Λέσβος Αιολίς νήσος

Μηνιαίες Επισημάνσεις

Η σημερινή κωμόπολη Καλλονή μέχρι το 1916, ονομαζόταν Αχερώνη. Η Αχερώνη ανήκε στα 27 χωριά που προϋπήρχαν ή δημιουργήθηκαν της καταστροφής το 1450 της ευδαίμονος βυζαντινής πόλης με το όνομα "Καλλονή", από τον Οθωμανό ναύαρχο Σουλεϊμάν Μπαλτάογλου. Η βυζαντινή Καλλονή μνημονεύεται από το 1334 και βρισκόταν στο Παλιόκαστρο της αρχαίας Αρίσβης, δύο χιλιόμετρα ανατολικά-βορειοανατολικά από την Αχερώνη. Η Αχερώνη ονομάστηκε από τον Αχερώνα ποταμό, τον δικό της Αχέροντα, όπως μέχρι σήμερα τον αποκαλούν οι κάτοικοί της. Όπως γράφεται σε αφιερωτήριο έγγραφο του ηγουμένου της Μονής Λειμώνος Μεθοδίου Αγαλλιανού, γιου του αγίου Ιγνατίου Μηθύμνης, η εικονιζόμενη τετράτοξη πέτρινη θαυμάσια γέφυρα, «η εν Αχερώνη γέφυρα», επισκευάστηκε το 1564 από τη Μονή Λειμώνος. Το 1676 κτίστηκε ξανά από τον Μηθύμνης Μακάριο Γ΄. (Καρυδώνης Σταύρος 1900. Τα εν Καλλονή της Λέσβου Μοναστήρια του αγίου Ιγνατίου., σ. 72-73). Η γέφυρα γκρεμίστηκε το 1938 με εγκληματικής αφέλειας απόφαση της Κοινότητας Καλλονής. (Η φωτογραφία της «εν Αχερώνη Γέφυρας» φυλάσσεται στο Αναγνωστήριο της Αγιάσου)

 Ο Αχερώνας διατέμνει την Αχερώνη και εκβάλλει στον Κόλπο Καλλονής, δίπλα στο εξωκκλήσι του αγίου Γεωργίου του Παρασιγίου όπου, σύμφωνα με το Συναξάριο της Κωνσταντινούπολης, τον 9^ο αιώνα από την εκεί Παλαιοχριστιανική Μονή Κρητικοί Σαρακηνοί απήγαγαν έναν νεανίσκο και ένα χρόνο μετά «ο ταχύς στην αντίληψη άγιος Γεώργιος, μη παραβλέποντας τα δάκρυα της μητέρας του νεανίσκου, ταχύτατα χωρίς πτερά, στην Κρήτη φθάνει και επαναφέρει το παιδί στους δικούς του και "θαύμα θεία νεύσει τερατούργημα γίνεται υπερφυές και παράδοξον"». (Delehaye H. 1902. Synaxarium Ecclesiae Constantinopolitanae. (950-959 μ.Χ.). Bruxellis: Apud Socios Bollandianos., σ. 623-626).

 Το θαύμα της επανεμφάνισης και αστραπιαίας επιστροφής, «διακτίνισης», του νεανίσκου από την Κρήτη στην εκβολή του Αχερώνα στον Κόλπο Καλλονής, παραπέμπει στη αρχαία λατρεία ψυχών στον Αχέροντα ποταμό.

            Το 1621 ο μητροπολίτης Γαβριήλ Σουμαρούπα, μετά την αναγκαστική παραίτησή του από τη Μητρόπολη Μηθύμνης γράφει τον παρακάτω υβριστικό και πικρόχολο «μύθο» για την Αχερώνη και τους κατοίκους της, σε μια προσπάθεια να αλλοιώσει το όνομα από Αχερώνη σε Αχυρώνα:

            «Μετά τον «Αμπελιότην», λίγο παραπάνω ευρίσκεται η ονομαζομένη κώμη «Αχειρών»· η οποία λέγεται έτσι επειδή ήταν εκεί παλαιότερα οι σταύλοι και οι «αχυρόνες» της μητροπόλεως Μηθύμνης, που τώρα έγινε κωμόπολη επειδή υπάρχει μεγάλο πλήθος «αγαρηνών» στη Μήθυμνα, δηλαδή στον «Μόλιβο», και ο μητροπολίτης μένει σε αυτή την κώμη «του Αχειρόνος».

            Ανάμεσα από αυτή περνά ένας «μικρότατος» ποταμός κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Έχει δύο ναούς, τον ένα του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στην Μητρόπολη και τον άλλο της αγίας Θεοτόκου· τα σπίτια των χριστιανών είναι εκατό και των «αγαρηνών» κανένα, παρά μονάχα του δικαστή με τους υπηρέτες του, ο οποίος μένει για δυο χρόνια εκεί και μετά έρχεται άλλος.

            Για αυτή την κωμόπολη κάποιος από αυτούς τους ίδιους που ονομαζόταν «Ιωαννάκης», είπε ότι υπάρχουν σε όλη τη Λέσβο εκατό «δαίμονες» για να ταράζουν και συγχύζουν τους χριστιανούς· και οι μεν ενενήντα εννέα μένουν μόνο σε αυτή την κωμόπολη «του Αχειρόνος» και ο ένας περιφέρεται σε όλη τη Λέσβο και επανέρχεται όταν χρειάζεται να βοηθήσει τους ενενήντα εννέα». (Φουντούλης Ιωάννης 1960. Γαβριήλ Μητροπολίτου Μηθύμνης, Περιγραφή Λέσβου. Αθήνα., παρ. 34-35).

            Η Αχερώνη έχει ελάχιστη έως μηδενική υψομετρική διαφορά από τη θάλασσα και μέχρι τον εικοστό αιώνα περικυκλωνόταν από μόνιμα έλη και εποχικά λιμνάζοντα νερά, που την καθιστούσαν ακατάλληλη για τη φύλαξη σταύλων ή αχυρώνων. Το μόνο τμήμα της με υψομετρική ασφάλεια είναι η μικρή περιοχή του αποκαλούμενου Λειμώνα της Αχερώνης, όπου βρίσκεται το κτίριο της Μητρόπολης Μηθύμνης και ο ναός του Αγίου Ιωάννου εκεί που ήταν ο ομώνυμος ναός και το επίσης ομώνυμο βυζαντινό μοναστήρι, το οποίο αποτέλεσε το ασφαλέστερο καταφύγιο κατοίκων της κατεστραμμένης Καλλονής.

            Αλλά και ο άγιος Ιγνάτιος Αγαλλιανός, όταν έγινε μητροπολίτης Μηθύμνης το 1531, στην ασφαλή περιοχή του μοναστηριού και του ναού, τον οποίο επιδιόρθωσε το 1524, μετέφερε από τον Μόλυβο την έδρα της Μητρόπολης.

            Στον παραπάνω «μύθο» του, ο Γαβριήλ ενώ σημειώνει ότι η κωμόπολη ονομάστηκε από τους «σταύλους» και τους «αχυρόνες» της Μητρόπολης Μηθύμνης, την καταγράφει με το όνομα «Αχειρών» χρησιμοποιώντας το δίφθογγο έψιλον γιώτα και όχι με το γράμμα ύψιλον, υβρίζοντας και εκφράζοντας την αντιπάθειά του στους κατοίκους οι οποίοι συνέβαλαν στην απομάκρυνσή του από τον μητροπολιτικό θρόνο. Η ονομασία «Αχειρών», που χρησιμοποίησε ο Γαβριήλ, αυτός μόνος μέχρι σήμερα, παραπέμπει στις λέξεις «αχειρής» και «άχειρ» οι οποίες σημαίνουν: «ο άνευ επιδεξίων χειρών, αδέξιος, ανεπιτήδειος».

                                                                        Αριστείδης Κυριαζής

                                                                                                            Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.