Τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια κατά το τελευταίο έτος προσπαθούν να αντιμετωπίσουν επιθέσεις του άμεσου εξωτερικού τους περιβάλλοντος, του κράτους, που με βάση το Ελληνικό Σύνταγμα (αλλά και το σύνταγμα κάθε χώρας) οφείλει να τα υποστηρίζει. Οι επιθέσεις αυτές έρχονται σε πέντε διαφορετικά μέτωπα:
(Ι) Ακραία μείωση χρηματοδότησης των δημόσιων πανεπιστημίων, που από το 50% αρχικά, έφτασε συνολικά στο 75%, αθροίζεται και πάει πέρα από κάθε σύγκριση σε σχέση με άλλους τομείς δημόσιας ευθύνης και δίχως να εγκρίνεται επίσημα από κάποιο συλλογικό κυβερνητικό όργανο.
(ΙΙ) Ακραία μείωση του προσωπικού των ΑΕΙ, πολυετής εγκλωβισμός επιστημόνων σε αναμονή διορισμού, παράνομο «πάγωμα» εξελίξεων μελών ΔΕΠ, απόλυση απαραίτητων διδασκόντων με σύμβαση.
(ΙΙΙ) Καταιγισμός αντιθεσμικών εντολών, μη έννομων εγκυκλίων και σωρεία αντιδεοντολογικών και αντιεπιστημονικών πρακτικών εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας.
(IV) Διαρκής συντήρηση κλίματος και συνθηκών απαξίωσης των πανεπιστημίων (είτε αυτή αφορά επιμέρους εσωτερικά και εστιασμένα προβλήματα που γενικεύονται εσκεμμένα και αυθαίρετα, είτε προκύπτει μέσω διαρροής πλήρως ανεπεξέργαστων στοιχείων περί κλεισίματος ΑΕΙ).
(V) Και φυσικά ο νέος νόμος-πλαίσιο για την ανώτατη εκπαίδευση, που σχεδιάζεται να κατατεθεί (δίχως όνειδος) εν μέσω θέρους, με βασικές αρχές σχεδιασμού που θυμίζουν μοντέλο διαχείρισης εταιρείας και μάλλον προβληματικής εταιρείας.

Από το σύνολο των πέντε αυτών μετώπων που είναι ήδη λιγότερο ή περισσότερο γνωστά, είναι καιρός πλέον να μιλήσουμε ανοιχτά για ένα από αυτά. Εκείνο των άνομων και αντιεπιστημονικών παρεμβάσεων που έχουν λάβει μορφή χιονοστιβάδας με εγκυκλίους, επιστολές, ή ακόμα και απλές ανακοινώσεις (μέσω Τύπου ή μέσω προσωπικού blog !):
Κατάργηση πανεπιστημιακών τμημάτων μέσω ανακοίνωσης σε προσωπικό blog μέλους της ηγεσίας του Υπουργείου.
Παρεμβάσεις σε προγράμματα σπουδών και μαθήματα από ένα υπουργείο που έχει απολέσει την αίσθηση του ρόλου και των ορίων ευθύνης του και ενεργεί ως ο απόλυτος άρχων-γνώστης όλων των επιστημονικών πεδίων.
Παραβάσεις ισχύοντος νομικού πλαισίου (ν. 3549/2007), με εντολές για παύση εκλεκτορικών διαδικασιών, αυθαίρετη ακύρωση εκλογών κ.ά..
Παράνομες αλλαγές σε όρους προκηρύξεων ερευνητικών προγραμμάτων αλλά και ασύστολη, κατ’ εξακολούθηση, παράβαση κοινής διεθνούς δεοντολογίας (συμπεριλαμβανομένης της αδιαφάνειας από τους «υπέρμαχους» της διαφάνειας).

Εκθέσεις προθύμων επιτροπών «ειδημόνων» για νέο θεσμικό πλαίσιο, που δε σέβονται τα στοιχειώδη επιστημονικά στάνταρντ, προκειμένου να υποστηρίξουν απόψεις του Υπουργείου.
Έρευνες κοινής γνώμης που επίσης δεν τηρούν ούτε τους στοιχειώδεις μεθοδολογικούς κανόνες έρευνας (γνωστούς σε πρωτοετείς φοιτητές), σπαταλώντας ευρωπαϊκά κονδύλια, απλά και μόνο για να φανεί ότι οι προτάσεις του νέου νόμου χαίρουν αποδοχής.
Οι διοικήσεις των πανεπιστημίων και όλοι οι πανεπιστημιακοί εργάζονται σκληρά σε συνθήκες κινούμενης άμμου, με ό,τι συνέπειες έχει αυτό στο βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο προγραμματισμό. Τα δημόσια πανεπιστήμια θα παλέψουν και θα τα καταφέρουν, γιατί διακατέχονται από ισχυρή αίσθηση ευθύνης προς τους προπτυχιακούς και τους μεταπτυχιακούς τους φοιτητές, τους νέους ερευνητές, την ελληνική κοινωνία αλλά και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Όμως, η «οριζόντια» κατάρρευση των πάντων, οι σπασμωδικές-άνομες αποφάσεις, η άλογη σπίλωση, δεν μπορεί παρά να είναι πολύ φτηνά εργαλεία για ένα υπουργείο... Κι όλα αυτά σε μια περίοδο κρίσης σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, όπου θα έπρεπε να κυριαρχεί η οργάνωση, ο προγραμματισμός, η προοπτική, ο σεβασμός των θεσμών, η αξιοπιστία.

(Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» 19/06/2011.)

* Η Αγγελική Δημητρακοπούλου είναι αντιπρύτανις του Πανεπιστημίου Αιγαίου.