Πραγματοποιήθηκαν με επιτυχία την Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου τα εγκαίνια της έκθεσης με θέμα «Αρχιτεκτονικές αντιστίξεις από τον Ζάχο στο σήμερα», που διοργανώνεται από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς στο Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου στην Αγία Παρασκευή. Παρά το έντονο κρύο, στα εγκαίνια έδωσαν θερμό παρών γύρω στους 100 συνολικά επισκέπτες, μεταξύ των οποίων οι τοπικές αρχές, πολλοί κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής, αλλά και της Λέσβου γενικότερα, επαγγελματίες και ερασιτέχνες που ενδιαφέρονται για την πολιτιστική κληρονομιά, την αρχιτεκτονική και τη φωτογραφία, μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, καθώς και ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), οι οποίοι βρίσκονται στη Λέσβο στο πλαίσιο εκπόνησης εργασιών με θέμα την αρχιτεκτονική του νησιού.

Οι επισκέπτες ξεναγήθηκαν στην έκθεση από τον αρχιτέκτονα Γιάννη Κίζη, καθηγητή του ΕΜΠ, ο οποίος είναι και υπεύθυνος για τη σύνθεση και την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης. Η παρουσίαση της έκθεσης έγινε με μοναδικό τρόπο και συγκινητικό λόγο και εντυπωσίασε όσους παρέστησαν. Ο κ. Κίζης απάντησε σε ερωτήσεις, δέχτηκε τα συγχαρητήρια όλων, ξύπνησε όμορφες μνήμες του παρελθόντος και γέννησε δημιουργικά ερωτήματα για το μέλλον.
Την εκδήλωση προλόγισε η Έλια Βλάχου, προϊσταμένη του Δικτύου των Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, η οποία καλωσόρισε τους καλεσμένους εκ μέρους του ΠΙΟΠ και της προέδρου του Δ.Σ., Σοφίας Στάικου, καθώς επίσης απηύθυνε ιδιαίτερη πρόσκληση στις σχολικές ομάδες, τους μαθητές και τους φοιτητές, που θα ωφεληθούν ιδιαιτέρως από τη θεματική και την προβληματική που αναπτύσσει η έκθεση γύρω από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά. Η βραδιά έκλεισε με ένα ωραίο κέρασμα.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 28 Φεβρουαρίου 2010. Οι ώρες λειτουργίας του Μουσείου είναι κάθε μέρα, εκτός Τρίτης, από τις 10 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα. Το τηλέφωνο επικοινωνίας για περισσότερες πληροφορίες είναι 22530 32300.



Μια, για πάντα χαμένη, αρχιτεκτονική
Η έκθεση «Αρχιτεκτονικές αντιστίξεις» φιλοξενεί μια σύνθεση φωτογραφιών από το φακό του διακεκριμένου Έλληνα αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Αριστοτέλη Ζάχου, που ανήκουν στο Αρχείο Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη. Οι περισσότερες από 100 φωτογραφίες της έκθεσης επελέγησαν γιατί συνιστούν φωτογραφικές μαρτυρίες μιας, για πάντα χαμένης, αρχιτεκτονικής που παρουσιάζει μεγάλη αξία και ενδιαφέρον τόσο για τους αρχιτέκτονες και τους ιστορικούς όσο και για τους μη ειδικούς. Η έκθεση δεν είναι μια απλή παράθεση παλαιών φωτογραφιών, αφού μαζί με αυτές παρουσιάζονται επίσης απεικονίσεις τόσο των προγενεστέρων του Ζάχου εποχών όσο και πρόσφατων φωτογραφιών, που αποτυπώνουν τις τεράστιες διαφορές στη διαμόρφωση του αστικού περιβάλλοντος και στην κοσμοαντίληψη της σημερινής κοινωνίας, έτσι ώστε οι νεώτερες γενιές να κατανοήσουν τις πολυπρόσωπες μεταβολές που επήλθαν στον τόπο μας από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους κι έπειτα. Ο νεοκλασσικισμός απέκοψε βίαια την «παλιά Ελλάδα» από την προεπαναστατική αρχιτεκτονική κληρονομιά, αυτή που λανθασμένα θεωρήθηκε οθωμανική. Η σταδιακή ενσωμάτωση της Θεσσαλίας, της Ηπείρου και της Μακεδονίας ξανάφερε στο προσκήνιο το κοινό αρχιτεκτονικό παρελθόν. Σύνδεσμος ο Αριστοτέλης Ζάχος, ίσως χάρη στα μακεδονίτικα παιδικά του βιώματα, φωτογραφίζει σύνολα ή λεπτομέρειες, αποτυπώνοντας την πόλη, το μνημείο, την κρήνη, χωρίς καλλιτεχνική πρόθεση. Εν τούτοις, το αποτέλεσμα έχει μια παράξενη γοητεία, καθώς, σχεδόν πάντα μέσα στο θέμα αποτυπώνονται πρόσωπα, βλέμματα, συμπεριφορές και φορεσιές, που σκιαγραφούν τις συνθήκες ζωής του ανθρώπινου μωσαϊκού στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου.
Το αστικό τοπίο συνεχώς μεταβάλλεται. Το αλλάζουν οι ανθρώπινες ομάδες κάθε εποχής, το αναπλάθουν, το χαίρονται ή το απαξιώνουν. Την ίδια στιγμή δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητα που οι ίδιες διαμορφώνουν και τα προβλήματα που προξενούν. Την κάθε επίλυσή τους διαδέχονται νέα προβλήματα. Μια διαρκής γκρίνια για την πολιτισμική συνέχεια - και συνέπεια - του τόπου είναι η σταθερή επωδός των παλαιοτέρων.



Και ανθρώπινη παρουσία
Ο φωτογράφος, όμως, παγώνει το χρόνο και αφήνει υλικό που επιτρέπει ερμηνείες αποστασιοποιημένες και ψύχραιμες. Όταν δε φωτογραφίζει μόνο τα έργα των ανθρώπων, αλλά βάζει κι αυτούς μέσα στο πλάνο, κάνει κατανοητό τον τόπο και το χρόνο, την πολιτισμική συγκυρία, την κοινωνική συνέργεια. Αυτό έκανε ο Ζάχος, γι’ αυτό και αποζημιώνει το συνομιλητή του, δεν επιζητεί την ανθρώπινη παρουσία απλώς για να δώσει την κλίμακα του αρχιτεκτονικού έργου, έχει βαθύτερους λόγους, που πηγάζουν από την αναζήτηση του πλήρους φάσματος του λαϊκού πολιτισμού. Και πρωτίστως της αρχιτεκτονικής, η οποία, όπως πίστευε, παρ’ όλο που επηρεάζεται από τις συνθήκες του βίου, τα ήθη, τα έθιμα, ή τη θρησκεία, «παραμένει οιονεί αμετάβλητος με όλα τα κύρια χαρακτηριστικά της».
Οι αντιστίξεις των εικόνων της έκθεσης άραγε τον δικαιώνουν ή μεταβλήθηκαν ανεπιστρεπτί όλα τα κύρια χαρακτηριστικά, τόσο της αρχιτεκτονικής, όσο και της γενικότερης διαμόρφωσης του περιβάλλοντος της «παγκοσμιοποιημένης» κοινωνίας;