να λειτουργεί από το 1991, δεν τα καταφέραμε όμως. Στη συνέχεια, μου δόθηκε η ευκαιρία να βρεθώ για κάποια χρόνια στους “Αστέγους”. Καλή παρέα, καλοί φίλοι, ήταν ένα σωματείο που μετρούσε ήδη πολλά χρόνια και είχε τεράστια προσφορά στα πολιτιστικά δρώμενα της Μυτιλήνης. Εκεί, μου δόθηκε η ευκαιρία και έπαιξα σε τρεις ή τέσσερις θεατρικές παραστάσεις. Στο διάστημα αυτό ξαναφτιάξαμε το Θεατρικό Εργαστήρι, το 1999, με παλιούς και νέους ερασιτέχνες ηθοποιούς.»

Εμπειρία 28 χρόνων

Σε όλα αυτά τα χρόνια της πορείας σας, συναντήσατε δυσκολίες;
«Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα, τα περισσότερα γίνονταν γιατί το θέλαμε εμείς. Το θέατρο δεν είναι τόσο ανταποδοτικό για το Δήμο. Ήταν όμως, και είναι, πολύ περισσότερες οι καλές στιγμές. Ο Δήμος μάς είχε παραχωρήσει στέγη, κάτι που μας έδινε τη δυνατότητα να κάνουμε μεγάλες παραγωγές. Παρουσιάσαμε 14 μονόπρακτα του Μπρεχτ, σε παραστάσεις που κρατούσαν σχεδόν τρεις ώρες. Πάντα, όμως, φροντίζαμε να υπάρχει μια παράσταση πιο δύσκολη και μετά μια κωμωδία, για παράδειγμα, για να μην είναι ζημιωμένος ο Δήμος. Και μέχρι σήμερα, ο Δήμος μάλλον λεφτά έχει βγάλει, παρά ζημιωμένος είναι.»

Τι έχετε αποκομίσει από την εμπειρία σας στο χώρο του ερασιτεχνικού θεάτρου; Υπάρχει κάτι για το οποίο μετανιώνετε;
«Πέρασα 28 χρόνια όμορφα και δε μετάνιωσα ποτέ που ασχολούμαι με το θέατρο. Πιστεύω πως, μέσα από τον πολιτισμό, μπορούμε να δώσουμε μια ώθηση να πάνε μπροστά πράγματα στον τόπο μας. Εκπλήρωσα και το όνειρό μου, να κάνω παιδικό θέατρο με παιδιά, όταν πριν από τέσσερα χρόνια μού δόθηκε η ευκαιρία από το Δημοτικό Σχολείο Παμφίλων να σκηνοθετήσω “Το όνειρο του σκιάχτρου”, του Ευγένιου Τριβιζά. Έχω τις πιο όμορφες αναμνήσεις από τα παιδιά. Οι ώρες δουλειάς που τους αφιέρωσα, πιστεύω πως τους έδωσαν πολλά πράγματα. Και το νιώθω όταν περπατώ στο χωριό, που με βλέπουν και με αποκαλούν “κύριε”. Ηχεί πάρα πολύ όμορφα στα αυτιά μου.»

Τι σημαίνει το θέατρο για έναν ερασιτέχνη ηθοποιό και σκηνοθέτη;
«Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας. Κάνουμε αυτό που μας ευχαριστεί, πρώτα πρέπει να ευχαριστήσουμε τις ψυχές μας και μετά όλους τους άλλους. Πολλές φορές νιώθω κουρασμένος όταν πάω να παρακολουθήσω μια πρόβα, αλλά από την ώρα που ανοίγει η αυλαία, έχω ξεχάσει τα πάντα. Βρίσκομαι σε έναν κόσμο, που λατρεύω 28 ολόκληρα χρόνια.»

Τι έχετε να πείτε για το ερασιτεχνικό θέατρο της Μυτιλήνης;
«Το ερασιτεχνικό θέατρο στη Μυτιλήνη έχει κάνει τεράστια βήματα. Και τώρα οι ομάδες κάνουν κοινές προσπάθειες, γιατί πιστεύουν ότι μόνο όταν είναι ενωμένες μπορούν να κάνουν μια σωστή παρέμβαση στον πολιτισμό. Για παράδειγμα, το Θεατρικό Εργαστήρι παρουσιάζει αυτές τις μέρες τα δύο μονόπρακτα των Μπρεχτ και Πίντερ στο ΦΟΜ, με φωτισμούς του Ανδρέα Σεφτελή. Για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου θα συνεργαστούν τρία σχήματα με τρεις ηθοποιούς, πάλι σε σκηνοθεσία του Αντρέα. Η συνεργασίες αυτές δίνουν μια άλλη δυναμική στο ερασιτεχνικό θέατρο, αποτελούν μεγάλη παρέμβαση και προσπαθούμε με νύχια και δόντια να τις κρατήσουμε. Πιστεύω πως θα ακολουθήσουν κι άλλοι. Τα βήματά μας ας είναι αργά, για να είναι και σταθερά.»