Όποτε τύχει να δω στην τηλεόραση ντοκιμαντέρ με πόλεις και αστικά τοπία της Βόρειας Ευρώπης αναστατώνομαι και πικραίνομαι μαζί. Πικραίνομαι όταν αντιστοιχίζω την καθαριότητα, την αισθητική και την ευπρέπεια των δημοσίων χώρων τους με τις δικές μας λακκούβες, τα χώματα, τα αγριόχορτα και τα νεροφαγώματα. Να μη ξεχάσω και τα χαλάσματα των σπιτιών που στέκουν αγέρωχα και ακηδεμόνευτα και περιμένουν να κοροϊδέψουν τον επόμενο σεισμό.

Με πιάνει μια ζήλια πιο πολύ όταν ξανακοιτάζω έναν χάρτη των βαρβαρικών φύλων της Ευρώπης (που είχα πριν από χρόνια προσπαθήσει να καταγράψω) και βλέπω τα επιτεύγματα Γότθων, Βανδάλων, Έρουλων, Αλαμανών, Βουργουνδών, Σαξόνων, Νορμανδών (και άλλων … 210 βαρβαρικών φύλων!), που όταν εμείς είχαμε πλέον ορίσει τον «δήμο» και εφεύρει την «δημοκρατία», εκείνοι ξημεροβραδιάζονταν πάνω στα άλογα, και έβαζαν νωπό κρέας κάτω από τη σέλα του αλόγου, να μαλακώσει να δειπνήσουνε!

Πώς έγιναν λοιπόν τα τωρινά θαύματα; Μα είναι απλό: Όλοι αυτοί οι άγριοι πειθαρχήσανε στις εξουσίες τους και προέταξαν το κοινό, το δημόσιο καλό. Προϊόντος του χρόνου αυτό το δημόσιο καλό το αποκέντρωσαν κιόλας με φροντίδα και έργα υποδομής, σε αντίθεση με εμάς που συνεχίζει να διαιωνίζεται μια απερίσκεπτη (και εθνικά επικίνδυνη) κεντρομόλος αδηφαγία πόρων, εξουσίας και αισθητικής.

Η Αθήνα και μαζί της κάποιοι επιλεγμένοι τουριστικοί τόποι «λεηλατούν» και αποπνίγουν την περιφέρεια.

Στην Αγγλία, έχω ακούσει ότι, όταν ανοικοδομείται μια νέα πόλη, πρώτα ρυμοτομείται (δηλαδή ορίζονται οι δρόμοι), οριοθετούνται οι πλατείες, οι χώροι στάθμευσης και οι λοιποί δημόσιοι χώροι, και μετά κόβονται και πουλιούνται τα οικόπεδα για οικίες, κι αυτό είναι έναν σύστημα που είχε τελειοποιηθεί από τον αρχαίο Ιππόδαμο τον Μιλήσιο. Έτσι παίρνει σάρκα και οστά η έννοια του δημοσίου συμφέροντος.

Αυτή την έννοια του δημοσίου συμφέροντος, παρά το ότι υπάρχει μέσα στο Σύνταγμά μας, δεν την έχει αντιληφθεί κανένας Έλληνας. Δεν την έχει αντιληφθεί πρωτίστως ο Κοινοτάρχης που συνήθως είναι κομματικός δέσμιος και σχεδόν πάντα κατώτερος και ελλιπέστερος των αναγκών και των περιστάσεων. Δεν την έχει επίσης αντιληφθεί η Κεντρική Διοίκηση του Κράτους που δεν τολμά ακόμα να χορηγήσει οικονομική αυτοτέλεια στους Δήμους, που ταυτόχρονα αγνοεί τα προβλήματα της Περιφέρειας και που φτιάχνει κάποιους κώδικες και κανονισμούς προστασίας πάντοτε μετά από τις καταστροφές και ποτέ πριν. Δεν την έχει τέλος αντιληφθεί ο κοινός άνθρωπος που ενεργεί και σκέπτεται ως «ιδιώτης» με την αρχαία έννοια του όρου, δηλαδή ως ένας απλός άνθρωπος, συμφεροντολογικός και ακαλλιέργητος που δεν θέλει να συμμετέχει στα κοινά.

Το βλέπουμε κάθε μέρα γύρω μας.

Ρυπαίνει, εγκαταλείπει, δεν τον ενοχλεί η βρομιά και η ακαταστασία, δεν ευπρεπίζει τον δημόσιο χώρο κοντά και γύρω του, κατηγορεί ακαθόριστα το Δημόσιο και δεν είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει ούτε μια ίντσα γη για δημόσιες υποδομές.

Αντίθετα, αν μπορέσει, χτίζει και στα πεζοδρόμια.

Αυτόν τον τύπο, τον ιδιοτελή και τον ανυπότακτο, τον βάφτισαν οι ξένοι, εκ του ελληνικού ιδιώτη, «idiot», και ο νοών νοείτω …

Πάντως ό,τι και να πούμε, η απουσία του κράτους είναι εμφανέστερη. Τώρα τελευταία με τη μεγάλη ζήτηση για ακίνητα και στην επαρχία κάτι πάει εξ ανάγκης να βελτιωθεί, όμως η απουσία του κράτους και των υποδομών είναι εκκωφαντική.

Έτσι έχουμε μια εικόνα που δεν μας τιμά ούτε σαν γένος, ούτε σαν ιστορία, αλλά ούτε και σαν εύκρατον και χαριτόδοτον της περιοχής.