Πέρασε αρκετός καιρός (αρχές Ιουλίου 2021) από τη δημοσίευση της τελευταίας επιφυλλίδας μου στο πάντα φιλόξενο και ανήσυχο Εμπρὀς και σήμερα (τέλη Σεπτεμβρίου 2021) η Θάλεια και ο Μανώλης μου θύμισαν τις «υποχρεώσεις» μου. Βέβαια, είχε προηγηθεί το καλοκαίρι (Ιούλιος-Αύγουστος) της επιστροφής στη μικρή πατρίδα, η επανασύνδεση με αγαπημένες εικόνες και πρόσωπα του νησιού, αλλά και η σκληρή επάνοδος στην πραγματικότητα της επιστροφής. Συνηθισμένα πράγματα που επαναλαμβάνονται δεκαετίες τώρα, χωρίς όμως η πίκρα του αποχωρισμού να πάψει να υφίσταται.

Όπως έχω γράψει και άλλη φορά, οι εκδηλώσεις στη Λέσβο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είναι πολλές και ενδιαφέρουσες, αλλά η ιδιομορφία του χώρου, οι αποστάσεις και άλλες δυσκολίες, έχω την εντύπωση ότι συντελούν ώστε να δημιουργηθεί πλέγματα εκδηλώσεων, τις οποίες ακόμα και ο πιο υποψιασμένος και παθιασμένος άνθρωπος, δεν μπορεί να παρακολουθήσει. Μοιραία λοιπόν η σχετική επιθυμία περιορίζεται εκ των πραγμάτων και η συμμετοχή είτε σε πρώτο πρόσωπο είτε ως απλός ακροατής είναι πάντα μονομερής και βέβαια ελλιπής. Έτσι, επανερχόμενος στη «δράση» μέσα από τις σελίδες τούτης της εφημερίδας, θα επιχειρήσω να συνδεθώ με τα πράγματα αναφέροντας 2-3 εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ώστε με την επόμενη επιφυλλίδα να επανέλθουμε στο θέμα της συνάφειας της Λέσβου με την Επανάσταση του 1821.

Αρχικά οφείλω να αναφέρω την παρουσία μου σε μια εκδήλωση στην πατρίδα μου, τον Μανταμάδο, στην οποία διάφοροι λόγιοι αλλά και τοπικοί παράγοντες παρουσίασαν το βιβλίο του Παύλου Παρασκευαΐδη, Τουρκικές λέξεις στο μανταμαδιώτικο γλωσσικό ιδίωμα, που εκδόθηκε από τον Σύλλογο Γυναικών Μανταμάδου το 2020.

Το θέμα του βιβλίου μας συνάπτει φυσικά με το πρόβλημα της οθωμανικής κατοχής και τις επιδράσεις που η ελληνική γλώσσα δέχτηκε από την τουρκική, γεγονός αναπόφευκτο μετά από τόσα χρόνια επαφών. Φυσικά το ζήτημα δεν είναι μόνο μανταμαδιώτικο ούτε άλλωστε λεσβιακό, αλλά αφορά στο σύνολό της την ελληνική γλώσσα, επειδή είναι γεγονός ότι οι τουρκικές επιδράσεις διαχέονται σε όλο τον κορμό της ελληνικής γλώσσας και σε κάθε γωνιά του ελληνικού χώρου όπου οι δύο εθνότητες συμβίωσαν υπό ποικίλες μορφές κοινής και μη κοινής συνάφειας. Έτσι τουρκικές λέξεις που συναντώνται στο ιδίωμα του Μανταμάδου, ασφαλώς συναντώνται και στα άλλα χωριά της Λέσβου, αλλά και σε άλλους ελληνικούς τόπους. Όπως και να έχει όμως το πράγμα, το βιβλίο αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο ιστορικής και γλωσσικής μνήμης, το οποίο ανακαλεί επιπροσθέτως και χιλιάδες αναμνήσεις από την παιδική μας ζωή, όταν το γλωσσικό ιδίωμα εμπλουτισμένο από την τουρκική γλωσσική συνεισφορά ακουγόταν στα σοκάκια και στις πλατείες του Μανταμάδου.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα εκδήλωση έγινε στις 16 Αυγούστου 2021 στη Σκάλα Λουτρών από τον πολιτιστικό σύλλογο του οικισμού « το Δελφίνι», στην οποία έλαβα και εγώ μέρος ως ομιλητής, παρουσιάζοντας τη συμμετοχή του Αϊβαλιού στην Επανάσταση του 1821. Η εκδήλωση αυτή, πέρα από την όποια συνεισφορά στο ζήτημα της συνεισφοράς των Μικρασιατών εν γένει στην Επανάσταση του 1821, σε μένα προσωπικά έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω έναν από τους πιο δραστήριους Συλλόγους του νησιού και βέβαια τον ιθύνοντα νου του, τον κ. Δημήτρη Παπαχρυσό, το έργο του συλλόγου, όπως εκτίθεται στις σελίδες του βιβλίου με τα έργα του συλλόγου και βέβαια το Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης, σπουδαία πηγή του Μικρασιατικού-προσφυγικού δράματος, του οποίου το επόμενο έτος θα «εορτάσουμε» τα 100 χρόνια.

Τέλος, υπενθυμίζω και μια Τρίτη εκδήλωση σε μια άλλη Σκάλα του νησιού μας, αυτή της Καλλονής, στην οποία συμμετείχα ως ομιλητής κατά την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Σκαλιώτη συγγραφέα και αγαπητού φίλου Αντώνη Δουκέλλη. Θέμα του βιβλίου ο Κόλπος Καλλονής, σε όλες του τις διαστάσεις, καθώς στις σελίδες του γίνεται ενδελεχής λόγος για τους ψαράδες, τα ψαρέματα, τα ψάρια και όστρακα του κόλπου, τα σκαριά, τις μηχανές, τους τρόπους αλιείας, τα θαλάσσια και επίγεια τοπωνύμια και μικροτοπωνύμια του Κόλπου και για ένα σωρό άλλες λεπτομέρειες που αξίζει να γνωρίσουμε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου.