Σύμφωνα με τα λεξικά, ως Ημερολόγιο ορίζεται ο πίνακας ή το βιβλίο το οποίο παρουσιάζει τις ημέρες, τις εβδομάδες, τους μήνες και τα έτη κατά απόλυτη χρονολογική σειρά. Το «Λεσβιακό Ημερολόγιο» συνδυάζει στα περιεχόμενά του την πρωταρχική σημασία των λεξικών, δηλαδή την παρουσίαση του χρόνου, σε συνδυασμό όμως με την ανθρώπινη δραστηριότητα, την πνευματική δραστηριότητα. Πρόκειται για ένα φιλολογικό - υπό την ευρεία σημασία του όρου - ημερολόγιο.

Πριν από μερικές ημέρες, έφτασε στα χέρια μου το «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2013» και μου έδωσε την ευκαιρία να φυλλομετρήσω έναν καλαίσθητο τόμο που αποπνέει την καλλιτεχνική, την πνευματική και επιστημονική δραστηριότητα των ανθρώπων ενός ακριτικού νησιού της πατρίδας μας. Η προσέγγιση του περιεχομένου του αποτέλεσε την αφορμή για να γνωρίσω καλύτερα τη σύγχρονη πνευματική δραστηριότητα της Λέσβου. Κατ’ αρχήν θα ήθελα να παρατηρήσω πως υπάρχουν ακόμη άνθρωποι της πατρίδας μας, όπως ο Παναγιώτης Σκορδάς, που δε λησμονούν παντοιοτρόπως να προβάλλουν την πνευματική δραστηριότητα των συντοπιτών τους.

Τα λίγα λόγια που θα ακολουθήσουν, δεν αποτελούν παρουσίαση του τόμου ως ένδειξη φιλοφρόνησης προς τους συντελεστές του πονήματος. Θα ήθελα μάλλον να εκληφθούν ως υποχρέωση τιμής στη μνήμη των γεννητόρων μου, των οποίων την ανάμνηση με άμεσο ή έμμεσο τρόπο έφερε στο μυαλό μου ο τόμος του «Λεσβιακού Ημερολογίου». Για να γίνω σαφής, από την πλευρά της μητέρας μου έχω καταβολές εν μέρει λεσβιακές, η μητέρα της καταγόταν από τον Παπάδο. Η δεύτερη ανάμνηση που προέκυψε από το «Λεσβιακό Ημερολόγιο», συνδέεται με τον παππού μου, τον πατέρα του πατέρα μου, του οποίου ακόμα συντηρώ στη βιβλιοθήκη μου έναν τόμο του «Ημερολογίου της Μεγάλης Ελλάδος 1923», του οποίου ιδρυτής και διευθυντής έκδοσης ήταν ο Γ. Δροσίνης. Ο σημαντικός αυτός άνθρωπος των Νεοελληνικών Γραμμάτων εξέδιδε ετησίως έναν τόμο, που φιλοξένησε στις σελίδες του σπουδαία κείμενα ακαδημαϊκών, λογοτεχνών, επιστημόνων, εμπλουτισμένα με εξαίρετη εικονογράφηση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάθε τόμος του «Ημερολογίου της Μεγάλης Ελλάδος» αποτελούσε ένα έργο λογιοσύνης και τέχνης. Οι συντελεστές του «Λεσβιακού Ημερολογίου» και κυρίως ο Παναγιώτης Σκορδάς φιλοδόξησαν και, τηρουμένων των αναλογιών, δημιούργησαν ένα αντίστοιχο πόνημα, που προβάλλει την πνευματική ζωή της Λέσβου.

Ο τρίτος κατά σειρά τόμος αυτής της προσπάθειας θα μπορούσε να θεωρηθεί επετειακός, διότι συμπίπτει η έκδοσή του με τα 100χρονα της ενσωμάτωσης της Λέσβου στο ελληνικό κράτος. Η συγκυρία, όμως, είναι τέτοια, που τις εθνικές επετείους επισκιάζει η σκληρή οικονομική πραγματικότητα και ο ζόφος ενός αβέβαιου μέλλοντος. Όπως ο υπότιτλος προσδιορίζει στο εξώφυλλο του τόμου, το περιεχόμενο των κειμένων υπηρετεί την εννοιολογική τριλογία: Γράμματα - Τέχνες - Πολιτισμός. Τα κείμενα που συγκροτούν τον τόμο, είναι καταχωρισμένα σε θεματικές ενότητες, οι οποίες καλύπτουν τους περισσότερους τομείς της πνευματικής ενασχόλησης των σύγχρονων Λεσβίων. Φιλολογικές, ιστορικές, λαογραφικές, μουσικές και λογοτεχνικές μελέτες, παρουσιάσεις θεμάτων τοπογραφικού, οικολογικού και εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος συνθέτουν το περιεχόμενο του Ημερολογίου και όλες είναι γραμμένες με επιστημονικό ήθος και πατριωτικό ζήλο, που πηγάζει από την αγάπη των συγγραφέων για τον τόπο τους. Οι επιμέρους συντελεστές του τόμου, συγγραφείς και γελοιογράφοι, υπηρέτησαν με τον καλύτερα δυνατόν τρόπο τον κοινό στόχο, που είναι η πολιτιστική προβολή του νησιού τους. Είναι όλοι άξιοι επαίνου. Οι αναγνώστες του τόμου, είτε πρόκειται για συντοπίτες είτε για πολίτες από άλλες περιοχές της Ελλάδας, θα διαπιστώσουν μέσα από τις σελίδες του τόμου πως υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται προς το κοινό συμφέρον του τόπου τους χωρίς κραυγές, με τρόπο ουσιαστικό και ιδιαίτερα αποτελεσματικό. Περισσεύουν πλέον οι μεγάλες «φωνές» και η εξυπηρέτηση ατομικών σκοπιμοτήτων μέσα από τη συγγραφή. Τα κείμενα έχουν γραφεί για την ουσιαστική εξυπηρέτηση ενός στόχου, κοινού στόχου, την ανάδειξη της σύγχρονης πνευματικής ζωής της Λέσβου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επίτευξη του στόχου οφείλεται στις λεσβιακές εκδόσεις «Aιολίδα», προς τις οποίες οφείλω και εγώ, ένας μακρινός Λέσβιος, ένα μεγάλο «ευχαριστώ». Στο φίλο Παναγιώτη Σκορδά, που ηγείται αυτής της προσπάθειας, δεν μπορώ παρά να αναγνωρίσω τη φιλολογική του κατάρτιση και τον ένθερμο τοπικό του πατριωτισμό, αρετές που συνετέλεσαν στην παραγωγή του «Λεσβιακού Ημερολογίου». Η συμβολή του στη διαμόρφωση του Ημερολογίου σήμερα, πολύ περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, υπονομεύει λυτρωτικά τη «χυδαιότητα του καταναλωτικού τρόπου ζωής», εξ αιτίας του οποίου οδηγηθήκαμε στην οικονομική καταστροφή και τη σύγχρονη εξάρτηση.

Του εύχομαι να επιμεληθεί πολλούς τέτοιους τόμους και θα τον συμβούλευα, εάν μου το επιτρέπει από τη θέση αυτή, στον επόμενο τόμο να συμπεριλάβει και μελέτες μη Λεσβίων συγγραφέων, που να έχουν πεδίο αναφοράς τους τη μεγαλόνησο του ανατολικού Αιγαίου.