Περί δικαιοσύνης και δίκαιης ανάπτυξης

28/07/2017 - 15:44 Ενημερώθηκε 28/07/2017 - 10:49

Παλαιότερα οι λαϊκίστικες κυβερνήσεις επικαλούνταν την θρησκεία, την πατρίδα, την οικογένεια κλπ.. Τώρα που οι θεσμοί αυτοί και οι αξίες έχουν χρεοκοπήσει, οι λαϊκιστές διακηρύσσουν πως επιδιώκουν τη «δίκαιη ανάπτυξη», πως θέλουν να επιβάλουν «τις δίκαιες δίκες», που, δυστυχώς, όπως ισχυρίζονται οι δικαστές δεν τις θέλουν, και, γενικά, να επιβάλλουν μια «δίκαιη δικαιοσύνη», γιατί τόσα χρόνια αυτή δεν υπήρχε! Βέβαια, όλους τους συγκινεί η έννοια, η αξία του Δικαίου και της Δικαιοσύνης. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει τη Δίκη και την είχαν ονομάσει «σύνθρονον των θεών». Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν σοβαρά ασχοληθεί με αυτή. Ο Σωκράτης παρατηρούσε πως «δεν είναι δυνατό κάποιος να γίνει ενάρετος πολίτης χωρίς τη δικαιοσύνη (Ξενοφ. Απομν. Δ ΙΙ. 11: ουχ οιον τε άνευ δικαιοσύνης αγαθόν πολίτην γενέσθαι). Ο Αριστοτέλης τόνιζε πως η δικαιοσύνη είναι απαραίτητη σε κάθε κοινωνία, ότι είναι «κοινωνικής πολιτείας τάξις», γιατί «ο άνθρωπος, αν χωριστεί από τον νόμο και τη δικαιοσύνη γίνεται το χειρότερο από όλα τα ζώα» (Πολιτ. 1253 α 32, 38: χωρισθείς νόμου και δίκης χείριστον πάντων των ζώων εστι). Και ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία» του, αναλύει την έννοια της δικαιοσύνης, ερευνά τη φύση και την ουσία της και την θεωρεί απαραίτητη για τη συνοχή και την ευδαιμονία της ιδανικής πολιτείας και γενικότερα του πολιτικού βίου. Μιλά για την «πολιτική αρετήν», την ενιαία αρετή, αυτή που καθιστά δυνατή την ύπαρξη και την ευδαιμονία της πολιτείας (Πρωταγ. 323α). Αυτή την πολιτική αρετή ο Πλάτωνας τη χωρίζει δε σε πέντε μόρια, τη δικαιοσύνη, τη σοφία, την ανδρεία, τη σωφροσύνη και την ευσέβεια και τονίζει πως χωρίς τη δικαιοσύνη τα άλλα μόρια της αρετής δεν είναι δυνατό να υπάρξουν. Με αυτό φαίνεται να συμφωνεί και ο μαθητής του, Αριστοτέλης που αναφέροντας την παροιμιακή φράση «εν δικαιοσύνη πάσ’ αρετή ένι (= υπάρχει) ονομάζει τη δικαιοσύνη «κρατίστην των αρετών» και «τελείαν αρετήν» (Ηθικ, Νικομ. V129 b 26-30). Για όλα αυτά ο Σωκράτης συνήθιζε να λέει πως «αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος ζωής, να ζεις και να πεθαίνεις ασκώντας τη δικαιοσύνη και την άλλη αρετή» (Πλάτ. Γοργ. 527 e).

Ως εδώ όλα ωραία και καλά. Αλλά τι είναι δικαιοσύνη; Ο Πλάτων πάλι λέει πως δικαιοσύνη είναι «τα αυτού πράττειν έκαστον και μη πολυπραγμονείν» (πολιτ. Δ 433) και πως υπάρχει δικαιοσύνη, όταν έχει ο καθένας και όταν πράττει αποκλειστικά εκείνο που του ανήκει» (Πολιτ. Δ 433 e: η του οικείου τε και εαυτού έξις τε και πράξις δικαιοσύνη αν ομολογοίτο). Τούτο σημαίνει πως ο καθένας πρέπει να πορεύεται τον δρόμο του, γιατί, όταν ανακατεύεται κανείς σε ό,τι δεν του ανήκει, σε ό,τι δεν είναι στη δικαιοδοσία του, θα συγκρουστεί με άλλους, θέλει δεν θέλει και θα αδικήσει και θα αδικηθεί. Και είναι η αδικία «μεγίστη κακουργία της πόλεως» (Πλατ. Πολιτ. Δ 434 c). Μα θα πει κανείς: ποιος είναι αυτός που ορίζει αυτό που ανήκει στον καθένα; Σε μια δημοκρατούμενη κοινωνία αυτός είναι το Σύνταγμα και οι Νόμοι και η Βουλή, όχι η Κυβέρνηση, που ψηφίζει τους Νόμους. Δυστυχώς για την εκάστοτε Εκτελεστική Εξουσία, υπάρχει πέρα από αυτή η Δικαστική Εξουσία, την οποία μπορούμε να κρίνουμε, αλλά δεν έχουμε δικαίωμα να την υποκαθιστούμε. Υπάρχει εδώ και πολλούς αιώνες, από την εποχή του Βολταίρου, η λεγόμενη «διάκριση των εξουσιών» χωρίς την οποία δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει. Κι όποια κυβέρνηση «ανακατεύεται στα χωράφια της», κάνει κακό και στον εαυτό της και στη δικαιοσύνη.

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Στην «Πολιτεία» του, ο Πλάτων γράφει πως είναι μεγάλη ασέβεια, όταν τύχει και ακούσει κάποιος να κακολογούν τη δικαιοσύνη, να δειλιάσει και να μην την υπερασπιστεί, όσο έχει μέσα του πνοή και μπορεί να μιλά» (Πολιτ. Β 368 b, c). Ο ίδιος φιλόσοφος τονίζει πως είναι άξιος τιμής αυτός που δεν αδικεί κι όποιος δεν επιτρέπει στους άλλους να αδικούν και πως είναι άξιος διπλάσιας τιμής αυτός που βοηθά όσο μπορεί τους άρχοντες να τιμωρούν τους άδικους. Αυτός, λέει, είναι «τέλειος πολίτης και νικητής στην αρετή» (Πλάτ. Νομ. Ε 730 d). Ο Σωκράτης επέμενε πολύ στην τιμωρία αυτών που διαπράττουν αδικίες σε βάρος των άλλων και την απονομή της δικαιοσύνης, γιατί, όπως έλεγε η τιμωρία «σωφρονίζει που και δικαιοτέρους ποιεί και ιατρική γίγνεται πονηρίας η δίκη» και το πως το να αποφύγει την τιμωρία ο άδικος «πάντων μέγιστον και πρώτον κακών πέφυκε». Αλήθεια, η κυβέρνηση επιβάλλει καμιά ποινή σε αυτούς που καταστρέφουν τις περιουσίες των άλλων χωρίς κανένα δισταγμό, σε αυτούς που έχουν μετατρέψει τη «δημοκρατία» σε «ακολασία», την «ελευθερία» σε «παρανομία» και την ευδαιμονία σε δυνατότητα να κάνουν ό,τι θέλουν; Με αυτές τις πολιτικές όχι μόνο «δίκαιη ανάπτυξη» δεν πρόκειται να υπάρξει, όχι μόνο το κράτους δικαίου δε θα ισχύσει, αλλά η αδικία θα νομιμοποιηθεί και θα παραμείνει μονίμως στη ζωή των ανθρώπων.

 

*Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος. 

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey