Όταν φθάσει κάποιος στη γραφική παραλία Μάκαρα με τα λευκά, σμιλεμένα από τους νότιους ανέμους καλόσχημα βότσαλά της, τα βλέμματά του θα οδηγηθούν στα ανατολικά της, όπου ορθώνεται ο πέτρινος, εντυπωσιακός, φαγωμένος από την αλμύρα της θάλασσας, προϊόν φυσικής αποσάρθρωσης των πετρωμάτων του, ο διπλός βράχος Κούκκος, που με μια στοά στην κάθε ρίζα του δεσπόζει σαν το ομώνυμο μεταναστευτικό πτηνό, Κόκκυξ, (Κούκκος).

Όταν, φυσάει στη βραχώδη κορυφή του χαμηλού λόφου της ακτής ο βορειοανατολικός άνεμος, οι αρχαίες ετησίες, τα γνωστά μας μελτέμια, που δροσίζουν αλλά και ταλαιπωρούν το καλοκαίρι τους λουόμενους των βόρειων παραλιών των νησιών του Αιγαίου, οι δύο στοές του Κούκκου ησυχάζουν. Ενώ όταν φυσάειο φοβερός και τρομερός για τους ναυτικούς, ο ισχυρότερος όλων των εκεί ανέμων, ο τοπικός νοτιοδυτικός Γαρμπής, οι δύο στοές βουίζουν, τρίζουν και αγκομαχούν αλλά συντονιζόμενοι συγκρατούν την ισορροπία του Κούκκου, προφανώς για να τιμήσουν τον μυθικό βασιλιά που ήρθε και εποίκησε τη Λέσβο εδώ και 4.000 χρόνια από το μακρινό νότο στη βορειονατολική του Αιγαίου Λέσβο, τον Μάκαρα! (1)

(1) Χαριτωνίδης Σ. (1961/1962). Αρχαιότητες και μνημεία των νήσων Αιγαίου.Αρχαιολογικόν Δελτίον: Μέρος Β΄-Χρονικά, Αθήνα, τόμος 17, σ. 266: «οἱ τάφοι κιβωτιόσχημοι ἐκ μεγάλων πλακῶν ἐκτείνονται κατὰ μῆκος τοῦ αἰγιαλοῦ, ἀπογυμνωθέντες νῦν ἐν μέρει τοῦ καλύπτοντος τούτου ἐδάφους ἀπὸ τὴν διαβρωτικήν ἐνέργειαν τῆς θαλάσσης. Τὴν χρονολογίαν τῶν τάφων βεβαιοῖ πλῆθος ἐπὶ τῆς ἐπιφανείας καὶ τῆς παρειᾶς τοῦ ἐδάφους παρατηρηθέντων ὀστράκων τῆς ΥΕ ΙΙΙΒ κυρίως ἐποχῆς των ετών 1330-1190 π.Χ.{...}. Ἡ σημασία τῆς διαπιστώσεως ἔγκειται κυρίως εἰς τὸ ὅτι ὁ οἰκισμός οὗτος εἶναι ἡ βορειοανατολικωτέρα γνωστὴ μυκηναϊκὴ ἐγκατἀστασις (καὶ ἡ πρώτη μέχρι τοῦδε παρατηρηθεῖσα ἐν τῇ περιφερείᾳ), συνδέεται δὲ πιθανῶς πρὸς τὰς προσπαθείας ἐξαπλώσεως τῶν Ἀχαιῶν εἰς τὸ ΒΑ Αἰγαῖον, τὰς καὶ μυθικῶς ἀντικατοπτριζομένας εἰς τὰς παραδόσεις περί τοῦ Τρωικοῦ πολέμου, ἡ ἀνεύρεσις δὲ τῶν μεγάλων κιβωτιοσχήμων τάφων ἐνισχύει τὴν ὑπόνοιαν ὅτι σύγχρονοι εἶναι καὶ οἱ εἰς τὰ Μάκαρα τῆς Λέσβου περεμφερεῖς πελώριοι τάφοι. Χαρακτηριστική ἐν προκειμένῳ εἶναι ἡ γεωγραφική θέσις τοῦ τὀπου (διατηροῦντος ἄλλωστε καὶ ὀνομασίαν συναφῆ μὲ τὸν πρῶτον οἰκιστὴν τῆς νήσου Μακαρέα), κειμένου ἀμέσως πρὸς Δ ἔξωθι τοῦ στομίου τοῦ κόλπου τῆς Καλλονῆς, εἰς θέσιν καταλληλοτάτην ὡς σταθμοῦ πλοῦ βαίνοντος ἀπὸ νότου πρὸς βορρᾶν».

Ο φιλόσοφος Θεόφραστος έγραψε για τις ετησίες, για τα μελτέμια διατυπώνονταςτην άποψη, “για ποιό λόγο πνέουν αυτήν την εποχή και με τόση ένταση, κοπάζουν στο τέλος της ημέρας και δεν φυσούν την νύχτα, οφείλεται κατά μεγάλο ποσοστό στις ακόλουθες αιτίες, στο ότι, δηλαδή, οι άνεμοι αυτοί προκαλούνται από το λιώσιμο του χιονιού. Όταν λοιπόν ο ήλιος αρχίζει να λιώνει τον πάγο και να κυριαρχεί, εμφανίζονται οι άνεμοι που προηγούνται και στη συνέχεια οι περιοδικοί.

            Το γεγονός ότι οι άνεμοι σταματούν με τη δύση του ήλιου και δεν φυσούν τη νύχτα οφείλεται στο ότι το χιόνι σταματάει να λιώνει όταν δύει ο ήλιος, οπότε τη νύχτα δεν λιώνει, επειδή ο ήλιος έχει δύσει. Ωστόσο μερικές φορές φυσούν (και τη νύχτα), όταν το λιώσιμο είναι μεγαλύτερο”.(2)

  (2) Θεόφραστος, Περί Ανέμων,  458-Αρχαία Ελληνική Γραμματεία “Οι Έλληνες”,  Εκδότης Οδυσσέας Χατζόπουλος, σελ.92-93.

            Στο εικονιζόμενο Σχήμα του Αριστοτέλη για τους ανέμους, δίνονται οι θέσεις των ανέμων. Στα περισσότερα χειρόγραφα του Αριστοτέλη, των Μετεωρολογικών, εδίδετο επίσης σχήμα, το οποίο βοηθούσε στη κατανόηση της θέσης των ανέμων.Έργο για τους ανέμους είχε γράψει και ο Θεόφραστος, στον οποίο πολλοί μελετητές έχουν αποδώσει και το έργο Περί Σημείων. (3)

(3). Αριστοτέλης, Ανέμων θέσεις και προσηγορίαι, Περί Σημείων, Άπαντα, 36, Ελάσσονα 2, -Αρχαία Ελληνική Γραμματεία “Οι Έλληνες”,  Εκδότης Οδυσσέας Χατζόπουλος, σελ.119.

Αριστείδης Κυριαζής

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.