Χρήστος Ι. Τραγέλλης:
«Η Καλλονή της Λέσβου μέσα από παλιές φωτογραφίες»
Έκδοση Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου
Αθήνα 2009

Όταν ο αναγνώστης κρατήσει στα χέρια του ένα λεύκωμα, συνδέει αυτόματα τη σκέψη του με την πολυτέλεια, το ιλουστρασιόν χαρτί, τα χοντρά εξώφυλλα, την κάθε λογής φωτογραφία κ.λπ.. Eίναι, όμως, οι προαναφερόμενες «αξίες» και oι μοναδικές ενός τέτοιου βιβλίου; Ασφαλώς και όχι. Αναμφισβήτητη απόδειξη αποτελεί το νεοεκδοθέν λεύκωμα του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου με τίτλο «Η Καλλονή της Λέσβου μέσα από παλιές φωτογραφίες», που έχει επιμεληθεί με μεράκι, προσοχή, σεβασμό και άριστη μεθοδολογία ο πρόεδρός του, κ. Χρήστος Τραγέλλης.
Ενταγμένο σε μια νέα χρονική περίοδο παραγωγής πνευματικού έργου για το νησί μας, το λεύκωμα των Καλλονιατών διεκδικεί με αξιώσεις τη θέση που του αξίζει στη νεώτερη ιστορία της Λέσβου. Γιατί περί ιστορίας πρόκειται και μάλιστα αδιαμφισβήτητης εξ αιτίας του συνόλου σχεδόν των φωτογραφιών που περιλαμβάνει. Οι πρωτογενείς αυτές ιστορικές πηγές θα αποτελέσουν με βεβαιότητα αντικείμενο μελέτης του σύγχρονου ερευνητή, του ιστορικού επιστήμονα, του προπτυχιακού και μεταπτυχιακού φοιτητή αλλά και των λαογράφων του νησιού. Ο γράφων, για παράδειγμα, μετά από συνάντησή του με τον κ. Τραγέλλη, το καλοκαίρι που μας πέρασε στην Καλλονή, υποχρεώθηκε εξ αιτίας ενός φωτοαντιγράφου, ενδεικτικού της «Λειμωνιάδος Σχολής» που δημοσιεύεται στο λεύκωμα, να αναθεωρήσει την έως τότε άποψή του για την επτατάξια Αστική Σχολή Αρρένων Καλλονής, καθώς αυτό ανήκει σε μαθήτρια. Η προσεκτική παρατήρηση ιδιαίτερων στοιχείων και λεπτομερειών στις φωτογραφίες, όπως η τεχνοτροπία κατασκευής των γεφυριών του Αχυρώνα, η λαϊκή αρχιτεκτονική των κτηρίων, η ενδυμασία των κατοίκων της Καλλονής κατά τους 19ο και 20ό αιώνα, τα εργαλεία των διαφόρων επαγγελμάτων (τα περισσότερα δεν ασκούνται πλέον), ο εξοπλισμός των ζώων κ.λπ., συνθέτουν ένα ευρύ πεδίο έρευνας.
Με την κεφαλαιακή του δόμηση, ουσιαστική και πρακτική για τον αναγνώστη, το λεύκωμα των Καλλονιατών δεν παραλείπει να μας περιγράψει μεταξύ των άλλων τη θρησκευτική, εκπαιδευτική και πολιτική ιστορία της συμπρωτεύουσας του νησιού. Μεταξύ του αρχειακού υλικού διακρίνονται οι φωτογραφίες ιεραρχών της Μητροπόλεως Μήθυμνας, που σφράγισαν με τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες την κοινωνία της Καλλονής και της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής. Επίσης δάσκαλοι και καθηγητές με τους μαθητές και τις μαθήτριές τους μπροστά στα σχολεία της Καλλονής (το διδακτήριο του Δημοτικού Σχολείου συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων αρχιτεκτονημάτων των Βαλκανίων), σημαντικά πολιτικά πρόσωπα και χαρακτηριστικές μορφές απλών ανθρώπων, συμπληρώνουν το βιβλίο.
Θα ήταν βέβαια παράλειψή μας να μην αναφερθούμε στην καλαισθησία της έκδοσης, στην ποιότητα των έγχρωμων φωτογραφιών και στην επιμέλειά της. Θα μας έκανε δε ιδιαίτερη εντύπωση εάν δε γνωρίζαμε τον «πρότερο βίο» του δημιουργού του και προέδρου του Συλλόγου Καλλονιατών, κ. Χρήστου Τραγέλλη. Πρωταγωνιστής στην πολύπλευρη κοινωνική προσφορά και εξ επαγγέλματος, λαογράφος και πολυγραφότατος, ακούραστος λεσβολάτρης, κατέθεσε και σε αυτή του την εργασία τμήμα του εαυτού του. Οι αναφορές στον πρόλογό του «[…] και εν τέλει να φέρει και πάλι στο προσκήνιο τον άνθρωπο και το περιβάλλον του» και «[…] αφού οι άνθρωποι ενός τόπου είναι το ζωντανό κύτταρο που δίνει πνοή…». προερχόμενες από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους της Ιωνίας και της Ευρώπης του «Ανθρωπισμού», αποδεικνύουν τα προλεγόμενα.
Τον συγχαίρουμε, λοιπόν, όπως και την ομάδα των συνεργατών του, που συνετέλεσε με τη σειρά της στην παραγωγή αυτού του σημαντικότατου έργου, και του ευχόμαστε να είναι πρώτιστα υγιής, ώστε να συνεχίσει απρόσκοπτα το δημιουργικό του πνευματικό έργο.

Δημήτρης Μπούμπας