Στις αρχές του 1977, με το απριλιανό πραξικόπημα πίσω μας, με το θέμα της μοναρχίας λυμένο και με την είσοδο της χώρας σε μια περίοδο κοινοβουλευτικής δημοκρατίας μισού αιώνα, εκδόθηκε ένα βιβλίο με τον τίτλο «Οι μνηστήρες της εξουσίας».

Σε αυτό ο δημοσιογράφος Σταύρος Ψυχάρης, παρουσιάζει τις συνεντεύξεις επτά διάσημων τότε πολιτικών (Αβέρωφ, Ηλιού, Μαύρος, Παπαληγούρας, Παπανδρέου, Ράλλης και Φλωράκης) που σημάδεψαν την εποχή τους και που ο ένας εξ αυτών κατάφερε να οδηγήσει τη μνηστεία σε μακροχρόνιο γάμο.

Θέλησα να σχολιάσω το βιβλίο όχι για να εκθειάσω την πολιτεία αυτών των «μνηστήρων», που υπήρξαν πράγματι άνθρωποι μεγάλου πολιτικού και ηθικού αναστήματος, όσο για να υποσημειώσω κάποια από τα λεγόμενά τους, που αποτελούν ενδιαφέρουσα έως προφητική πολιτική παρακαταθήκη.

Ο Ράλλης ένας άνθρωπος της προσφοράς και του καθήκοντος.

Ο Παπανδρέου ένας πεισματάρης της αλλαγής.

Ο Αβέρωφ ένας ευγενής, ένας ιππότης, που στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με τη γη και γνωματεύει ότι «όταν καλλιεργείς τη γη μιλάς με το Θεό».

Σε σχετική ερώτηση περί πολιτικής ρητορείας απαντά «δεν έχει και πολύ μεγάλη αξία η ευγλωττία. Σημασία έχει το τι λες».

Ο Ηλίας Ηλιού, με ένα βίο πλούσιο σε εμπειρίες και αντιφάσεις, θα τολμήσει από τότε, όντας μαρξιστής, να απορρίψει την κομμουνιστική πρακτική, και βέβαια η ιστορία θα τον δικαιώσει.

Όταν ρωτήθηκε πώς άντεξε στις διάφορες εξορίες ομολόγησε ότι είναι εκπληκτική πολλές φορές η αντοχή και η αντίσταση του ανθρώπου στις κακουχίες, και θυμήθηκα το Μίκη Θεοδωράκη, που το ‘46 - ‘47, κυνηγημένος, βαριά άρρωστος κι από εξορία σε εξορία κατάφερε να γράψει 61 (!) συμφωνικά έργα.

Στη συνέχεια, θα μας απασχολήσει ο Γεώργιος Μαύρος ένας άνθρωπος με μεγάλο απόσταγμα πολιτικής σοφίας, άσχετα με το ότι οι συγκυρίες δεν του επέτρεψαν να προβληθεί.

Θεωρούσε απέραντη τη σοφία του λαού και αντιμάχονταν την απλή αναλογική γιατί κονιορτοποιεί τις πολιτικές δυνάμεις ιδιαίτερα τις δημοκρατικές, και ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω.

Σχετικά με την Τουρκία -και για να δούμε ότι επί πενήντα χρόνια τίποτα δεν έχει αλλάξει- λέει επί λέξει : «Η Τουρκία με βία κατέλυσε την ανεξαρτησία της Κύπρου και απειλεί το Αιγαίο. Με τόσο βεβαρημένο ποινικό μητρώο κατάφερε να δημιουργήσει συμπάθειες στην Ευρώπη και στην Αμερική ακόμα, ύστερα από την επίσκεψη Ετσεβίτ και την «περίεργη» απόπειρα δολοφονίας του που κινητοποίησε όλα τα μέσα ενημέρωσης...»

Σε κάποιο σημείο λυπάται το Ράλλη που καθιέρωσε μεν τη δημοτική, όμως δεν κατάφερε να θεσμοθετήσει το μονοτονικό (πράγμα που έγινε 4 χρόνια αργότερα επί Παπανδρέου και η ιστορία απέδειξε ότι ήταν θετικό μέτρο παρά τις λόγιες ενστάσεις).

Πίστευε, ότι ο δημόσιος τομέας και η Κυβέρνηση θα πρέπει να στελεχώνονται από τους πρώτους πολίτες της χώρας και προσθέτει ότι η δημοκοπία και η τεχνητή έξαψη των μαζών βλάπτει σοβαρά τη δημοκρατία.

Ο Παναγιώτης Παπαληγούρας, ένας ρεαλιστής πολιτικός, πίστευε ότι «η πολιτική είναι συνεχής αγώνας και ποτέ νίκη» και ότι «πολλές φορές τον πολιτικό δεν τον κατανοούν, πάντοτε από δική του υπαιτιότητα(!)».

Βασική του αρχή και στόχος ήταν η δημιουργία των προϋποθέσεων της συμμετοχής του λαού στα αγαθά του πολιτισμού και η εξύψωση της ποιότητας της ζωής, που μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί το ευγενέστερο δόγμα της πολιτικής και τη λυδία λίθο της σπουδαίας αυτής ενασχόλησης.

Σήμερα οι πλείστοι των πολιτικών είναι ευτυχείς όταν ευτυχούν οι αριθμοί αντί των πολιτών.

Όταν τέλος ρωτήθηκε για τον διεθνή φιλελληνισμό απάντησε με πικρή σοφία: «Οι Έλληνες πρέπει να πάψουν να πιστεύουν ότι υπάρχει οιοσδήποτε λαός ο οποίος θα αναλάβει εργολαβικά την προστασία των συμφερόντων τους»!

Καλή είναι η πρόσφατη βερμπαλιστική στήριξη των ελληνικών θέσεων από την ΕΕ, γίνεται όμως υπό το βάρος της μνήμης των όσων έγιναν από τους Ιταλογάλλους και Ρώσους στη Μικρασιατική καταστροφή το ‘22, από τη γνώμη των Άγγλων στη διάσκεψη των Παρισίων το 1922 («να αποκατασταθεί η ιστορία και η ένδοξος πρωτεύουσα της Τουρκίας, η Κων/πολη»), από τους Αμερικάνους στο Απριλιανό πραξικόπημα, από το ΝΑΤΟ στον Αττίλα του ‘74 , και πάει λέγοντας...

Αυτά, επειδή η ανάγνωση της ιστορίας με οποιαδήποτε μορφή παρέχει εφόδια για την πορεία προς το μέλλον.