Άμα άκγι Θιος τς κουράτς, θα ψόφγαν ούλ΄οι γαϊδάρ΄! (Λεσβιακή παροιμία).

(μετάφραση από την Λεσβιακή διάλεκτο στην Κοινή Ελληνική: άμα άκουγε ο Θεός τα κοράκια, θα ψοφούσαν όλα τα γαϊδούρια).

Ποιο το αλληγορικό νόημα της παροιμίας;

 Για να κατανοήσουμε το νόημα της θυμόσοφης λαϊκής ρήσης πρέπει να ανατρέξουμε στην εποχή που την γέννησε.Στα παλιά τα χρόνια, οι όνοι ή γάιδαροι(με το συμπάθιο) και οι ημίονοι ή μουλάρια ήταν τα παραδοσιακά και συνήθη «υποζύγια» των μικρομεσαίων και μεσαίων νοικοκυραίων αγροτών, ενώ οι μεγολοαγρότες (τσιφλικάδες με τα πολλά ¨μόδια¨) που είχαν παραγιούς και «ταϊφάδες» (ομάδα εργατών από το τουρκ.tayfa= ναύτης, πλήρωμα πλοίου) διέθεταν μουλάρι για τον παραγιό και φοράδα (θήλεια ίππον) για να ιππεύει ο αυθέντης! Αυτό το «κατά φύσιν καθεστώς», όπου ο κάθε άξιος νοικοκύρης είχε τουλάχιστον ένα γάιδαρο ή γαϊδάρα, που εξυπηρετούσε και την αναπαραγωγή γεννώνταςέναν «σοπά»( τουρκ. Sipa= πουλάρι), συνεπαγόταν και ορισμένες, «κατά φύσιν», υποχρεώσεις του νοικοκύρη προς το «ζωντανό»:καταρχάς, την ύπαρξη στάβλου( αχυρώνι) για τον σταβλισμό του υποζυγίου, με το απαραίτητο παχνί (ταγίστρα)και το καθημερινό σιτηρέσιο, «ταγή» ή «γιεμ»( Τουρκ. yem= τροφή, δόλωμα, ζωοτροφή) και γούρνα ή κάδο με πόσιμο νερό.

 Την κατάλληλη εξάρτησηυποζυγίου«σαγή»: «σάγμα»(σαμάρι), καπίστρι, καπουλοδέτες.

 Την τήρηση κανόνων υγιεινής:τακτική αποκομιδή των κοπράνων ( «καβαλίνας») από τον στάβλο, κασσάνισμα, ξύσιμο και κτένισμα με το ξυστρί ή κασσάνι ( από τουρκ. Kassagi) και απεντόμωση από τα τσιμούρια κλπ. Και όταν το «φορτηγόν» ζώον ή «γομάρι»αρρώσταινε ή γερνούσε, αφηνόταν στο «σωθήρι»να «τελευτήσει εν…ειρήνη».

 Και όταν, τελικά, απέθνησκε ο γάιδαρος, ας δούμεπώς και πού ενταφιαζόταν το νεκρό ζώο, το «ψοφίμι», όπως λεγόταν, του πλέον υπομονετικού και πιστού συνεργάτη του ανθρώπου εκείνης της εποχής.

 Σε αυτό το σημείο της εκτεταμένης εισαγωγής που κάναμε για την κατανόηση του αλληγορικού νοήματος της λεσβιακής παροιμίας, η εικόνα που θα περιγράψουμε ακολούθως και η οποία, όπως λέγεται, «ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις» θα συμβάλει με εποπτικό τρόπο να κατανοήσουμε πώς γεννιούνται οι ρήσεις του θυμόσοφου λαού μας, καθώς και την διαχρονική σημασία του αλληγορικού νοήματος που αυτές εμπεριέχουν: το « ψοφίμι», λοιπόν, του άχρηστου, πλέον, υποζυγίου κατέληγε, συνήθως, σε κάποια αυθαίρετη χωματερή ή ακόμα χειρότερα, «πετιόταν» σε κάποιο ρέμα ή χείμαρρο, ξεροπόταμο, το καλοκαίρι, όπου παρέμεινε εκτεθειμένο, τυμπανιαίο και πρόσφορο ως βορά στα σμήνη των κοράκων και παντός άλλου σαρκοβόρου ορνέου, μέχρι να απομείνει « οστά γεγυμνωμένα και λευκάζοντα»!

 Και τα κοράκια που «πάσχασαν» με το ψοφίμι του γαϊδάρου συνέχιζαν, επί μέρες,να υπερίπτανταιστον τόπο τηςπασχαλινής τους πανδαισίας και κρώζονταςπροσεύχονταν στο Θεό να τους στέλνει, ως μάννα εξ ουρανού,ένα ψόφιο γάιδαρο γιατο καθημερινό τους γεύμα!

 Ο πάνσοφος, όμως, δημιουργός της φύσης και του σύμπαντος, έχει άλλα( συμπαντικής εμβέλειας) στο μυαλό του και δεν ασχολείται με τους κρωγμούς των κοράκων καιτων άλλων, σαρκοβόρων «ορνέων»-ούτε των ενδεδυμένων με το πτέρωμα των πτηνών ούτε των ενδεδυμένων με τον «μέλανα χιτώνα» των «μισανθρώπων» και ειδικότερα, μεαυτούς που εναποθέτουν στον «Θεό» την εξόντωση των «αντιπάλων» τους, στους οποίους αναφέρεται, αλληγορικά, η εν λόγω παροιμία∙ ο Θεός ή η Φύσηαπό τη στιγμή που προίκισαν τα επί της γης ζώα με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και αναπαραγωγής και στους ανθρώπους, εκτός από το ένστικτο,έδωσαν «πανωπροίκι» και την λογική, ανέθεσαν εξολοκλήρου στους νοήμονες ανθρώπους την ΕΥΘΥΝΗ για την εξασφάλιση της ισορροπίας στη φύση,μετην προστασία των εμβίων όντων που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από την ά-μετρη εκμετάλλευση και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος∙ και όσον αφορά στη λειτουργίατης ανθρώπινης κοινωνίας, η ΕΥΘΥΝΗ γιατην «κοινωνική ισορροπία»και την αρμονική συμβίωση των ανθρώπων έχει ανατεθεί στο σύνολο τωνπολιτών, οι οποίοι οφείλουν να επιλέγουν να στηρίζουν και να προστατεύουν εκείνους τους ηγέτες που έχουν ανεπτυγμένη την συνείδηση της κοινωνικής ευθύνης, την θέληση και την ικανότητα να συμβάλουν με το έργο τους στην βελτίωση των όρων της κοινωνικής ζωής, οι οποίοι- όπως διδάσκει η Ιστορία- κινδυνεύουν πολλές φορές να «φαγωθούν» από τα «κοράκια» που ενδημούν στην πολιτική μας ζωή!

 Όπως, λοιπόν, έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες «Άλλαι, μεν,βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει», που σημαίνει ότι παρά τους «ευσεβείς πόθους» και τις προσευχές(κατάρες) των κάθε είδους «ορνέων», ο Θεός άλλαθέλει να πράττουν οιΝΟΗΜΟΝΕΣ άνθρωποικαι απεχθάνεται τις «κραυγές» των «αρχολίπαρων» ης Πολιτικής και τους κρωγμούς των πεινασμένων «ορνέων»!

 Μετά ταύτα δεν γνωρίζω κατά πόσον ήταν και «θέλημα Θεού» η αντικατάσταση των υποζυγίων της παλιάς εποχής από τα κάθε είδους τροχοφόρα:φορτηγά και επιβατικά, ατμοκίνητα, βενζινοκίνητα και, εσχάτως, ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα, με τα οποία εξυπηρετούνται οι ανάγκες των ανθρώπων της σύγχρονης εποχής∙καιεάν ο Θεός μερίμνησε, ώστε στα χωριά μας όλοι, σχεδόν, οι νοικοκυραίοι αγρότεςνα διαθέτουν, σήμερα, αγροτικά αυτοκίνητα με χωρητικότητα φορτίου, «τοννάζ», που αντιστοιχεί με το «γομάρι» πολλών γαϊδάρων και ημιόνων(και κάποιοι «αγρότες του… Κολωνακίου»να διαθέτουν τα πολυτελή «αγροτικά» τζίπ και ΚΑΓΙΕΝ)!

 Και τα υποζύγια- όσα είναι ακόμα εν ζωή - εάν δεν βρίσκονται σε « αγρανάπαυση», να χρησιμοποιούνται, πλέον,μόνον για την εξυπηρέτηση των… τουριστικών αναγκών! Και όταν πεθαίνουν τα γαϊδούρια, να μην επιτρέπεται, πλέον, να καταντούν βορά των κοράκων, αλλά σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και άρθρο 38 του Νόμου 4830/ 2021,οι… « εγνωσμένης περιβαλλοντικήςευαισθησίας» τοπικοί Άρχοντέςμας, οφείλουν να περισυλλέγουν τα νεκρά ζώα και να τα ενταφιάζουν στα … «κοιμητήρια ζώων» ή να τα «μεταφέρουν για αποτέφρωση στα ιδιωτικά αποτεφρωτήρια, με τα οποία μπορούν να συμβάλλονται»!

 Εκείνο που γνωρίζουμε, πάντως, και επιβεβαιώνεται, ιστορικά, είναι ότι η αντικατάσταση στην ελληνική ύπαιθρο των «φορτηγών ζώων» από τα τροχοφόρα αυτοκίνηταάρχισε με την σύνδεση της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ, το 1961,επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, και γενικεύτηκε με την επίσημη ένταξή της χώρας μας στην Ε.Ο.Κ.(και σημερινή Ε.Ε.) το 1979, επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή.

 Τυχαία σύμπτωση;

( στο επόμενο άρθρο . <<Τα «κοράκια» στην πολιτική Ιστορία του νεοελληνικού κράτους>> και «Πετροβολάν τις καρυδιές που έχουνε καρύδια»).