Ευριπίδης
Μετάφραση: Στρατής Πασχάλης
Εκδόσεις Νεφέλη
Αθήνα 2010, σελ. 107

Το καλοκαίρι που μας πέρασε, το Εθνικό Θέατρο παρουσίασε την τραγωδία του Ευριπίδη «Ορέστης», σε μετάφραση του βραβευμένου μας συμπατριώτη ποιητή, δοκιμιογράφου και μεταφραστή Στρατή Πασχάλη (σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς).
Η μετάφραση αυτή κυκλοφορεί σε έναν αυτοτελή τόμο από τις εκδόσεις «Νεφέλη».
Για τη μεταφραστική του απόπειρα, που αξίζει να σημειώσουμε ότι δέχτηκε πλήθος ευνοϊκότατων κριτικών, ο ίδιος ο Στρατής Πασχάλης γράφει στο πρόγραμμα της παράστασης:
«“Ορέστης”. Έργο της αθηναϊκής παρακμής. Η βουή του όχλου, η νευρασθένεια και η κατάθλιψη των νεαρών “μητροκτόνων”, οι σοφιστείες των διεφθαρμένων πολιτικών, οι βαρβαρικές “γλώσσες” που εισβάλλουν από την πόρτα της χαλάρωσης των θεσμών μετά την ακμή και τη νίκη. Η αιώνια ερημιά των νέων ανθρώπων, που γίνονται δράστες εγκλημάτων από καθαρή έλλειψη δυνατότητας να πιστέψουν σε κάτι, κι αυτοκαταστρέφονται, δακτυλοδεικτούμενοι και απόβλητοι, σε καιρούς διάλυσης. Ο μηδενισμός και η απελπισία. Οι φοβίες και οι αρρώστιες. Η χρεωκοπία των αξιών. Οι από μηχανής παγκοσμιοποιημένοι θεοί που δίνουν την τραγελαφική λύση. Απόηχοι στο “σήμερα”.
Ιδιοφυής, ο Ευριπίδης. Μας κληροδότησε αυτό το πειραματικό δράμα όπου διαπλέκονται η πεζότητα με τον αισθητισμό και τη μουσική, η κλασσικότητα με το γκροτέσκο, ο θρήνος και η κωμωδία, σ’ ένα ανοιχτό παράδοξο κρεσέντο πικρής ειρωνείας και απόγνωσης. Γεμάτο ανακολουθίες και μεταπτώσεις που τις βρίσκουμε αιώνες αργότερα στους μοντέρνους. Έργο μετέωρο. Στοίχημα της απόδοσής μας: ο ήχος της κλασσικής και νεορομαντικής μνήμης των αρχαίων δραμάτων όπως παραστάθηκαν ως τώρα να διασωθεί στην έκφραση του “σήμερα”. Τα νέα παιδιά να μπορέσουν να νιώσουν πως η ξερή γλώσσα της εποχής, η γλώσσα τους, μπορεί ακόμα να κινητοποιήσει ψυχές περνώντας μέσα από το λόγο των μεγάλων μας ποιητών. Όπως το σύγχρονο νερό, γεμάτο τεχνητές ουσίες και χλώριο, από ένα φίλτρο που το διυλίζει.
Οι δύο απόβλητοι “μητροκτόνοι” να συναντήσουν τους νέους των blogs και του Facebook, όλοι τους απειλημένοι από τις Ερινύες ενοχών που δεν είναι καν δικές τους και να βρουν έναν τρόπο επικοινωνίας και αμοιβαίας αναζήτησης διεξόδου, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα ξένη και δική τους, οικεία και ανοίκεια.
Μεταγλώσσα του μύθου, διαχρονική.
Ζητούμε συγγνώμη για όπου λαθέψαμε ή αστοχήσαμε και ευχαριστούμε για όσα διδαχτήκαμε στην κοπιώδη προσπάθεια της απόδοσης.»