Έχουμε στα ελληνοτουρκικά θέματα παγιδευτεί στο αμυντικό δόγμα της «μη διεκδίκησης». Αυτό κάνει τα πράγματα πολύ δύσκολα όταν εμείς έχουμε αποφασίσει να παίζουμε σκληρή άμυνα, και ο αντίπαλος να παίζει δήθεν επίθεση.

Διατελούμε φοβικοί ως έθνος, πολλές φορές εν συγχύσει, ακατανόητα ευγενικότεροι του δέοντος και συχνά κατώτεροι των περιστάσεων.

Αυτό δεν φαίνεται μόνο από τα γεωπολιτικά και διπλωματικά σχέδια και από τα αποτελέσματα αυτών, αλλά και από μικρές πλην αποκαλυπτικές λεπτομέρειες των προθέσεων και της συμπεριφοράς. Υποχωρήσεις, υποκλίσεις και αβρότητες και μια οδυνηρή ανάγκη, που είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να την μετασκευάσουμε -κατά το γνωστό- σε «φιλοτιμία».

Ως ερευνητής και εραστής της γλώσσας, έχω ενοχληθεί με την αδόκιμη έως βλαπτική χρήση κάποιων λεκτικών τύπων και συγκεκριμένα στην περίπτωσή μας με τη λέξη «κύριος»Ακούμε ασταμάτητα στα καθημερινά δελτία των ειδήσεων αλλά και στις επίσημες ανακοινώσεις να προσφωνείται ο Τούρκος πρόεδρος (…) «κύριος». Τις ενστάσεις μου για το θέμα τις επιβεβαιώνουν τα λεξικά:

«Κύριος, προς πάντα άνδρα και κυρία, προς πάσαν έγγαμον γυναίκα είναι τίτλος ή προσφώνηση απονεμομένη χάριν αβρότητος, όταν ομιλεί κάποιος ή γράφει προς αυτούς» (Μέγα Λεξικόν Ελευθερουδάκη).

Να θυμίσουμε με την ευκαιρία ότι μόνη της η προσηγοριστική λέξη «κύριος» απευθύνεται μόνο σε δύο πρόσωπα: στον θεό και στον δάσκαλο! Και συνεχίζει το λεξικό ότι η προσφώνηση αυτή καθιερώθηκε κυρίως κατά την ελληνιστική περίοδο και προσγράφεται αρχικά στους θεούς και εν συνεχεία στους δεσπότες των υπηκόων, όπως ήθελαν οι ανατολικές αντιλήψεις.

Άρα έχουμε δύο βασικά στοιχεία για τη χρήση της λέξης. Το ένα είναι να αναγνωρίζεις την επικυριαρχία και τον δεσποτισμό του προσφωνουμένου προσώπου, και το άλλο, που είναι και το πλέον καθοριστικό, να είναι παρών ο προσφωνούμενος και να απευθύνεσαι προς αυτόν.

Ανεξάρτητα λοιπόν από το αν πληροί τις προϋποθέσεις ο εν λόγω πρόεδρος να αποκαλείται κύριος, το να τον αποκαλούν έτσι όλες οι ειδήσεις απόντος του είναι και τυπικό ατόπημα (ως περίσσεια αβρότητας), αλλά και ουσιαστικό γιατί μαρτυρεί ότι ή τον λαμβάνουμε σοβαρά υπόψιν ή τον φοβούμαστε. Το αίσθημα της κυριαρχίας μας ας αρχίσουμε επιτέλους να το αποκτούμε από τις λέξεις …