Μια πρωτοβουλία που παγκοσμίως υλοποιείται για πρώτη φορά αποτελεί η έκθεση γελοιογραφιών του Κίμωνα Ε. Μαραγκού (ΚΕΜ), που η Πινακοθήκη Σύγχρονης Βαλκανικής Τέχνης Κοντιά Λήμνου φιλοξενεί από την προηγούμενη βδομάδα στους χώρους της, στο πλαίσιο πολύπλευρης έκθεσης που ξεκίνησε με αφορμή τον πόλεμο του ’40 και θα διαρκέσει έως και το τέλος του μήνα. Το «Ε» σήμερα παρουσιάζει την πορεία της ζωής και του έργου τού λημνιάς καταγωγής και παγκοσμίου φήμης γελοιογράφου, μαζί και με αποσπάσματα συνέντευξης που ο ίδιος είχε δώσει τον Ιούνιο του ’70 στο δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη. Με σκοπό να κάνει περισσότερο γνωστό τον ΚΕΜ και το έργο του, αφού για τους περισσότερους η καταγωγή του τουλάχιστον παρέμενε μέχρι τώρα άγνωστη.

Γεννημένος στην Αίγυπτο και με καταγωγή από τη Λήμνο, όπου έζησε κάποια χρόνια ως παιδί, ο Κίμωνας Μαραγκός (1907 - 1988) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς γελοιογράφους της εποχής του. Έχοντας σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στη Γαλλία και Ιστορία και Γλώσσες στην Οξφόρδη, ως φοιτητής δε σταμάτησε να εξασκεί το ταλέντο του, δημοσιεύοντας γελοιογραφίες του σε πολιτικές εφημερίδες και περιοδικά. Ζώντας στη συνέχεια μόνιμα στο Λονδίνο, συνεργάστηκε με σημαντικές αγγλικές, γαλλικές και αμερικανικές εφημερίδες, χρησιμοποιώντας τα αρχικά «Kem» (Kimon Evan Marengo ήταν το πλήρες όνομά του στα αγγλικά). Τα σκίτσα του, δηκτικά, επίκαιρα και «φιλοσοφημένα», άφησαν εποχή στην προπολεμική περίοδο 1935 - 1940 στο «Μικρό Παρισινό» της Γαλλίας, ενώ πολλά αναδημοσιεύτηκαν στους «Times» της Νέας Υόρκης, παράλληλα με συνεργασίες με τις αγγλικές εφημερίδες «Daily Telegraph» και «Daily Herald» κ.ά..
Σε όλη τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο KEM φιλοτέχνησε περίπου 3.000 γελοιογραφίες, που έθεσε στην υπηρεσία της προπαγάνδας κατά του «Άξονα». Κατείχε, μάλιστα, μια εξέχουσα θέση ανάμεσα στους συμβούλους των Συμμάχων σε θέματα Μέσης Ανατολής και οι γελοιογραφίες του, εκτός των εντύπων της εποχής, τυπώνονταν σε πακέτα τσιγάρων και φακελάκια τσαγιού και αποστέλλονταν στα πολεμικά μέτωπα για την εμψύχωση των στρατιωτών. Μετά τον πόλεμο, ο ΚΕΜ συνέχισε συνεργασία με την «Liberal News» του Λονδίνου και διάφορα σατιρικά περιοδικά.


Η συνέντευξη του ΚΕΜ που δημοσιεύτηκε στην «Απογευματινή» στις 27 Ιουνίου 1970 (πάνω). Για πρώτη φορά παρουσιάζεται συνολικά έργο τού ΚΕΜ, σύμφωνα με τον επιμελητή της έκθεσης στην Πινακοθήκη Κοντιά

«Δεν ξέραμε καν το όνομά του…»
Οι 40 γελοιογραφίες που παρουσιάζονται στην έκθεση της Πινακοθήκης Κοντιά αναδεικνύουν τις ευρείες γνώσεις και την υψηλού επιπέδου μόρφωση του δημιουργού τους. Ο KEM σχολιάζει χαρακτηριστικές στιγμές από το παγκόσμιο εύρος του πολέμου, αντιμετωπίζοντας ωστόσο τα πρόσωπα με σεβασμό και χωρίς καθόλου εκχυδαϊσμό, ακόμη και αυτά του Χίτλερ και του Μουσολίνι, που υπήρξαν και οι κυριότεροι «στόχοι» της πένας του. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον επιμελητή της, Θωμά Σφούνη, είναι η πρώτη φορά που οι 40 γελοιογραφίες του Κίμωνα Ε. Μαραγκού, που ανήκουν στη συλλογή της Χριστίνας Μαραγκού, παρουσιάζονται όλες μαζί.
«Αυτήν τη στιγμή έχουμε την υπερηφάνεια ότι κάνουμε μια παγκόσμια πρώτη», λέει ο ίδιος. «Πέρα από τα διάφορα έντυπα όπου έχουν δημοσιευτεί, τα σχέδια του ΚΕΜ δεν έχουν παρουσιαστεί ξανά συγκεντρωμένα σε κάποια έκθεση. Θεωρούμε πως πρόκειται για μια πολύ σημαντική έκθεση, αφού στον πόλεμο αυτό σκοτώθηκαν παγκόσμια 55 - 56 εκατομμύρια άνθρωποι και το έργο τού ΚΕΜ αφορά όλον τον κόσμο.»
«Όλοι μας έχουμε δει τα έργα αυτού του καλλιτέχνη να κυριαρχούν σε πολλές αφίσες για τον πόλεμο του ’40, στον οποίο είχε επιστρατευτεί μαζί με τα πέντε αδέλφια του… Δεν ξέραμε καν το όνομα του ΚΕΜ και ξαφνικά βρεθήκαμε μπροστά σε μια διεθνούς εμβέλειας προσωπικότητα, που μας γοήτεψε με τη λιτότητα της σχεδιαστικής γραφής του, τη γνώση της κατάστασης στην πολιτική σκακιέρα πριν τον πόλεμο και την κριτική ματιά και οξυδέρκειά του», αναφέρει σε κείμενό του επισκέπτης της έκθεσης. Στο ίδιο κείμενο περιλαμβάνεται και μια… υποκλοπή διαλόγου επισκεπτών, γνωστών στη λημνιακή κοινωνία.
«Μα, ήξερες εσύ ότι ήταν Λημνιός;» «Ούτε το ότι υπήρχε ήξερα! Συναρπαστικός. Αυτή η έκθεση θα πρέπει να πάει στην Αθήνα! Πρέπει να τη δει πολύ περισσότερος κόσμος.» «Καλό είναι να τη δουν οι ντόπιοι πρώτα. Να καταλάβουν πως το νησί μας έχει σημαντικούς ανθρώπους, που ούτε καν τους υποψιαζόμαστε. Πρέπει να τους μάθουμε και να είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτούς.»


Χαρακτηριστική γελοιογραφία τού ΚΕΜ με τους δύο… αγαπημένους του, Χίτλερ και Μουσολίνι (αριστερά). Φωτογραφία του Κίμωνα Ε. Μαραγκού, αφιερωμένη στον Αλέκο Λιδωρίκη (δεξιά)

Η συνέντευξη στον Αλέκο Λιδωρίκη
Παράλληλα με τις γελοιογραφίες του, στην έκθεση παρουσιάζεται και μια συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο ΚΕΜ στο δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη και η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 27 Ιουνίου 1970.
Με τίτλο «Ρούλε Μπριτάννια», η συγκεκριμένη συνέντευξη, που ανήκει στη μη κερδοσκοπική εταιρεία «Διεθνείς Σχέσεις Πολιτισμού» (αρχείο Αλέκου Λιδωρίκη) και έχει περιληφθεί στην έκθεση μέσω ευγενικής παραχώρησης της κ. Ζωζώς Λιδωρίκη, έγινε ως «προγνωστικό» για τις αγγλικές εκλογές από το «Βρετανό» γελοιογράφο.
Σε αυτήν, ο ΚΕΜ παρουσιάζεται να «στερεώνει το μονόκλ του (γιατί φοράει τον κλασικόν μονύελον, σαν ευπατρίδης του παλιού καλού καιρού)» και να απαντάει σε ερωτήσεις σχετικά με τις πολιτικές εξελίξεις της Αγγλίας. Σε παλαιότερη ερώτηση του δημοσιογράφου για το εάν θεωρεί τον εαυτό του «σαν ένα είδος πολιτικής προσωπικότητας», απαντάει «χαμογελώντας… αινιγματικά»: «Εσύ τι λες; Η έμμεση γελοιογραφική επιρροή απάνω στα “πράγματα” του κάθε τόπου, δεν παίρνει αφ’ εαυτής, μια κάποια πολιτική χροιά; Η γελοιογραφία τσακίζει κόκαλα με το χαμόγελο… Εξαγριώνει κάποτε και τους κακώς κρατούντας και έτσι μας φανερώνει όχι την υποκριτική, μα την πραγματική μορφή των…». Παραθέτοντας ως παράδειγμα την αντίδραση του Χίτλερ για τις… αντιχιτλερικές γελοιογραφίες του που δημοσιεύονταν στο «Μικρό Παρισινό» και για τις οποίες ο «φύρερ» είχε απευθυνθεί στο Γάλλο υπουργό Εξωτερικών ζητώντας να σταματήσουν οι δημοσιεύσεις.
«Θέλω να έρθω και πάλι για λίγο στην Ελλάδα. Να δω, να καταλάβω. Δεν είμαι ακόμα βέβαιος προς τα πού θα έπρεπε να στρέψω τη γελοιογραφία μου, σαν όπλο πολιτικό αν θέλεις, για ό,τι γίνεται σε σας…», έλεγε στον Αλέκο Λιδωρίκη ο ΚΕΜ. Να που ήρθε και θα είναι εδώ μέχρι και τις 28 του μήνα, μέσω των γελοιογραφιών του…