Η Εθνοφυλακή αποτελεί οργανωμένη στρατιωτική δύναμη και απαντάται ως θεσμός και σε άλλες χώρες με το όνομα Εθνοφρουρά. Στην Ελλάδα εμφανίζεται από συστάσεως του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους, με σκοπό την κάλυψη της ανάγκης οργάνωσης του πληθυσμού για την αντιμετώπιση των πολλαπλών προβλημάτων ασφαλείας που παρουσιάζονταν εκείνη την ιστορική περίοδο. Ως θεσμός καθιερώνεται με νομοθετική ρύθμιση το έτος 1843, αλλά το 1879 καταργείται με την ψήφιση του Νόμου «Περί Στρατολογίας».

Το 1944, συγκροτείται Διοίκηση Εθνοφυλακής, επιπέδου Μεραρχίας αποτελούμενη από 40 Μονάδες. Το 1949, αναβιώνει ο θεσμός της Εθνοφυλακής και οργανώνονται τα Τάγματα Εθνοφυλακής Άμυνας (ΤΕΑ. Και το 1950, συγκροτείται Διεύθυνση Εθνοφυλακής υπό το ΓΕΣ.

Το 1982 ψηφίστηκε ο νόμος 1295/82 για την εθνοφυλακή.

Το 1988 με απόφαση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (ΑΣΣ), διαλύθηκε η Διεύθυνση Εθνοφυλακής στην περίοδο της ειρήνης και ο χειρισμός των θεμάτων Εθνοφυλακής ανατέθηκε στη Διεύθυνση Πεζικού του ΓΕΣ. Το ΓΕΣ συγκρότησε το 2017 Διεύθυνση Εθνοφυλακή (ΔΕΘ/Α5) στο Επιτελείο του. Στις 9/2/2023 ψηφίστηκε ο νόμος 5018/2023 για την Εθνοφυλακή με σκοπό τον εξορθολογισμό στρατολογικών διατάξεων και την αναβάθμιση του θεσμού, προκειμένου να καταστεί αποτελεσματικότερος και για να συμβάλλει στην αμυντική θωράκιση της χώρας

Σύμφωνα με το ν.5018/2023:

α. Η Εθνοφυλακή, ως οργανική ένοπλη δύναμη του Στρατού Ξηράς, συγκροτείται στην περίοδο ειρήνης για την ενίσχυση και υποβοήθηση των Ενόπλων Δυνάμεων στην εκπλήρωση της αποστολής τους σε περιόδους ειρήνης, επιστράτευσης (γενικής ή μερικής) και πολέμου.

β. Όσοι κατατάσσονται για να υπηρετήσουν στην Εθνοφυλακή, ονομάζονται Εθνοφύλακες.

γ. Οι Εθνοφύλακες θεωρούνται «στρατιωτικοί εν ενεργεία» και υπάγονται στους στρατιωτικούς νόμους και κανονισμούς, κατά τον χρόνο που εκτελούν διατεταγμένη υπηρεσία. Ως διατεταγμένη υπηρεσία θεωρείται η εκτέλεση στρατιωτικής αποστολής ή υπηρεσίας ή εκπαίδευσης μόνο κατά το χρονικό διάστημα που διαρκεί η αποστολή ή η υπηρεσία ή η εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένου και του χρόνου μετακίνησης από την οικία τους προς τον τόπο εκτέλεσης της στρατιωτικής αποστολής ή της υπηρεσίας ή της εκπαίδευσης και αντίστροφα.

Τα «ΤΑΓΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ». Η ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας στη Λέσβο.

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και το κίνημα στις 11/9/1922 στη Χίο και την Λέσβο από το Συνταγματάρχη Νικ. Πλαστήρα, εκπρόσωπο του στρατού στη Χίο, τον Στυλ. Γονατά, εκπρόσωπο του στρατού στη Λέσβο και τον Αντιπλοίαρχο Δημ. Φωκά, εκπρόσωπο του Ναυτικού, συγκροτήθηκε η Επαναστατική Επιτροπή (με Πολιτικό Σύμβουλο τον Γεώργιο Πάπανδρέου), η οποία ανέλαβε την εξουσία,προκειμένου ν' αντιμετωπίσει τους Αντιβενιζελικούς, που παρέμεναν πιστοί στον Κωνσταντίνο. Η κυβέρνηση που σχηματίστηκε οδηγήθηκε στη δημιουργία στρατιωτικών μονάδων ασφαλείας, μετά τις συνεχείς αναφορές, ιδίως από την επαρχία, των νέων δημοσίων λειτουργών, οι οποίοι ζητούσαν αστυνομική ή στρατιωτική βοήθεια, καθώς η Χωροφυλακή είχε αποσυντεθεί και οι διαθέσιμες στρατιωτικές μονάδες είχαν μετακινηθεί στον Έβρο. «Οδηγός» για την συγκρότηση αυτών των Σωμάτων Ασφαλείας ήταν η δράση του Τάγματος Ασφαλείας Γύπαρη που είχε καταφέρει να διατηρήσει την τάξη στην Αθήνα, προπύργιο, τότε, των Αντιβενιζελικών, μετά την αναχώρηση του Στρατού για τη Μικρά Ασία (1919).
Ο πρώτος πυρήνας των Ταγμάτων Εθελοντών, ήταν η σύσταση στη Λέσβο μιας στρατιωτικής μονάδας με δύναμη τάγματος. Συγκροτήθηκε από εθελοντές Βενιζελικών φρονημάτων που κατάγονταν από το νησί, με πρώτο διοικητή τον Ταγματάρχη Καφάτο. Η δημιουργία της μονάδας ξεκίνησε στις 27 Σεπτεμβρίου 1922 με διαταγή του Υπουργείου Στρατιωτικών (υπ' αριθμ. 239751) και προκήρυξη του στρατιωτικού διοικητή της Λέσβου Συνταγματάρχη Παπαγεωργίου. Στους καταταγέντες υπήρχαν και αρκετοί πρόσφυγες που είχαν χάσει αγαπημένα τους πρόσωπα στη Μικρασιατική καταστροφή και τα αναζητούσαν μέσω του Τύπου.

Στις αρχές Οκτωβρίου 1922 το Ανεξάρτητο Τάγμα Λέσβου μεταφέρθηκε στην Αθήνα και ανέλαβε την επιβολή της τάξης στην πρωτεύουσα και την ασφάλεια της Επανάστασης του 1922. Σύμφωνα με έκθεση του 2ου Επιτελικού Γραφείου, στην Αθήνα υπήρχαν περίπου 12.000 ένοπλοι αντιβενιζελικοί πολίτες. Ανάλογη στρατιωτική μονάδα, ιδρύθηκε και στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του φανατικού Βενιζελικού και Προέδρου του στρατοδικείου στην καταδίκη των έξι, Αλέξανδρου Οθωναίου, όταν αυτός ανέλαβε διοικητής του Γ' Σώματος Στρατού. Η Χωροφυλακή της πόλης δεν επαρκούσε και οι στρατιωτικές μονάδες της είχαν μετακινηθεί στον Έβρο. Οι Αρχές της Θεσσαλονίκης ζητούσαν από την κυβέρνηση αύξηση της αστυνόμευσης της πόλης.
Η εγκληματικότητα είχε τετραπλασιαστεί μετά τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Όπως είπε σε συνέντευξή του ο Οθωναίος «η τήρηση της δημόσιας ασφάλειας στη Θεσσαλονίκη έπρεπε να αντιμετωπίσει την πρόκληση τόσο των αυτονομιστικών συνθημάτων του Κ.Κ.Ε. για τη Μακεδονία όσο και την ανεπιφύλακτη ενίσχυση του προλεταριακού κόμματος από την εβραϊκή κοινότητα της πόλης».

Η στρατολογία για το Τάγμα διήρκησε από τις 23 Δεκεμβρίου 1922 ως τις 10 Ιανουαρίου 1923, η μη ικανοποιητική προσέλευση εθελοντών ωστόσο, παρέτεινε την καταληκτική προθεσμία ένταξης σ' αυτό για ένα ακόμα μήνα. Ενδιαφέρον είναι ότι όσοι εντάσσονταν στο Τάγμα θα είχαν συσσίτιο, ιματισμό, ημερομίσθιο, 125 δραχμές επιπλέον τον μήνα, όσοι κατατάσσονταν για έξι μήνες και 150 δραχμές τον μήνα όσοι κατατάσσονταν για ένα έτος, ενώ θα ελάμβαναν και ένα πρόσθετο εφάπαξ 300 και 500 δραχμών αντίστοιχα. Τα Εθελοντικά Τάγματα εξοπλίστηκαν το καλοκαίρι του 1923 με 10 θωρακισμένα αυτοκίνητα αγγλικής κατασκευής, τα οποία μάλιστα έφεραν και οπλισμό. Τα Τάγματα ανέλαβαν αμέσως δράση. Μάλιστα, σημαντική ήταν η συμβολή τους στην καταστολή του κινήματος Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου που εκδηλώθηκε στις 22 0κτωβρίου 1923.

Στο επόμενο:Τα εθελοντικά και δημοκρατικά τάγματα των κυβερνήσεων 1923 και 1924, μέχρι και την επιβολή της δικτατορίας του Θ. Πάγκαλου το 1926

(Πηγή το βιβλίο του Ιωάννη Β. Δασκαρόλη «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΑ ΤΑΓΜΑΤΑ - Οι "πραιτωριανοί" της Β' Ελληνικής Δημοκρατίας 1923-1926», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ - Αθήνα 2019» και το άρθρο του ίδιου «Δημοκρατικά Τάγματα: Από την δημιουργία της επίλεκτης φρουράς της Δημοκρατίας στο αιματοκύλισμα της 9ης Σεπτεμβρίου 1926»,καθώς και σχετικό άρθρο στη εφημερίδα «Το Θέμα»).