Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανήκει πλέον στην Ιστορία. Έφυγε από αυτό τον μάταιο κόσμο έχοντας πολλούς φανατικούς φίλους, αλλά και πολλούς φανατικούς εχθρούς. Και δεν ήταν δυνατό να συμβαίνει αλλιώς, γιατί κάθε τι το μεγάλο -και είναι μεγάλος ένας πολιτικός που επηρέαζε την πολιτική ζωή του τόπου μας επί πενήντα συναπτά έτη- είναι επόμενο να επισύρει τον φθόνο των άλλων. Αυτό το είχε επισημάνει ο Περικλής στον Επιτάφιό του και είχε πει πως υπάρχει «φθόνος τοις ζώσιν προ το αντίπαλον» (Θουκ. ΙΙ. 47), δηλαδή πως οι άνθρωποι φθονούν τους αντιπάλους τους, όσο αυτοί είναι στη ζωή. Το ίδιο είχε πει και ο Αίαντας στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή, πως «προς τον έχοντα ο φθόνος έρπει», δηλ. ο φθόνος στρέφεται εναντίον εκείνων που έχουν πολλά. Και είχε πολλά ο Μητσοτάκης να προσφέρει και πρόσφερε ως πολιτικός.

Βέβαια, είναι επόμενο να έχει διαπράξει και σφάλματα, αφού μόνο αυτοί που δεν κάνουν τίποτε και οι νεκροί, δεν κάνουν σφάλματα. Όμως ένα είναι βέβαιο, πως με τα σφάλματα του, ο Μητσοτάκης δεν έβλαψε τον τόπο και την πατρίδα του περισσότερο από τους μεταγενέστερους και τωρινούς πολιτικούς, τους οποίους οι εχθροί του εκλιπόντος εγκωμιάζουν και θεωρούν «σωτήρες» της πατρίδας. Αλλά και τα ενδεχόμενα σφάλματά του, εξαγνίζονται από τη γενικότερη ιστορία και εθνική στάση του. Ο Περικλής πάλι επαινώντας τους πρώτους Αθηναίους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου λέει: «Και γαρ τοις τάλλα χείροσι δίκαιον της ες τους πολέμους υπέρ της πατρίδος ανδραγαθίαν προτίθεσθαι* αγαθώ γαρ κακόν αφανίσαντες κοινώς μάλλον ωφέλησαν ή εκ των ιδίων έβλαψαν» (Θουκ. ΙΙ. 42), που σημαίνει: «Γιατί, αληθινά, σε εκείνους που μειονεκτούν στα άλλα είναι σωστό και δίκαιο η ανδρεία με την οποία πολέμησαν για την πατρίδα τους να μπαίνει πάνω από κάθε άλλο* γιατί με το καλό και την ανδρεία εξαφανίζουν το κακό και με την προσπάθειά τους ωφελούν πιο πολύ απ’ ό,τι βλάπτουν με τα ατομικά τους σφάλματα». Και ο Μητσοτάκης, όπως αναφέρεται, πολέμησε για την πατρίδα του, συνελήφθη δύο φορές και καταδικάστηκε σε θάνατο από τους Γερμανούς για την εθνική του δράση και συνελήφθη από την Χούντα. Είναι βέβαιο πως κάθε πράξη που ενέχει τον κίνδυνο του θανάτου, ανυψώνει αυτόν που την επιχειρεί σε ένα τέτοιο επίπεδο που το ζηλεύουν άνθρωποι ακόμη και πολύ ανώτεροι του στο πνεύμα, στην τέχνη και στον πλούτο.

Όμως ο Μητσοτάκης είχε και κάτι άλλο. Πέρα από την μετριοπάθειά του, είχε μια αρετή που πρέπει να διακρίνει κάθε πολιτικό. Ήταν προνοητικός και διορατικός, εκτιμούσε σωστά τις δυνατότητες της χώρας μας και απαιτούσε από τον λαό περίσκεψη και αυτοσυγκράτηση. Ο Θουκυδίδης διαγράφοντας την προσωπικότητα του Περικλή, αλλά και κάθε μεγάλου ηγέτη, λέει: «Επειδή ο πόλεμος κατέστη, ο δε φαίνεται και εν τούτω προγνούς την δύναμιν αυτού…και επειδή απέθανεν, επί πλέον έτι εγνώσθη η πρόνοια αυτού η ες τον πόλεμον» (ΙΙ 65), δηλαδή «κι όταν άρχισε ο πόλεμος (ενν. τον Πελοποννησιακό), πρόβλεψε καθαρά την έντασή που επρόκειτο να λάβει…και όταν πέθανε, ακόμη πιο πολύ αναγνωρίστηκε η ορθότητα των προβλέψεών του όσον αφορά τον πόλεμο». Και ο Μητσοτάκης είχε διαβλέψει πού θα οδηγούσε την χώρα η πολιτική που ασκούνταν και είχε προειδοποιήσει τον λαό λέγοντας: α) πως με δανεικά χρήματα δεν είναι διατεθειμένος να κάνει κοινωνική πολιτική, β) πως η χώρα, αν δεν λάβει τα αναγκαία, ακόμη και δυσάρεστα, μέτρα, θα αναγκαστεί να κάνει μαζεμένα και σπασμωδικά πολλά πράγματα που πρέπει να τα κάνει σιγά σιγά και προοδευτικά, γ) ότι δεν μπορεί ένας λαός που καταναλώνει περισσότερα από όσα παράγει να επιβιώσει και δ) το πιο χαρακτηριστικό, πως, αν η χώρα δεν σταματήσει τον αλόγιστο δανεισμό, σύντομα θα καταντήσει «ικέτις» του Δ.Ν.Τ.. Θαρρώ πως ακούω τον Δημοσθένη να μιλά στην εκκλησία του Δήμου και να λέει στους συμπατριώτες του: «Φοβάμαι , άνδρες Αθηναίοι, μήπως με τον ίδιο τρόπο, όπως αυτοί που δανείζονται εύκολα και αλόγιστα με μεγάλους τόκους, αφού καλοπεράσουν για λίγο, ύστερα χάνουν και όλα τα υπάρχοντά τους, έτσι και εμείς, αφού δείξουμε αδιαφορία και κάνοντας πάντα αυτό που μας ευχαριστεί, βρεθούμε μετά στην ανάγκη να κάνουμε πράγματα που δε θα θέλαμε και να θέσουμε σε κίνδυνο και την ίδια μας την χώρα» (Ολυνθ. Β΄ 15). Αλήθεια, τι από αυτά δεν έχει γίνει; Ο Μητσοτάκης έπαιζε τον παιδαγωγικό του ρόλο ως πολιτικός, αλλά δυστυχώς οι νουθεσίες του έπεφταν στο κενό, γιατί η χώρα είχε πέσει σε χέρια δεινών δημαγωγών που έλεγαν στον λαό αυτό που ήθελε να ακούσει, αυτό που θα τον ευχαριστούσε και όχι αυτό που θα τον ωφελούσε. Ο Μητσοτάκης, λοιπόν, «έχει δικαιωθεί», με τη σημασία τού «έχει επαληθευτεί» στις προβλέψεις του. Αυτό τουλάχιστον οφείλουμε να του το αναγνωρίσουμε. Είναι βέβαιο πως η κρητική γη θα αγάλλεται που τον δέχτηκε στους κόλπους της…

*Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.