Ένα κράτος το οποίο επιδιώκει την επιβίωση και ενδυνάμωσή του μέσα στο διεθνές σύστημα, δεν μπορεί και δεν πρέπει να ακολουθεί το δρόμο της μοναξιάς και της απομόνωσης. Η ιστορία μάς παρέχει πληθώρα παραδειγμάτων, στα οποία κράτη που αναζήτησαν την κρίσιμη στιγμή συμμάχους πάνω σε μια ρεαλιστική βάση αλληλεξάρτησης, πέτυχαν την ανατροπή των εις βάρος τους συσχετισμών. Τέτοιο παράδειγμα είναι η διπλωματική στρατηγική του Ελευθέριου Βενιζέλου, τόσο στους Βαλκανικούς Πολέμους όσο και κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τη στιγμή που η χώρα απομονώθηκε από τους συμμάχους λόγω της αντίστοιχης προσέγγισής τους από τον Κεμάλ, έχασε τη δυνατότητα των διπλωματικών ελιγμών.

Η διπλωματική εξωστρέφεια δεν είναι μόνο ένα καλό εργαλείο σε περίπτωση πολέμου. Είναι μια αστείρευτη πηγή ευκαιριών, ιδιαίτερα σε περιόδους έντονων αλλαγών. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι το πρώτο βήμα οικονομικής ανάπτυξης ενός κράτους είναι η σύναψη πολλαπλών εμπορικών συμφωνιών. Εκτός του ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις αποτελούν ένα τεράστιο αναπτυξιακό παράγοντα, η οικονομική προσέγγιση κρατών προλειαίνει το έδαφος για πολιτική και στρατιωτική συνεργασία. Επίσης η ενεργή διπλωματία δίνει την ευκαιρία στα κράτη να συμμετέχουν ενεργά και εν μέρει να διαμορφώνουν τις εξελίξεις. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να διαμορφώνονται καταστάσεις που σε αφορούν χωρίς να συμμετέχεις.

Το πιο χαρακτηριστικό σύγχρονο παράδειγμα είναι αυτό της Κύπρου και του Ισραήλ. Η αφορμή της οικονομικής συνεργασίας έφερε εγγύτερα τις δυο χώρες, πολιτικά και στρατιωτικά. Η αναζήτηση συμμάχων, μάλιστα, ξεπερνά και τις ιδεολογικές επιταγές. Έτσι εξηγείται η προσπάθεια προσέγγισης της ναζιστικής Γερμανίας και της κομμουνιστικής Ρωσίας πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είναι λοιπόν καταφανές πως απομόνωση σημαίνει απώλειες για ένα κράτος. Αυτός είναι ο λόγος που η Ελλάδα πρέπει να βρίσκεται και να συμμετέχει στην ενωμένη Ευρώπη. Αν είναι ένωση τραπεζιτών, πρέπει να συμμετέχουν και οι Έλληνες τραπεζίτες, αν είναι ένωση οικονομιών, πρέπει να συμμετέχει και η ελληνική οικονομία και αν είναι ένωση πολιτών, πρέπει να συμμετέχουν και οι Έλληνες πολίτες. Ό,τι μορφή και να έχει η Ε.Ε., η Ελλάδα έχει στρατηγικό συμφέρον να συμμετέχει.

Οι συμμαχίες και γενικότερα οι συμμαχίες στη διακρατική σφαίρα έχουν δύο σημαντικά μειονεκτήματα. Πρώτον, ο λιγότερο ισχυρός καλείται να ακολουθήσει τις επιλογές του ισχυρού ή των ισχυρών πόλων και δεύτερον, οι ισχυροί πόλοι εξαρτώνται από τις επιλογές των αδυνάτων. Μπορεί δηλαδή η Γαλλία και η Γερμανία να είναι οι ηγετικοί παράγοντες της Ε.Ε., όμως οι επιλογές των ασθενέστερων έχουν τη δυνατότητα να καταστρέψουν συνολικά το οικοδόμημα. Καλό, λοιπόν, είναι για την Ελλάδα να επιλέξει και να προσεγγίσει σωστά τους πρόθυμους συμμάχους της, χωρίς υπερβολές και απαλλαγμένη από την ανούσια νεοελληνική έπαρση ή αλλιώς «μαγκιά», η οποία κάνει καλό στους στρατιώτες αλλά καταστρέφει τους στρατηγούς.

Είναι καταστροφικό να μη γνωρίζεις τις πραγματικές σου δυνατότητες και να θεωρείς ότι για μια μόλυνση στο δάχτυλο η λύση είναι να κοπεί το χέρι. Με αυτό τον τρόπο, όποια μάχη και να δώσεις, είναι χαμένη πριν καν αρχίσει.

Για να μπορέσει λοιπόν ένα κράτος να σταθεί ισχυρό μέσα στο διεθνές σύστημα, πρέπει τόσο να συμμετέχει ενεργά στις διεθνείς εξελίξεις, όσο και να είναι έτοιμο να βοηθήσει όσο περισσότερο γίνεται τον εαυτό του. Έτσι μόνο έχει τη δυνατότητα να αρνείται πολιτικές που του επιβάλλονται και να επιλέγει εναλλακτικούς δρόμους. Ανήθικο δεν είναι να σου επιβάλλονται με τη δύναμη, ανήθικο είναι να μην έχεις εσύ τη δύναμη να αντιδράσεις. Αυτή η δύναμη δεν αντλείται βαδίζοντας το δρόμο της μοναξιάς.