«Τα εκθέματα είναι πολύτιμα, συναποτελούν και διηγούνται όλα μαζί μία μοναδική ιστορία, την ιστορία αυτού του μνημείου του δάσους που σκεπάστηκε από την ηφαιστειακή στάχτη πριν 20 εκατομμύρια χρόνια και μπορούμε να πούμε ότι οι φυσικές διεργασίες στο Αιγαίο μπορεί να στέρησαν από αυτό το οικοσύστημα τη ζωή του, χάρισαν όμως την αθανασία» είπε στο «Ε» ο Διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, καθηγητής Νίκος Ζούρος, μεταφέροντάς μας τη μαγεία ενός από τα πιο ενεργά και προσεγμένα Μουσεία του τόπου, που εκτός από την εκπαιδευτική του δράση έχει επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό και την οικονομία της Λέσβου.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου ιδρύθηκε το 1994 με τον ίδιο νόμο που ίδρυσε και τον οργανισμό για την ανέγερση του νέου Μουσείου της Ακρόπολης μετά από πρωτοβουλία του τότε Υφυπουργού Πολιτισμού Νίκου Σηφουνάκη. Το μουσείο ξεκίνησε την ιστορία του το 1995, την επόμενη χρονιά δηλαδή, όταν διορίστηκε το πρώτο διοικητικό συμβούλιο και άρχισε η στελέχωση του, η οποία προχώρησε γρήγορα και ήδη από τα πρώτα χρόνια δημιουργήθηκε ο πρώτος πυρήνας των εργαζομένων, οι οποίοι έτρεξαν τόσο την διαδικασία της ολοκλήρωσης των κτιριακών εγκαταστάσεων όσο και της Μουσειακής παρουσίασης των εκθεμάτων του Απολιθωμένου Δάσους. Βέβαια από εκείνη την περίοδο μέχρι σήμερα, έχουν συμβεί πάρα πολλά γεγονότα. Ο κ. Ζούρος, που έχει αναδείξει στο έπακρο το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, οργανώνοντας όλο το χρόνο ποικίλες δράσεις σε όλες τις γωνιές του νησιού μίλησε στο «Ε» για την δουλειά που γίνεται στο Μουσείο μετατρέποντάς το σε ένα κόσμημα για το νησί.

Ποια η πορεία που έχει χαράξει το Μουσείο όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του;

«Το μουσείο έχει ισχυροποιηθεί, θα έλεγα, με πολύ περισσότερα μέσα και προσωπικό. Σήμερα χάρη στα Ευρωπαϊκά προγράμματα πραγματοποιεί δράσεις ανάδειξης του Απολιθωμένου Δάσους, αλλά και άλλων φυσικών πόρων του νησιού, όπως είναι οι υγρότοποι, το φυσικό περιβάλλον ευρύτερα στην περιοχή της Καλλονής συνεχίζει να αναδεικνύει τόσο στοιχεία των ευρημάτων του Απολιθωμένου Δάσους που ιδιαίτερα το τελευταίο χρόνο έκαναν το Απολιθωμένο Δάσος να ακουστεί στα πέρατα της γης, καθώς είχαμε δημοσιεύματα και αναφορές στη Λέσβο σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου. Το γεγονός αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι η επιστημονική και ανασκαφική δουλειά που πραγματοποιείται στο Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου».

Πόσο σημαντικό είναι για το Μουσείο αλλά και για το νησί η αναγνώριση της Λέσβου ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο της Unesco;

«Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου θεωρώ ότι είναι η αναγνώριση της Λέσβου ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο από την UNESCO. Μία αναγνώριση που βασίζεται στο γεγονός ότι η Λέσβος διαθέτει μία μοναδική γεωλογική κληρονομιά με αποκορύφωμα το Απολιθωμένο Δάσος. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας από το 2000 βρίσκεται σε αυτό τον πυρήνα των τεσσάρων πρώτων γεωπάρκων που συνέχισαν την πορεία αυτή. Σήμερα υπάρχουν 168 Παγκόσμια Γεωπάρκα σε 44 χώρες του κόσμου και αποτελεί την τρίτη αναγνώριση περιοχών από την UNESCO με βάση τα ιδιαίτερα γεωλογικά-γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά που διαθέτει, την οικολογική αξία των περιοχών αυτών, αλλά και την πλούσια πολιτιστική τους κληρονομιά. Η ανάδειξη και η αξιοποίηση αυτής της κληρονομιάς μπορεί να φέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την τοπική οικονομία δημιουργώντας μία σειρά από δραστηριότητες και βοηθώντας τον τοπικό πληθυσμό να παραμείνει στην περιοχή του, μία και έχει διαφορετικές δυνατότητες απασχόλησης γύρω από δραστηριότητες που συνδέονται με την ανάδειξη αυτών των μνημείων. Θεωρώ ότι το γεγονός αυτό μαζί με τα εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία το Μουσείο οργανώνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια τις σημαντικότερες προσφορές του Μουσείου στην τοπική κοινωνία. Από τη μία μεριά δηλαδή την ανάπτυξη των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και την προσέλκυση σχολείων από όλη την Ελλάδα στη Λέσβο και από την άλλη μεριά την προσέλκυση επισκεπτών μέσω των τουριστικών δράσεων και ειδικά των δράσεων που συνδέονται με τον εναλλακτικό τουρισμό. Kαι βέβαια η αξιοποίηση και η ανάδειξη της Λέσβου μίας περιοχής η οποία βρίσκεται κάτω από την αιγίδα της Unesco αναγνωρισμένη από αυτή δείχνει την ποιότητα αλλά και το επίπεδο της δουλειάς που πραγματοποιείται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου όλα αυτά τα χρόνια».

Ποιοι είναι οι επόμενοί σας στόχοι;

«Οι στόχοι είναι πολλοί για το προσεχές διάστημα. Αυτή τη στιγμή έχουμε επικεντρώσει τις προσπάθειές μας στην ανάδειξη των ευρημάτων του Απολιθωμένου Δάσους κατά μήκος του οδικού άξονα Καλλονής -Σιγρίου και τη δημιουργία του Υπαίθριου Μουσείου που περιλαμβάνει 15 θέσεις απολιθωμάτων κατά μήκος αυτού του οδικού άξονα. Οι επισκέπτες θα σταματούν στις διάφορες περιοχές και θα έχουν τη δυνατότητα να επισκεφτούν τους προστατευμένους αυτούς χώρους κατά μήκος της διαδρομής δημιουργώντας έτσι ένα ιδανικό - θα έλεγα- τρόπο μετάβασης προς το μουσείο και τα πάρκα του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, που στο είδος του δεν υπάρχει σε καμία άλλη περιοχή».

Τα εκθέματα

Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και συγκεκριμένα στην αίθουσα του Απολιθωμένου Δάσους εκτίθενται τα ευρήματα από τις ανασκαφές στο απολιθωμένο δάσος και ειδικότερα τα καινούργια ευρήματα των πιο πρόσφατων ανασκαφών που έλαβαν χώρα κατά μήκος του οδικού άξονα Καλλονής -Σιγρίου τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια. Τα μοναδικά ευρήματα μας προσφέρουν μία σειρά από πληροφορίες για την ίδια τη δημιουργία του απολιθωμένου δάσους, τη σύνθεση της χλωρίδας των φυτών, δηλαδή από τα οποία αποτελούνταν το δάσος αυτό, αλλά και πολύτιμες πληροφορίες για τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν πριν από είκοσι περίπου εκατομμύρια χρόνια στο Αιγαίο. Στην αίθουσα του απολιθωμένου δάσους φιλοξενούνται και τα μοναδικά ευρήματα από το Φοινικόδασος το οποίο έχει αποκαλυφθεί στη βόρεια πλευρά της Λέσβου, της δυτικής Χερσονήσου όπου έχουμε ένα μεγάλο φοινικόδασος με πολλά είδη φοινικίδων τα οποία έχουν βρεθεί στη φυσική τους θέση εκεί όπου τα δέντρα έζησαν μεγάλωσαν μέχρι τη στιγμή πού ηφαιστειακή στάχτη των ηφαιστειακών εκρήξεων των ηφαιστείων της Λέσβου τα σκέπασαν και τα απολίθωσαν στο χώρο ανάπτυξής τους. Οι γιγάντιοι κορμοί σεκόγιας που βρέθηκαν στον πυθμένα της θάλασσας στην περιοχή του Σιγρίου δείχνουν ότι η Λέσβος πριν από είκοσι περίπου εκατομμύρια χρόνια δεν αποτελούσε ένα νησί αλλά ήταν τμήμα μιας μεγάλης ηπειρωτικής περιοχής της μυθικής Αιγίδας η οποία σκεπάστηκε με την άνοδο της θάλασσας. Έτσι τμήματα του απολιθωμένου δάσους που κάποτε βρίσκονταν στην ξηρά σήμερα βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η σεισμική τράπεζα και η αίθουσα του Αιγαίου

Η Σεισμική Τράπεζα του Μουσείου με τη σεισμική κίνηση στόχο έχει την εξοικείωση με τους σεισμούς προκειμένου κάποιος να μην πανικοβάλλεται σε περίπτωση ενός σεισμού αλλά ακριβώς να γνωρίζει τους σωστούς τρόπους συμπεριφοράς έτσι ώστε να μην έχουμε θύματα μία και δεν μπορούμε να αποφύγουμε την εκδήλωση μιας σεισμικής δραστηριότητας. Η αίθουσα του Αιγαίου μας μιλάει για τις γεωδυναμικές διεργασίες που διαμόρφωσαν την που διαμόρφωσαν την εξωτερική επιφάνεια του πλανήτη μας την κίνηση των διαφόρων πλακών που υπάρχουν πάνω στην επιφάνεια και κυρίως αναφέρεται στα φαινόμενα εκείνα που διαμόρφωσαν την εικόνα του σημερινού Αιγαίου. Στην αίθουσα παρουσιάζεται ο χάρτης της Ελλάδος με όλα τα ενεργά σεισμικά ρήγματα αλλά και τα επίκεντρα των σεισμών καθώς και ο γεωλογικός χάρτης της Λέσβου που δείχνει όλα τα ενεργά ρήγματα τα οποία συνδέονται με ισχυρούς σεισμούς στη Λέσβο. Στην ίδια αίθουσα παρουσιάζεται επίσης στην ηφαιστειακή δραστηριότητα και τα σημαντικότερα ηφαίστεια της Λέσβου που διαμορφώνουν μοναδικούς ηφαιστειακούς γεωτόπους, σημάδια της έντονης ηφαιστειακής ιστορίας του νησιού.