Στην τελευταία επιφυλλίδα μας γράψαμε και αναφερθήκαμε στα όσα σημαντικά επιτελεί ο ανώνυμος - για μας - ιερέας στον Ασώματο, συμβάλλοντας στη διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης και στην προβολή της ιστορίας των ανθρώπων της Λέσβου. Σήμερα, κάνοντας ένα μεγάλο διασκελισμό, θα επιστρέψω στα πρώτα χρόνια μετά από την κατάκτηση της Λέσβου από τους Οθωμανούς. Τα πολεμικά γεγονότα που οδήγησαν στην κατάκτηση του νησιού το Σεπτέμβριο του 1461 και το πέρασμά του από τους Γατελούζους, στην κατοχή των οποίων παρέμεινε επί 107 χρόνια, στους Οθωμανούς Τούρκους, είναι γνωστά με λεπτομέρειες.

Ωστόσο, εδώ μας ενδιαφέρει κυρίως να εντοπίσουμε στοιχεία που σηματοδοτούν τη συνέχεια της ζωής των ανθρώπων κάτω από το νέο δυνάστη, επειδή είναι γεγονός ότι μετά τη βία της πολεμικής κατάκτησης σιγά - σιγά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η ζωή θα βρει ένα ρυθμό, ένα βηματισμό. Έτσι έγινε στην Κωνσταντινούπολη, στη Λέσβο, στη Χίο και σε τόσους άλλους ελληνικούς τόπους.

Μια τέτοια λοιπόν μαρτυρία, πολύ πιθανόν μάλιστα να είναι και η πρώτη του είδους, μας παρέχει ένα κείμενο δημοσιευμένο στο πολύτιμο Δελτίο της Ιεράς Μητροπόλεως Μηθύμνης, που ο σπουδαίος μητροπολίτης Διονύσιος Μηνάς είχε την πρωτοβουλία και τη γνώση να συστήσει και να εκδίδει από το 1929 κιόλας.

Εκεί λοιπόν δημοσιεύεται ένα έγγραφο του μητροπολίτη Εφέσου Δανιήλ, μέσα στο οποίο μνημονεύεται μια ενέργεια που έγινε από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Συμεών Α΄ και την οποία με βάση διάφορα στοιχεία μπορούμε να χρονολογήσουμε μεταξύ του 1471 - 1475. Ο πατριάρχης λοιπόν δίνει το δικαίωμα στην πρεσβυτέρα του παπα-Ξενητού, που ήταν οικονόμος της Μητροπόλεως Μηθύμνης, να επιλέγει τον ιερέα που αυτή ήθελε σε ένα ναό, που δεν είναι άλλος από το καθολικό της γνωστής λεσβιακής Μονής Μυρσινιωτίσσης.

Όμως, πώς απέκτησε την ιδιοκτησία της μονής η πρεσβυτέρα του παπα-Ξενητού; Εδώ, λοιπόν, το έγγραφο που αναφέραμε, μας αποδεσμεύει ένα πολύτιμο στοιχείο καθώς μας πληροφορεί ότι η πρεσβυτέρα αυτόν το ναό «ηγόρασε παρά της εξουσίας των νυν κατακυριευόντων της νήσου Μυτιλήνης» και έτσι ο οικουμενικός πατριάρχης αναγνώρισε στο πρόσωπό της «το εξ αγορασίας δίκαιον».

Η πληροφορία αυτή πιστεύω ότι πέρα από την εκκλησιαστική διάστασή της, στην προοπτική ότι η Μονή Μυρσινιωτίσσης ξεφεύγει από τον άμεσο έλεγχο του μητροπολίτη Μηθύμνης, είναι σημαντική κυρίως και για έναν άλλο λόγο.

Μας δίνει, δηλαδή, ένα σταθερό στοιχείο να καταλάβουμε ότι η ζωή στο κατακτημένο νησί, δέκα χρόνια περίπου μετά την άλωσή του από τους Οθωμανούς, αρχίζει να επανέρχεται σε κάποια κανονικότητα. Η πρεσβυτέρα του παπα-Ξενητού, για την οποία δε γνωρίζουμε τίποτε άλλο, είχε τη δυνατότητα να βρει τα χρήματα που χρειάζονταν ώστε να εξαγοράσει από τους Οθωμανούς, στους οποίους ανήκε το κατακτημένο με πόλεμο νησί, το καθολικό της Μονής Μυρσινιωτίσσης και φυσικά να το επαναφέρει σε λειτουργία, διορίζοντας σε αυτό τον ιερέα της αρεσκείας της, αφού σε αυτήν ανήκε πλέον ο ναός.

Είναι εύκολο και εύλογο με βάση τη μαρτυρία αυτή να υποθέσουμε ότι οι Λέσβιοι που έζησαν, στα τέλη του 15ου αιώνα, λίγα χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης και την άλωση του νησιού, που είδαν ένα μέρος του πληθυσμού να μεταφέρεται με τη βία στην Πόλη, είχαν αρχίσει να αντιμετωπίζουν τη νέα πραγματικότητα και να βρίσκουν το κουράγια και τα μέσα για να ζήσουν κάτω από ένα νέο δυνάστη.