Μια απλή αναδρομή στο παρελθόν μπορεί να δείξει πως και στην εκπαίδευση εισάγονται αλλαγές και γίνονται μικρές ή μεγάλες μεταρρυθμίσεις με τρόπο βιαστικό και επιπόλαιο, χωρίς προγραμματισμό με αποτέλεσμα γρήγορα να εγκαταλείπονται. Έτσι, με τον Νόμο 309 /1976 (Φ.Ε.Κ 100, Α΄, 30-4-1976) καθιερώθηκε η δωρεάν υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση. Το μέτρο αυτό χαιρετίστηκε από όλους τους Έλληνες, γιατί είχε δημοκρατικό χαρακτήρα και ανύψωνε τη γενική μόρφωση. Τελικά όμως η αλλαγή αυτή φάνηκε σαν μια υποχρέωση του πολίτη και όχι του κράτους, μια και αυτό δεν είχε εξασφαλίσει τα απαραίτητα μέσα για την εφαρμογή του νόμου. Η πολιτεία δε φρόντισε να εξασφαλίσει τα μέσα για τη μεταφορά των μαθητών στην έδρα των Γυμνασίων με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί διαρροή μαθητών. Αν και ο Ν. 1566/85 προέβλεπε «την τιμωρία όσων έχουν την επιμέλεια ανηλίκων που εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση», εντούτοις, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, από το 1985 μέχρι το 2003 300.000 περίπου παιδιά δεν ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική τους εκπαίδευση. Ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών που αποφοιτούσαν από το Δημοτικό δε συνέχιζαν στο Γυμνάσιο με την ανοχή και τη συνενοχή της Πολιτείας με αποτέλεσμα ο Νόμος αυτός να υπολειτουργεί. Η Πολιτεία δεν είχε καθόλου εξετάσει αν οι αίθουσες που είχε στη διάθεσή της επαρκούσαν για τη στέγαση του αυξημένου αριθμού των μαθητών που εγγράφονταν τότε στα Γυμνάσια. Και διερωτάται κανείς γιατί θεσπίζονται νόμοι που δεν είναι δυνατό να εφαρμοστούν ή αφού η Πολιτεία δεν έχει διάθεση να επιβάλει την εφαρμογή τους; Είναι σαφές πως η Πολιτεία γίνεται συνένοχη στην παραβίαση και μη εφαρμογή του Νόμου που η ίδια θέσπισε, γιατί καταλαβαίνει πως η ίδια με την προχειρότητά της δημιούργησε το πρόβλημα.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Αργότερα, με τον Ν. 1566/85 (ΦΕΚ 167, Α΄, 30-9-18-1984 ) καθιερώθηκαν  πέντε Δέσμες στη Γ΄ Λυκείου, ανάλογα με τις σχολές διεξόδου προς τα ΑΕΙ και ΤΕΙ και Γενικές Εξετάσεις εισαγωγής με συνυπολογισμό και του γενικού βαθμού των τριών τάξεων του Λυκείου σε συνολικό ποσοστό 25%. Και το μέτρο αυτό κατ’ αρχήν ήταν θετικό, γιατί αναβάθμιζε τις σπουδές στο Λύκειο και αύξανε το κύρος των καθηγητών. Όμως αυτό βρήκε απροετοίμαστους και τους εκπαιδευτικούς και τα σχολεία. Τα σχολεία, για να στεγάσουν και να λειτουργήσουν αυτές τις Δέσμες είχαν ανάγκη από περισσότερες αίθουσες (αφού τα δυο ή τρία τμήματα Κορμού γίνονταν πέντε Δεσμών) που δε διέθεταν. Έτσι οι Διευθυντές των σχολείων και οι υπεύθυνοι αναγκάστηκαν να χωρίσουν αίθουσες με πρόχειρο τρόπο, να χρησιμοποιήσουν τα εργαστήρια Φυσικής και Χημείας και τις αίθουσες πολλαπλών χρήσεων και τελετών, όπου υπήρχαν, ως αίθουσες διδασκαλίας με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί η συνολική λειτουργία των σχολείων. Οι εκπαιδευτικοί πάλι, τελείως απροετοίμαστοι, δέχτηκαν μεγάλες και ασφυκτικές κοινωνικές και συνειδησιακές πιέσεις με αποτέλεσμα τον βαθμολογικό πληθωρισμό και την κατάργηση του μέτρου του 25 % μετά δυο-τρία χρόνια από τον τότε Υπουργό Παιδείας Γ. Παπανδρέου ( 1988-1989) στο μέσον της χρονιάς και μέσα σε μια νύχτα!

Και μια προσωπική εμπειρία. Το 1978-1979 υπηρετούσα ως Προϊστάμενος στο Γραφείο της Γ΄ ΓΕΜΕ Πειραιά. Παρουσιάστηκε τότε κάποιος κύριος και τον ρωτήσαμε τι είναι. Απάντησε πως είναι ο Γυμνασιάρχης του Ε΄ Γυμνασίου Νέας Σμύρνης. Τον ρωτήσαμε πού είναι αυτό το Γυμνάσιο και αυτός δεν ήξερε τι να απαντήσει. Του είπαμε να ψάξει να βρει κτήριο να στεγάσει το Γυμνάσιό του! Αυτός έψαξε και κατόρθωσε να βρει στέγη στο κτήριο της Προτύπου Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης, του μόνου σχολείου που ήταν τότε πρωινό. Στην αρχή το Ε΄ Γυμνάσιο λειτουργούσε μόνο το απόγευμα, αλλά γρήγορα άρχισαν οι «καταλήψεις» για ισονομία και ίση μεταχείριση με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τεράστια προβλήματα στη λειτουργία και των δύο σχολείων. Βέβαια, αυτό δεν ένοιαζε καθόλου τους ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας. Φτάνει που «χάιδεψαν» έστω και προσωρινά τα αφτιά των πολιτών με την ίδρυση ενός νέου σχολείου! Αν αυτό δεν είναι λαϊκισμός, αλήθεια, τι είναι;

Συμπέρασμα: καμιά αλλαγή ή μεταρρύθμιση δε θα πετύχει στη χώρα μας, αν αυτή δε μελετηθεί, αν δε σχεδιαστεί και δεν προγραμματιστεί με βάση την ισχύουσα ελληνική πραγματικότητα και τα μέσα που υπάρχουν στη διάθεση των εκπαιδευτικών.

* Ο Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.