Η ψήφιση του Νόμου, αφετηρία για ένταση των προσπαθειών

Ο νέος νόμος-πλαίσιο για τα Πανεπιστήμια ψηφίστηκε μεν με μεγάλη πλειοψηφία από τη Βουλή, αλλά στην ουσία τώρα αρχίζει να διανύει το πλέον κρίσιμο στάδιο, διότι η πολιτική συμφωνία κορυφής στο κοινοβούλιο δεν εξασφαλίζει την αντιμετώπιση των πιεστικών αναγκών και την ομαλή λειτουργία των πανεπιστημίων. Δεν εγγυάται την εκπλήρωση και την ενίσχυση της αποστολής της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: την παροχή όχι μόνο εκπαίδευσης, αλλά και ακαδημαϊκής παιδείας, την ανάπτυξη της έρευνας και την ουσιαστική αλληλεπίδραση πανεπιστημίου και κοινωνίας, την ελεύθερη διακίνηση ιδεών.
Οι διατάξεις του νέου πλαισίου, διατάξεις που ανατρέπουν ριζικά τη σημερινή δομή και λειτουργία των ΑΕΙ, θα δοκιμαστούν και θα κριθούν στην πράξη. Ένας νόμος που φιλοδοξεί να μεταρρυθμίσει το πανεπιστήμιο, μπορεί να εφαρμοστεί και να εκπληρώσει τους στόχους του εφόσον έχει τη συναίνεση και αποδοχή της πλειοψηφίας της ακαδημαϊκής κοινότητας και σε κάθε περίπτωση εξασφαλίζει την αποδοχή εκείνων των ακαδημαϊκών και κοινωνικών δυνάμεων που έχουν ταχθεί ανεπιφύλακτα υπέρ της ανάγκης ριζικών, ουσιαστικών αλλαγών στο πανεπιστήμιο. Η όποια μεταρρύθμιση δεν μπορεί να βασίζεται στη ρητορική, αλλά στην ικανότητα του πλαισίου να ρυθμίσει αποτελεσματικά τη λειτουργία των πανεπιστημίων ως κυττάρων παιδείας κι έρευνας σε μία δημοκρατική κοινωνία. Δυστυχώς η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας δεν ενδιαφέρθηκε να εξασφαλίσει έναν ουσιαστικό διάλογο με την πανεπιστημιακή κοινότητα και τους φορείς, να αξιοποιήσει τις εμπειρίες, τις προτάσεις της, τις ανησυχίες της για το μέλλον του πανεπιστημίου και της χώρας.

Για τους λόγους αυτούς θεωρούμε ότι τώρα είναι η ώρα ευθύνης για εμάς τους Έλληνες πανεπιστημιακούς δασκάλους. Καλούμαστε να απαντήσουμε αποστομωτικά στις απαράδεκτες μεθοδεύσεις και στη συστηματική απαξίωση του δημόσιου πανεπιστημίου και των λειτουργών του, που διαπιστώσαμε όλοι. Καλούμαστε να υπερασπιστούμε όχι «κεκτημένα» και «προνόμια», όχι συναλλαγές κι ένα τελματωμένο πανεπιστήμιο, αλλά την ίδια την πανεπιστημιακή λειτουργία, σε επίπεδο παιδείας και διοίκησης, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, την ανάπτυξη και την ελεύθερη διακίνηση ιδεών.
Ο νέος νόμος περιέχει διατάξεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα συνταγματικότητας, όπως άλλωστε επεσήμανε και το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής. Ακόμη και η αλλαγή της διάταξης για την εκλογή του πρύτανη από τα μέλη ΔΕΠ, που αποτελούσε κορυφαίο αίτημα των πανεπιστημιακών, είναι ενδεικτική τής εν τέλει δαιδαλώδους διαδικασίας που θα ταλανίσει τα πανεπιστήμια το επόμενο διάστημα, αλλά και της αμφίσημης αντίληψης του Υπουργείου για την κατεύθυνση και την ουσία των μεταρρυθμίσεων. Όμως, η προσπάθεια αποδοχής της δημοκρατικής νομιμοποίησης μέσω της εκλογής του πρύτανη δεν ολοκληρώθηκε τελικά με την εκλογή και των κοσμητόρων από τα μέλη ΔΕΠ, δημιουργώντας ένα συγκεντρωτικό και αυταρχικό μοντέλο διοίκησης. Σε ό,τι αφορά σε ακαδημαϊκά ζητήματα, η κατάργηση της αυτοτέλειας των τμημάτων ως θεμελιωδών ακαδημαϊκών μονάδων, η άδηλη εξέλιξη των προβλέψεων για τη διάρκεια των σπουδών που μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική υποβάθμιση των παρεχόμενων σπουδών, η απουσία κάθε αναφοράς στη χρηματοδότηση της έρευνας, που αποτελεί την ειδοποιό διαφορά των πανεπιστημίων από τα «κολλέγια», οι «νεφελώδεις» διατάξεις για τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ, δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας για την όποια βελτίωση του ποσοστού τού ΑΕΠ που διατίθεται στην ανώτατη εκπαίδευση και έρευνα, αποτελούν στοιχεία του νέου νόμου που έχουν δημιουργήσει έντονο προβληματισμό σε διδάσκοντες και διδασκομένους.

Η πλήρης αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων, η δημοκρατική λειτουργία, οι ακαδημαϊκές ελευθερίες και το ακαδημαϊκό άσυλο, η εξασφάλιση της δημόσιας χρηματοδότησης, η αναβάθμιση των ακαδημαϊκών λειτουργιών και η υποστήριξη της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, η υποστήριξη της φοιτητικής μέριμνας, παραμένουν ουσιαστικά ζητούμενα.
Στην κρίσιμη αυτή συγκυρία της εφαρμογής του νόμου, απαιτείται ουσιαστικός διάλογος και η έκφραση όλων των απόψεων χωρίς αποκλεισμούς, για την αντιμετώπιση της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί. Οι νόμοι στις δημοκρατίες εφαρμόζονται. Βελτιώνονται μέσα από την εφαρμογή τους και τις συλλογικές προσπάθειες. Η κοινωνία αξιώνει από το πανεπιστήμιο να παραμείνει ανοιχτό και αφοσιωμένο στην αποστολή του. Κάθε απόπειρα εκμετάλλευσης της ακαδημαϊκής ζωής για αλλότριους σκοπούς, θα επιτείνει τα προβλήματα και θα τροφοδοτήσει περαιτέρω την απαξίωση του πανεπιστημίου.
Ο αγώνας για μια καλύτερη ανώτατη εκπαίδευση, για μία δημοκρατική μεταρρύθμισή της συνεχίζεται. Η διαφύλαξη των ακαδημαϊκών αξιών, η διατήρηση κι ενίσχυση του επιπέδου της παιδείας που παρέχεται, η βελτίωση και αναβάθμιση των ακαδημαϊκών λειτουργιών, καθώς και η ευθύνη για τον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών του νόμου, βρίσκεται πλέον στην ευθύνη της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Είναι ευθύνη του καθενός από μας.

«Πρωτοβουλία Αιγαίου»
Παράταξη Πανεπιστημιακών Πανεπιστημίου Αιγαίου
http://protoboulia-aigaiou.blogspot.com/