Γράφαμε πριν από δεκαπέντε μέρες για τις ενθυμήσεις πάνω στα βιβλία. Με άλλα λόγια λέγαμε, ότι το βιβλίο στα παλαιότερα χρόνια, δεν ήταν μόνο αναγνωστικό εργαλείο, μέσον γνώσης, μάθησης και ψυχαγωγίας, αλλά πολλές φορές αποτελούσε -οι λευκές του σελίδες, τα περιθώριά του- μέσον απομνημόνευσης σημαντικών ημερομηνιών για τους κατόχους του.

Οι ενθυμήσεις αυτές είτε είναι απλά σημειώματα που δηλώνουν τον κάτοχο, τον ιδιοκτήτη του βιβλίου και διάφορες κατάρες εναντίον των πιθανών κλεπτών του, είτε είναι όμως και κάποια άλλα σημαντικά γεγονότα προσωπικού ή και γενικότερου χαρακτήρα.

Λέγαμε, μάλιστα, ότι σε μια χώρα όπως η δική μας, που οι αρχειακές συλλογές της Τουρκοκρατίας δεν υπάρχουν ή είναι λιγοστές και αποσπασματικές, οι σημειώσεις πάνω στα βιβλία -τα μικρά χρονικά- πολλές φορές έρχονται να καλύψουν σημαντικά κενά της ιστορικής έρευνας.

Για να ενισχύσουμε την άποψή μας αυτή φέραμε ως παράδειγμα το έργο του αρχιμανδρίτη Νικόδημου Παυλόπουλου, ηγουμένου της Ι. Μονής του Λειμώνος, ο οποίος προβαίνοντας στην εκπόνηση του αναλυτικού καταλόγου των βιβλίων της παραπάνω μονής, έκρινε, πολύ σωστά, σκόπιμο να καταγράψει και τις ενθυμήσεις των βιβλίων.

Από αυτήν λοιπόν την καταγραφή θα αντλήσουμε μερικές σημειώσεις-ενθυμήσεις, προκειμένου να καταδείξουμε την ιδιαίτερη σημασία που έχουν για την ιστορία, για την λεσβιακή ιστορία εν προκειμένω. Και πρώτα-πρώτα ένα καιρικό φαινόμενο που ο χρονικογράφος αποτύπωσε πάνω σε ένα βιβλίο του 1611:

Εις τους 1680, μηνός Φεβρουαρίου 25 έκαμεν ξηρασίαν πολλήν εις όλον τον τόπον, ήγουν βορέαν δυνατόν, και παγετόν κακόν, μήνας δύο, και βροχήν καθόλου δεν έκαμεν και εξεράθη ο τόπος, κηπουρικά και τα δέντρα και τα χόρτα παντάπασιν. Και τα ζώα χονδρά και ψιλά τα περισσότερα εψόφησαν και οι άνθρωποι εθρηνούσαν.

Και τον αυτόν μήνα ήγουν Φεβρουαρίου 25 επήγαμεν εις την Μυρσινιώτισσα Παναγία και επήραμεν το άγιο λείψανον του αγίου πατρός ημών Ιγνατίου Μηθύμνης και το επήγαμεν εις το μετόχι, και από του Λειμώνος τον άγιον πατέρα ημών Τύχων τον θαυματουργόν, και ανταμώθηκαν τα δύο εις το αλώνι μέσα, και όταν έκαμαν τον αγιασμόν, ώ του θαύματος, παρευθύς εσηκώθη νοτιάς και άλλαξεν ο καιρός και το βράδυ το μεσονύκτιον έφεξαν η χάρις των με βροχήν σιγανήν και θαυμαστήν, έως να ξημερώσει, οπού εχόρτασεν την γην και έγινε χαρά μεγάλη εις τον κόσμον και εξόχως εδώ εις τον Λειμώνα όπου είναι αυτοί οι θησαυροί εις όλην την Μυτιλήνην. Η χάρις των να μας αξιώσει της βασιλείας των ουρανών, αμήν. Έστω εις μνήμην. [αποκατέστησα την ορθογραφία και την στίξη για γίνει κατανοητό και για όσους μας διαβάζουν και δεν έχουν εξοικείωση με την γλώσσα της εποχής].

Βρισκόμαστε μπροστά σε όχι μιαν απλή ενθύμηση, αλλά σε ένα βραχύ χρονικό, μια περιγραφή μιας ξηρασίας που έπληξε το νησί μας στα τέλη του 1679, αρχές του 1680, όταν επί δύο μήνες επεκράτησε βοριάς και ανομβρία, που σε συνδυασμό με το κρύο του χειμώνα, επιδείνωσε δραματικά την κατάσταση.

Η γη, τα σπαρτά, τα κηπουρικά, τα ζώα -μικρά και μεγάλα- και μαζί με αυτά και οι άνθρωποι, που εξαρτώνται άμεσα από τη γη και τα ζωντανά της υπέφεραν δραματικά και η απελπισία κυριάρχησε στο νησί.

Η κατάσταση αυτή υποχρέωσε τους ανθρώπους -όπως συχνά γινόταν την εποχή εκείνη- να καταφύγουν στην επίκληση και προστασία των θείων δυνάμεων και, όπως αναφέρει ο χρονικογράφος του οποίου, δυστυχώς, το όνομά του είναι δυσανάγνωστο- στα λείψανα του αγίου Ιγνατίου Μηθύμνης και του αγίου Τύχωνος.

Η αναφορά στους δύο αυτούς αγίους δεν είναι τυχαία, επειδή όλοι μπορούμε να καταλάβουμε τη σημασία του λειψάνου του αγίου Ιγνατίου για την περιοχή και γενικότερα για το νησί της Λέσβου.

Όμως και του αγίου Τύχωνος δεν είναι τυχαία η αναφορά και η επίκληση, επειδή, όπως γνωρίζουμε από το συναξάρι του αγίου αυτού, είχε σε αντίστοιχες καιρικές δυσκολίες παρέμβει αποφασιστικά και με θαυματουργικό τρόπο είχε διαφυλάξει από ξηρασίες και καταστροφές. Έτσι, λοιπόν, και στην περίπτωσή μας, εκείνη του μακρινού 1680, τα πράγματα διευθετήθηκαν και η ζωογόνος βροχή επέστρεψε στο νησί μας για να λυτρώσει ανθρώπους και ζωντανά.

Όμως θα συνεχίσουμε και με άλλες ενθυμήσεις, αφού αυτή η πρώτη εξάντλησε το παρόν σημείωμά μας.