Την επιφυλλίδα αυτή, κάπως διαφορετικά γραμμένη, την έχω στείλει και στο περιοδικό Μαντμαδιώτκα, αλλά θέλω να τη δημοσιεύσω και στο Εμπρός, κοινοποιώντας έτσι ένα στοιχείο του προσφυγικού δράματος.

Ερευνώντας πρόσφατα στο αρχείο του Συλλόγου Μικρασιατών «Η Ανατολή» (1891-1949) που απόκειται στην Εστία Ν. Σμύρνης, έπεσα πάνω σε ένα γράμμα, που έγραψε ο ιερέας Θ. Καμπερίδης στις 12 Ιουλίου 1921 από τον Μανταμάδο. Με αυτό ο ιερέας παρακαλούσε τον πρόεδρο του Συλλόγου «Η Ανατολή», καθηγητή Φιλοσοφίας Μαργαρίτη Ευαγγελίδη να μεσολαβήσει ώστε ο γιος του, μέσω ενός κληροδοτήματος (Παρθένιο) να εισαχθεί στη Ριζάρειο σχολή.

Έως εδώ τα πράγματα φαίνονταν κανονικά, μιας και ο Σύλλογος αυτός λειτουργούσε σαν ένα υπουργείο πολιτισμού, ας πούμε, που σκοπό είχε να βοηθά τις Μικρασιατικές ελληνικές κοινότητες αλλά και τις κοινότητες των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, για την επίλυση προβλημάτων, σχετικών με την ίδρυση και επάνδρωση σχολείων, την ενίσχυση συλλόγων, την παροχή βοηθημάτων για σπουδές σε νέους και νέες και διάφορα συναφή προβλήματα.

Ωστόσο, καθώς ο ιερέας Θ. Καμπερίδης περιέγραφε το πρόβλημά του διαπίστωνα ότι ο ιερέας αυτός, του οποίου το μικρό όνομα κάλυπτε το αρχικό Θ., δεν ανήκε στη γνωστή σε μένα σειρά των ιερέων που υπηρέτησαν στον Μανταμάδο το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Μάλιστα, όπως ο ίδιος έγραφε, ήταν ιερέας-πρόσφυγας από τη Μηχανιώνα της Προποντίδας. Κατά συνέπεια ο παπάς αυτός πρέπει να ανήκε στους πρώτους πρόσφυγες που κινήθηκαν σε ελληνικά μέρη, πριν από την Μικρασιατική καταστροφή, καθώς οι διωγμοί εναντίον του ελληνικού στοιχείου είχαν αρχίσει αρκετά χρόνια πριν από την κορύφωση του προσφυγικού δράματος. Γνωρίζουμε, άλλωστε ότι στη Μηχανιώνα και σε άλλες πόλεις της Προποντίδας ήδη κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) είχαν ξεσπάσει διωγμοί εναντίον του ελληνικού στοιχείου. Πιθανότατα λοιπόν ο ιερέας Θ. Καμπερίδης ήταν ένας από τους πρώτους που εγκατέλειψε την πατρίδα του για να βρεθεί στη Λέσβο και συγκεκριμένα στον Μανταμάδο, ακολουθώντας μια πορεία, της οποίας τα ίχνη μας είναι ακόμα άγνωστα.

Εξάλλου, ο ίδιος παπάς, Θ. Καμπερίδης, γράφει στο γράμμα του ότι σχετικό αίτημα είχε κάνει και πριν από ένα χρόνο, αλλά δεν έγινε δεκτό, επειδή ο γιος του δεν διέθετε τα τυπικά προσόντα, που λέμε σήμερα. Γι’ αυτό, όπως γράφει, φρόντισε ώστε ο γιος του να φοιτήσει και να τελειώσει την Γ΄ τάξη του Ελληνικού σχολείου, που ισοδυναμούσε με την Β’ τάξη του εξαταξίου Γυμνασίου και κατά συνέπεια τώρα διέθετε τις απαραίτητες γραμματικές γνώσεις. Δεδομένου μάλιστα ότι ο Μανταμάδος διέθετε την εποχή αυτή Ελληνικό Σχολείο, είναι πολύ πιθανόν ο ιερέας να παρέμεινε στον Μανταμάδο για αρκετό διάστημα, αναμένοντας μάταια «να επανακάμψη εις την πατρίδα του Μηχανιώνα», τονίζοντας έτσι την ελπίδα που έτρεφαν οι πρόσφυγες πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή ότι θα επέστρεφαν και πάλι στις εστίες τους.

Δεν γνωρίζουμε τελικά ποια τύχη είχε το αίτημα του ιερέα Θ. Καμπερίδη. Δεν γνωρίζουμε επίσης τι απέγινε ο ίδιος και η οικογένειά του, επειδή είναι φανερό ότι δεν παρέμεινε στον Μανταμάδο, καθώς δεν μνημονεύεται ανάμεσα στους παπάδες του χωριού. Ίσως να έφυγε για κάποιο άλλο χωριό που είχε ανάγκη ιερέα, ίσως να κινήθηκε προς την βόρεια Ελλάδα, όπου ιδρύθηκε η Νέα Μηχανιώνα και όπου από μια πρόχειρη έρευνα διαπίστωσα ότι το επώνυμο Καμπερίδης υφίσταται και τώρα ακόμα, ενώ, αντίθετα, τέτοιο δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στα οικογενειακά επώνυμα του Μανταμάδου. Πάντως, όπως και να έχει κάποια ίχνη θα έχει αφήσει στο αρχείο της πρώην κοινότητας Μανταμάδου ή στο αρχείο του Ταξιάρχη.

Θέλω όμωςνα κλείσω με την κατάληξη της επιστολής του παπα-Θ. Καμπερίδη, ο οποίος, όπως γράφει στον Μαργαρίτη Ευαγγελίδη: μη δυνάμενος κατ’ άλλον τρόπον να ανταμείψω Υμάς, θα εύχωμαι εν τη εκτελέσει των ιερατικών καθηκόντων μου διαρκώς προς τον Ύψιστον, υπέρ ακλονήτου υγείας και μακροημερεύσεως της φιλτάτης μοι οικογενείας σας».